Samenvatting wijsgerige pedagogiek: combinatie lessen en teksten
63 views 2 purchases
Course
Wijsgerige Pedagogiek (POL64A)
Institution
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Uitgebreide en duidelijke samenvatting van alle colleges van het vak wijsgerige pedagogiek, gegeven door prof Stefan Ramaekers. In de samenvatting worden alle besproken auteurs behandeld, de teksten zijn per les mee geïntegreerd in de samenvatting.
THEMA’S
1. Pedagogische traditie - Plato: allegorie van de grot
- Langeveld: pedagogische traditie geeft een beeld vd pedagogische relatie
als een hiërarchische traditie
2. Kritieken op de - Humanistische pedagogiek – Rogers: specifieke kijk op pedagogische
traditie: alternatieven relatie vanuit de notie gelijkwaardigheid
op de hiërarchische - Kritisch-emancipatorische pedagogiek – Mollenhauer & Freire: zij
kijk proberen het idee van gelijkwaardigheid tussen kind en volwassene in
beeld te brengen
- Rancière: zet sterk in op de notie emancipatie + heeft notie
gelijkwaardigheid geweigerd
3. Vanuit taalfilosofische - Zeer traditionele notie: initiatie in een cultuur
benadering: “initiatie” - We initiëren kinderen, leerlingen in een bepaald vakgebied wat houdt
dit pedagogisch gezien in?
- Ouder als pedagogische figuur: wat betekent dat?
INLEIDING: hiermee nemen we meteen een positie in, aandacht voor bepaalde aspecten
1. Mollenhauer (1928 – 1998)
Achtergrond van zijn discussie: anti-pedagogiek (tekst: p. 177)
= aantal stromingen die aan de pedagogiek voorbijgaan
= niet pedagogische instelling voor het kind (p. 17)
- Mollenhauer: de anti-pedagogiek is een symptoom van een ontwikkeling in onze opvoedings- en
vormingstheoretische cultuur, waarbij de inhoudelijke vragen van de culturele overleving
geleidelijk uit het zicht verdwijnen
- Dit is geen stroming, maar een aantal stromingen en ontwikkelingen
- De vraag naar het belang van culturele overlevering vandaag ook nog een vraag
- Antipedagogiek inhoudelijk vragen over culturele overlevering
= eerste pedagogische thema = de bespreking van de eigen culturele inhouden (p. 18)
o Gaat over de vraag naar de waarde van de eigen culturele inhouden
o Mollenhauer: wat is het waard om herinnert te worden? (her-innerd)
waarom geven wij bepaalde inhouden mee aan onze kinderen?
o Mollenhauer: doorgeven van iets! Wat is datgene en waarom is dat belangrijk?
o Klassieke discussies hierover: bv. technologie bv. leeftijdsgrenzen (bv. waarom is de
leeftijdsgrens waarop kinderen een gsm krijgen verlaagd is?)
o Voor Mollenhauer is de pedagogische relatie een intergenerationele relatie
De waarde van wat we doorgeven verhoudingen tussen generaties is verandert (bv.
jongeren die protesteren voor milieu)
o De relatie tussen opvoeding/onderwijs en cultuur brengt hij terug in de aandacht
- De vraag is: “wat heeft de oude generatie met de nieuwe voor?”
o Eigenlijk een vraag van Schleiermacher
Een pedagogische vraag voor Mollenhauer = vragen over de verhoudingen tussen generaties
Waarom die vraag? Belangrijke vraag omdat kinderen ook anders zouden kunnen opgroeien (p. 14)
- Heel sterk besef van de laat-moderne periode
- 2 elementen
o Vorming die je hebt gekregen te danken aan heel wat personen (pedagogische figuren)
o Voor de voeten werven Mollenhauer: vorming die je te danken hebt aan pedagogische
figuren, daarmee kan je hen ook confronteren (waarom heb je niet dit of dat gedaan?)
