Volledige samenvatting Inleiding tot het Historisch Onderzoek (IHO)
59 views 2 purchases
Course
Inleiding tot het Historisch Onderzoek (F0LA0A)
Institution
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Book
Geschiedenis is een werkwoord
Dit is een volledige samenvatting van IHO, aan mij gedoceerd door Chanelle Delameillieure. Het bevat mijn notities van in de les, waar nodig aangevuld door het boek. Ik studeerde enkel dit document en behaalde een 14/20 in eerste zit.
Inleiding tot het Historisch Onderzoek
Inleiding: historisch onderzoek?
1. Wat is geschiedenis?
• Edward Hallett Carr (20e E)
o Geen diploma geschiedenis maar wist toch originele antwoorden te formuleren op
basisvragen v/d geschieddiscipline
o Boek: ‘What is History?’
▪ Opgesteld na lezingenreeks in Cambridge → betrok zowel mensen uit de
maatschappij & de academische wereld
• Geen consensus!
o Connotaties geschiedenis: meningen & emoties
▪ Vooral terug te vinden in maatschappij; opinie, ‘subjectief’
▪ Drie groepen (combinaties mogelijk):
⧫ Pejoratief: verleden is ouderwets, saai, stoffig, irrelevant…
- Antwoord: relevantie aantonen, met gesch. kan je huidige problemen
begrijpen
⧫ Positief: historisch, interessant, belangrijk, zinvol…
- Antwoord: relativeren & contextualiseren, ‘historisch’ mag niet overdreven
worden (bv. wereldrecord)
⧫ Moraliserend: conservatief, lessen uit verleden, nostalgie…
- Antwoord: verleden heeft geen voorspellende kracht, verleden is anders
(neutraliteit is belangrijk)
o Definities
▪ Vooral terug te vinden bij academici; terminologie, ‘objectief’
▪ Vele definities! Twee aforismen ter illustratie:
⧫ “The past is a foreign country, they do things differently there”
➔ L.P. Hartley; neutraal of positief (exotisme) = verleden!
⧫ “History: an account mostly false, of events unimportant, which are brought
about by rulers mostly knaves (schelmen), and soldiers mostly fools”
➔ Ambrose Bierce; prejoratief = verhaal over het verleden!
▪ Etymologie = leer over herkomst van woorden
⧫ Geschiedenis als verleden (‘res gestae’)
- Nederlands: geschiedenis is wat geschied is
- Duits: Geshichte ist was geschehen ist
⧫ Geschiedenis als verhaal over het verleden (‘historia rerum gestarum’)
- Griekse woordstam: ίστορια (onderzoek)
- Latijnse woorstam: historia > histoire (verhaal, verslag)
- Geschiedschrijving – historiografie in ruime zin: verhaal v/h verleden
(histoire)
▪ Ontologie = de leer van het zijn (wat is/wat is niet)
⧫ Geschiedenis als verleden
- Bestaat niet/ is niet (meer)
⧫ Geschiedenis als verhaal over het verleden
- Bestaat/is wel
▪ Verhalen over verleden in ruime zin
⧫ Ongeschreven kennis (mondeling/materieel)
⧫ Neergeschreven kennis (grote waaier)
, ▪ Verhalen over verleden in enge zin
⧫ = geschiedschrijving met originele bronnen!
⧫ Herodotos van Halicarnassos (5e E v.C.)
- Historiae
→ Ontstaan & verloop Perzische oorlogen
- Beschouwd als ‘vader v/d geschiedschrijving’ (Cicero)
- Historiën als ‘verslag van mijn onderzoek’
→ Kijken naar mensen i.p.v. goden
- Gaat eigenlijk als eerste bronnen kritisch beoordelen
- Had literaire ambities & schreef met monsters en mythen
→ Probleem: ondergraaft wetenschappelijkheid van zijn werk →
‘vader v/d leugen’ (Cicero)
Geschiedenis heeft een problematische naamgeving
2. Is geschiedenis een wetenschap?
• Epistemologisch antwoord
o Epistemologie = kennisleer, filosofische studie naar fundamenten van
wetenschappelijke kennis
o Kunnen historici objectieve kennis opleveren?
▪ Antwoord heeft een historische (evoluerende) dimensie
▪ Drie stromingen/evoluties:
⧫ Eeuwenlang veeleer vrijetijdsbesteding (‘artes liberales’)
1. De Rankeaanse revolutie (19e E): ontwikkeling geschiedenis tot een
wetenschappelijke discipline
- Dankzij Leopold von Ranke, die geschiedschrijving heeft
verwetenschappelijkt
➔ ‘Gewoon zeggen hoe in wezen is geweest…’ (1824), belang
van objectiviteit, zeggen hoe het ‘echt’ was
➔ Eerste prof. geschiedenis aan de Humboldt-universiteit in Berlijn
➔ Waarheid via bronnenonderzoek, via archivalische bronnen
(drogere documenten), niet narratieve bronnen (literaire
documenten)
➔ Gaat historische kritiek toepassen (opgelet: heeft nooit
handleiding hiervoor uitgebracht) op die bronnen
➔ Doet aan ethisch relativisme (= droog kijken naar de
geschiedenis zonder oordeel te vellen)
➔ Impuls aan institutionalisering & professionalisering historische
kritiek & methode
➔ ‘Vader van de historische wetenschap’
2. Neo-Rankeaanse evolutie: zetten werk dat Ranke startte, voort
- Uitzuivering v/d methode: probeerden ‘pure’ objectiviteit voor historische
studies na te streven
→ Ernst Bernheim: Lehrbuch der historischen Methode (1889)
→ Charles-Victor Langlois & Charles Seignobos : Introduction aux
études historiques (1898)
• Groot belang voor hereustiek (zoeken en vinden van bronnen)
• Regels voor classificatie & analyse van documenten
• Archief = laboratorium
- Bekend onder de naam historisme (weg met literaire dimensie,
opsmukjes..)
