Summary
Samenvatting Duitsland
- Course
- Level
Duitsland volledig samengevat
[Show more]
Seller
Follow
rafaellawaasdorp
Reviews received
Content preview
Duitsland 1871 – 19451. Het Duitse Keizerrijk
1.2 De Reichsgründung
Aan het eind van de 18e eeuw bestond Duitsland uit een lappendeken van kleine staatjes (spotprent paars
+wagen in 3 steden tol). Na het verslaan van Napoleon bleven er zo’n 40 staatjes over wat zeer
oneconomisch was. Pruisen was het belangrijkst. Toch bleef de wens naar één staat bestaan. Na het
Congres van Wenen (1815) verkreeg Pruisen er stukken land bij in het westen (Rijnland). Soldaten die
terugkeerden van de veldtocht tegen Napoleon wilden net zo’n krachtige staat als Fr, Spanje en Engeland.
Zij waren erg nationalistisch. De beweging van de Burschenschaften verbreidde over Duitsland. Deze
studentenverenigingen voerden de kleuren van het middeleeuwse Duitse land (nationalistische beweging
(Johan Gottfried Herder grondlegger nationalisme)) taal, cultuur, Romantiek. Ondertussen wilde Pruisen
één douanegebied en kwam de Zolverein tot stand in 1834: een douane-unie. Alleen Hannover en
Oostenrijk deden niet mee. In 1848 was er het Revolutiejaar in Berlijn, Wenen en andere Duitse steden,
nadat dit alles eerst in Parijs was begonnen.
In de Duitse gebieden riep men op tot een vrije pers: vereniging voor Volksmacht (Verein für Volksrecht) en
de Demostratische Club (Der Democratische Klubb). In de Frankfürter Paulskirche kwamen 830 mensen
bijeen waarvan 600 geschoolden en 49 hoogleraren: het professorenparlement. Eén van de vragen was
hoe groot de nieuwe Duitse staat moest worden. Alleen de Duitstalige gebieden of ook Oostenrijk-
Hongarije? Het parlement koos voor de klein-Duitse oplosing. Ze vroegen de Pruisische koning Frederik
Willem IV om de nieuwe keizer te worden maar hij wees het af om 2 redenen:
1. Een keizer werd in zijn ogen uitverkoren door God, niet door het volk.
2. De keizerskroon was voor hem ‘een hondenhalsband die hem aan de revolutie van 1848 kon
ketenen’.
De vorsten van de staatjes namen de macht weer over. Het Frankfürter Parlement was dus mislukt, er
kwam geen eenheid. Pas toen Otto van Bismarck, een jonker (feodale grootgrondbezitter) in 1862 tot
minister-president van Pruisen en later Bondskanselier van de Noord-Duitse bond werd benoemd, kwam
er eenheid. Hij zei dat de Duitse eenheid er niet zou komen door redevoeringen en
meerderheidsbeslissingen maar door Blut und Eiser: oorlog. Pruisen moest volgens hem eerst Oostenrijk
en Fr verslaan om een Duits keizerrijk te vormen. Er volgende dus oorlogen:
A. 1863: oorlog van Pruisen en Oostenrijk tegen Denemarken (gepland). Pruisen kreeg Sleeswijk-
Holstein.
B. 1866: Oorlog van Pruisen met Oostenrijk (gepland). Dankzij van Moltke won Pruisen (en de
toepassing van spoorwegen en de telegraaf) moderner. Wordt broederoorlog genoemd.
C. 1870: oorlog van Pruisen met Frankrijk (ongepland)
Frankrijk verloor de beslissende slag bij Sedan en keizer Napoleon III was genoodzaakt zich over te geven
omdat hij gevangen werd genomen. Frakrijk verloor het mijngebied Elzas-Lotharingen en moest
herstelbetalingen doen. Daarna wilden de Fransen revanche. Op 18 januari 1871 werd koning Wilhelm I
van Pruisen in de spiegelzaal van Versailles uitgeroepen tot keizer van Duitsland. Duitsland was één land
geworden, een machtige staat in Midden-Europa. Hierna braken er twee periodes aan:
1. Het tijdperk van Bismach (1871-1890)
2. Het tijdperk van Wilhelm II (1890-1918)
1
,1.3 Het Duitse Keizerrijk: het Bismarck-tijdperk
1.3.1 De binnenlandse situatie
Dankzij de snel betaalde herstelbetalingen van Frankrijk, kon Duitsland versneld industrialiseren. Er was
een korte periode van snelle economische groei maar rond 1875 was er al een recessie die tot 1890 zou
duren. Bismarck kreeg met de oppositie bij de Rijksdag te maken (Duits Parlement).
1. Socialisten
2. Katholieken
Bismarck zag ze als vijand van het Duitse Rijk. De Lutherse Bismarck zag ze als groepen die deel uitmaakten
van een groot internationaal opererend netwerk. Bismarck, de vader des vaderlands, bestreed ze te vuur
en te zwaard, met weinig succes. Wel werd al vroeg in Duitsland een modern beleid van sociale zekerheid
opgezet om de socialisten te bestrijden. Er kwam een ziekteverzekering, ongevallenverzekering en
invaliditeitsverzekering. (roden zijn socialisten/communisten)* BRON 18
1.3.2 De buitenlandse politiek
Bismarck had het idee dat Duitsland was omsingeld door machtige, vijandige coalities. Wat wilde Bismarck
precies? Zijn principes legde hij vast in 1877 in het Dictaat van Kissingen. Zijn ‘vredespolitiek’ kwam neer op:
1. Afzien van iedere gebiedsuitbreiding in Europa
2. Geen groot-Duits streven (onderdrukking elk expansionistisch denken in Duitsland)
3. Ontmoediging van streven naar aansluiting van ‘niet bevrijde Duitsers’
4. Geen bemoeienis ten aanzien van koloniale politiek van andere grootmachten
5. Oorlog voorkomen in Europa actief optreden ook wanneer Duitsland niet betrokken was
Uitzondering was punt 4: in 1884 en 1885 hield Duitsland zich er wel mee bezig. Duitse koloniën werden in
Afrika verworven:
1. Duits Zuidwest Afrika (Namibië)
2. Duits Oost-Afrika (Tanzania, Rwanda en Burundi
3. Kameroen
4. Togo
In 1885 werd Afrika verdeeld tijdens de Koloniale! Conferentie van Berlijn. Met een liniaal werden
sommige grenzen vastgesteld. Ook punt 5 kon niet helemaal waargemaakt worden. Tijdens het Congres
van Berlijn (1878) bemoeide Duitsland zich wel met de Balkan, Rusland werd teruggefloten na de
overwinning op het Ottomaanse Rijk. Uitkomst was dat Roemenië, Servië en Montenegro onafhankelijk
werden en Bulgarije kreeg een autonome status binnen het Ottomaanse Rijk. Oostenrijk kreeg controle
over Bosnië-Herzegovina. Er ontstonden wel nieuwe spanningen. Het antwoord was:
1879: Bondgenootschap tussen Duitsland en OH
1882: Bondgenootschap Duitsland, OH en Italië (Triple Alliantie, drieland), bleef tot 1915 in tact
1887: Rückversicherungsvertrag: in ruil voor rugdekking voor een Franse aanval, kreeg Rusland de
hegemonie in Bulgarije, bovendien beloofde Duitsland neutraliteit zelfs bij een mogelijke Russische
verovering van Constantinopel. (Bismarck = alliantiepolitiek)* BRON 23
1.4 Het Duitse Keizerrijk: het tijdperk van keizer Wilhelm II
1.4.1 de binnenlandse situatie
In 1888 stierf Wilhelm I. Zijn zoon Frederik Willem volgt hem op. Na 99 dagen ook hij. Zijn zoon Wilhelm II
volgt hem op. Hij bewonderde het Britse imperium van zijn oma Victoria. Hij had een mismaakte linkerarm
waar hij zich voor schaamde. Hij schatte zichzelf vaak te hoog in. De Rijksgrondwet deed hij voor als een
‘vodje papier’ en zijn kantlijn commentaren waren berucht. Hij was alleen God verantwoording schuldig. Hij
omringde zichzelf met ‘jaknikkers’. Hij hield van uiterlijk vertoon: kronen, uniformen etc. Ook hield hij van
reizen: Reisekaiser. Bismarck en Wilhelm botsten. In 1890 werd Bismarck ontslagen door keizer Wilhelm II:
2
, ‘de loods gaat van boord’ (BRON 27). Wilhelm II was eerzuchtig: Duitsland moest een machtig land worden.