,- Kanttekening: taalgebied doet ertoe!
3. Vanaf jaren 60/70 postmoderne twijfel → is geschiedenis wel een
wetenschap?
- De postmoderne uitdaging: alles dat tot dan toe aan waarheid werd
beschouwd, wordt in twijfel getrokken!
• Afrekening met sleuteltermen als waarheid & objectiviteit
• ‘Ontmaskering’ van de ‘grote verhalen’ (kapitalisme, democratie,
de natiestaat, religie)
• Geschiedenis onder vuur:
o Afwijzen van idee van vooruitgang/zingeving
o Verleden = onbereikbaar
o Onvermijdelijke lagen van subjectiviteit (bron, lezen
historicus, schrijven historicus) die je vrij onmogelijk kan weg
krijgen
- Taal onschuldig! → ‘Linguistic turn’ in alle menswetenschappen
• Beïnvloedde waarneming van gebeurtenissen
• Geen enkele term is neutraal
• Onmogelijk objectief
• Noot ‘onafhankelijke’ waarheid ontdekken over veleden
➔ Taal creëert onze perceptie van de werkelijkheid
& woorden hebben een doelstelling/betekenis!
• Hayden White, metahistory (1973): historicus = scenarist
o Postmodernisme
o Je maakt selectie van wat jij interessant vind
o Verhaal construeren: belang van emplotment & historical
imagination
o Geschiedenis = meer literartuur
• Keith Jenkins systematiserde deze kritiek
o Vele verhalen over verleden dus eindeloos veel intrepretaties
o Eindeloos aantal interpretaties
o Persoonlijkheid en samenleving geven kleur aan wat historici
schrijven
o Historici & samenleving zijn in hele historische analyse
aanwezig
➔ ‘a shifting, problematic discourse’
- Onmogelijk te negeren kritiek → reacties:
• Epistemologisch scepticisme = terecht: verleden bestaat niet,
waarheid bestaat niet
o Antwoord: ja, kunnen verleden nooit volledig achterhalen
• Relativisme = terecht: veel reconstructies te maken, zinloos
o Antwoord: wat wij neerschrijven is één interpretatie, er bestaat
niet zoiets als één geschiedenis v/d geschiedenis
, • Hyperrelativisme: zinloos, er bestaat niet zoiets als de ‘objectieve
waarheid’, historici kunnen beter stoppen
o Antwoord: geschiedenis schrijven is wel degelijk nuttig!
Inleiding: vaardigheden?
• Welke vaardigheden bezit je binnen 4 jaar als historicus?
o Bv. kunnen synthetiseren, analyseren, kritisch zijn…
o Niet zozeer ‘mechanische’ vaardigheden: niet zo makkelijk om aan te leren
▪ L. Jordanova (Boek ‘history in practice’): de vaardigheden die je leert bij de
opleiding geschiedenis moet je internaliseren & moet deel van je
persoonlijkheid worden. Leren door te doen!
⧫ Gaat in tegen cliché van de historici als wandelende encyclopedie
- Belangrijker om informatie te zoeken, vinden & synthetiseren i.p.v. feitjes
van buiten leren ➔ deze vaardigheden kan in verscheidene situaties
inzetten
⧫ Onderscheidt 3 fundamentele types van vaardigheden:
- Technische: bv. paleografie (lezen van oude handschriften)
bv. numismatiek (studie van munten/geld)
- Bron-gebaseerd: vinden van bronnen (heuristiek) & selecteren van
informatie
- Interpretatieve: plausibele argumenten opbouwen
⧫ Bovendien vermeldt ze nog een vierde, fundamenteel type:
identificeren/formuleren van historische vragen (!!!!!!!!!)
o We scherpen deze vaardigheden aan door historische praktijk:
▪ Jordanova: ‘History, the discipline, is indeed about what historians do’
Historische praktijk: wat doen historici?
Inleiding: casestudy: een boek over Karel de Grote schrijven
• Uitgever wil dat je onderzoekt hoe Karel de Grote zijn heerschappij als legitiem
verkocht aan de bevolking van zijn nieuwe rijk
• Startpunt = inlezen: (doel 1) dubbel werk vermijden & (doel 2) standpunt kunnen
innemen in het debat dat reeds gaande is
o Je zal twee werken steeds zien terugkomen:
▪ Werk van Henri Pirenne (19e/20e E): ‘Mahomet et Charlemagne’
⧫ Bekendste Belgische historicus ooit
⧫ Werkte aan de UGent tot vernederlandsing → ULB
⧫ Opgeleid volgens Rankeaanse methode maar later opgeschoven naar de
school v/d annales: FR historici die meer naar socio-economische
geschiedenis gaan kijken i.p.v. oplijsting feitjes
⧫ These van Pirenne: je kan acties Karel de Grote alleen begrijpen als je de
ontwikkelingen v/d Islam kent & begrijpt
▪ Werk van Einhard (8e/9e E): ‘Vita Karoli Magni’
⧫ Tijdgenoot, Karel de Grote was zelfs zijn baas
⧫ Schrijft i/h Latijn in Karolingische minuskel
o Verschillen tussen beide werken:
▪ Werk/literatuur Pirenne:
⧫ Resultaat van onderzoek (bronnenvergelijking, etc.)
⧫ Is monografie (boek geschreven door 1 auteur) (vs. artikel (= meer
afgebakend onderzoeksverslag))
⧫ ‘Secundair’ omdat info uit tweedehand
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Studen2002. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.27. You're not tied to anything after your purchase.