De Duitse banken en het onderwijs deden het uitzonderlijk goed. Daarnaast werd het leger en de vloot
versterkt en het militairisme werd een deel van de opvoeding van de Duitse jeugd. BRON 25/27
De kapitein van Köpenick Wilhelm Voigt, een werkloze schoonmaker, trok een kapiteinsuniform aan en
zorgde voor een bezetting van het stadhuis. Daarnaast nam hij de stadskas mee van 40.000 Duitse marken.
Onvoorwaardelijke gehoorzaamheid. (hieruit blijkt blindelings vertrouwen op uniformen, militairisme).
1.4.2 De buitenlandse politiek
Wilhelm II zou ook de buitenlandse politiek veranderen. Hij sprak zelf van een ‘Weltpolitiek’. Een eerste
aanwijzing was dat Duitsland het (in het geheim gesloten) Rückversicherungsvertrag met Rusland niet
verlengde. In een feestrede sprak hij over ‘wereldpolitiek als taak’, ‘wereldmacht als doel’ en ‘een vloot als
werktuig’. Bernard Bulow vatte samen: ‘wij willen niemand in de schaduw zetten, maar wij willen ook een
plaatsje onder de zon. Duitsland was een economische grootmacht maar politiek en militair nog niet
helemaal erkend. Ze wilden echter net als FR en GB een wereldmacht worden. de eerste stap in die richtin
was de opbouw van een grote vloot. Onder leiding van admiraal Alfred von Tirpitz werd met weinig
middelen in korte tijd de op één na grootste vloot ter wereld gebouwd. De Flottenverein zou vooral het
patriottisme ondersteunen en de vele leden ondersteunen financieel de vloot. Von Tirpitz gin ervan uit dat
Engeland uiteindelijk wel een bondgenoot zou worden. In werkelijkheid riepen de Duitse activiteiten vooral
angst op in Groot-Brittannië. Als gevolg gingen de Britten ook meer oorlogsschepen bouwen. De marine
schakelde over van steenkool naar olie waardoor de actie radius toenam. Het nieuwe type schip
(dreadnought) was groot, snel en wendbaar en leidde tot een wapenwedloop.
1.5 De vorming van bondgenootschappen
1.5.1 De Triple Alliantie
Ook wel driebond genoemd. In 1882 bestond deze uit Duitsland, OH en Italië. In de ogen van
Italiaanse nationalisten waren er enkele gebieden die ook bij de eenheidsstaat Italië zouden moeten
horen: Zuid Tirol, Triest, Schiereiland Istrië en een deel van de Dalmatische kust. Ze noemden deze
gebieden de Italiaanse irredenta. Deze delen hoorden op dat moment bij OH en dus zorgde dit tot
een probleem tussen het verbond. De Triple Alliantie leek een monolithisch blok (sterk geheel) maar
was dat niet.
1.5.2 De Triple Entente (de Entente Cordiale)
De Fransen wilden na 1871 revanche op Duitsland na het verlies van Elzas Lotharingen. De Britten waren in
‘splendid isolation’: de Britten bemoeiden zich zo min mogelijk met het Europese vaste land. Pas als het
machtsevenwicht (balance of power) op het Europese continent in gevaar kwam bemoeiden ze zich ermee.
Door de sterke opkomst van Duitsland was dit dus het geval. Eerst moesten Engeland en Fr een soort
vriendschapsverdrag sluiten na de vele spanningen (Napoleon). Dit gebeurde in 1904. Ook Engeland en
Rusland losten hen geschillen op en dus kwam er in 1907 de tegenhanger van de Triple Alliantie. Hier
beloofden Engeland, Rusland en Frankrijk elkaar politieke en militaire steun te verlenen. De landen
omringden samen Duitsland.
1892: bondgenootschap Frankrijk en Rusland
1904: bondgenootschap Frankrijk en Engeland (geen militaire verplichtingen)
1907: bondgenootschap Engeland, Frankrijk en Rusland (Entente Cordiale)
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rafaellawaasdorp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now