, - Door dit besef wordt het vraagstuk ‘waarom we doen wat we doen’ belangrijker
Elke opvoeding beschouwt Mollenhauer als een verrijking van het kind, maar elke verrijking is
ook een beperking
Vraagstuk van de rechtvaardiging van het pedagogische handelen
2. Voorbeelden (actueel)
Hoe spreekt men vandaag over opvoeden en onderwijs? Aandacht voor taal
Artikel: mama, Hoe worden mensen aangesproken in die stukken?
waarom gaan de - Mama, waarom gaan de scholen dicht? Niet papa dit zegt iets over wat er in
scholen dicht onze samenleving leeft over opvoeding en gender
Verwachting: tips
- Want er staat: hoe praat je het beste met je kinderen over coronavirus
Laat je kind zelf vertellen
- Ze bedoelen dan ‘leg niets op’
Men vraagt de ouder om een dubbel bewustzijn voor het kind
- Ouders worden aangesproken om een zeer waakzame en aandachtige houding aan
te nemen (bv. welke vragen stelt je kind)
Artikel zegt letterlijk: zeg niet dit, maar wel dat
- Rechtstreeks aanspreken van de ouder
In de manier waarop de ouder aangesproken wordt, zit een zekere norm (niet neutraal)
Artikel: dit leerde ik Advies aan ouders: reden + voorbeeld (vergelijking)
van mijn - Iedereen heeft zijn eigen leefwereld en je kan daar niets over zeggen
tienerzonen over Louis Theroux-methode: artikel geeft dit als suggestie, zonder die manier in vraag te stellen
internetcultuur
Artikel: mild Allerlei soorten opvoedingsstijlen
ouderschap en - Nina Mouton pleit in artikel voor mild ouderschap
opvoeden zonder - Boodschap die ouders jarenlang meekrijgen is dat je een stijl moet hebben
straffen - Terugkeren naar het gevoel volgens Mouton: opvoeden vanuit je buik, zonder veel
nadenken
Artikel: brief aan - Leerlingen hadden les gehad over positief denken
ouders - Boodschap: doe het ook thuis
Artikel: de centrale - Teaching to the test: lesgeven over wat in de toets komt
toets - Focus op het product van het onderwijs (artikel klaagt hierbij gevaar aan)
- Onderscheid tussen meetresultaten en andere, niet te meten doelstellingen
(vorming lln)
- Hij spreekt over fysiek onderwijs, face to face
o Zo geeft hij een bepaald, minder goed, idee over online onderwijs
Artikel: kleuter- Wat is waardevol om aan die kleuters mee te geven? belangrijke vraag hier!
scholen: te veel - Zorg of leren? Apart of samen? Afgezonderd van elkaar?
belang aan leren
Artikel: de Probleem volgens auteur: leerkracht geeft geen eigenaarschap meer over wat hij aan de
invulboeken leerlingen als leerstof geeft, uitgevers boeken beslissen dat
- Hiermee toont ze dat daarachter een bepaalde opvatting over onderwijs zit
waarmee ze niet akkoord is
- Focus op leerkracht
Mollenhauer: uitgeverijen beslissen wat het waard is om door te geven
De voorbeelden geven geen definitie over bv. ‘wat is een goeie ouder’
Maar het heeft wel duidelijk de norm daarover weer bv. goeie ouder spreekt met het kind’
Zelfde over goed onderwijs, goede leerkracht …
De voorbeelden zeggen hier allemaal dingen over, zonder die begrippen van goede/slechte
ouder/leerkracht/onderwijs te gebruiken
, 3. Biesta: what is education FOR? (tekst)
Hierin zitten invullingen van Mollenhauer, zonder een verwijzing ernaar
- Zijn probleem: enge opvatting over onderwijs en leerkracht
o Onderwijs wordt zeer instrumenteel gebracht + enkel focus op het product => kritiek op
o Leerkracht wordt vaak gedacht als een factor in een proces (uitvoerder van competenties)
maar: leerkracht is een mens!
- Biesta: we moeten durven de normatieve vraag stellen naar wat goed onderwijs is, de vraag naar
het doel (purpose) deze vraag is multidimensioneel
- 3 tendensen die hij aan deze opvatting verbindt en waarvan hij zich wil afzetten:
o Notie van leerling als cliënt met bepaalde vragen en noden
o Leerkrachten moeten op een bepaalde manier verantwoording afleggen (centrale toetsen)
o Ontwikkeling dat het oordeel vd leerkracht aan de kant wordt geschoven ten voordele van
wetenschappelijke evidentie (dit komt in de plaats ervan)
- !!! Biesta zegt NIET dat wetenschappelijke evidentie er niet toe doet, maar wel dat het
niet in de plaats van het oordeel vd leerkracht kan staan !!! –
Samenvatting van zijn idee: learnification of education (p. 76)
- Alles is leren geworden
- In het onderwijs spreekt men leerlingen aan als lerend subject + creëert men goede
leeromgevingen + leerkansen geven
- Probleem hierbij: de drievoudige vraagt wordt daardoor niet meer gesteld
o Content
o Relationships
o Purpose de belangrijkste !!! volgens Biesta heeft onderwijs 3 doelen (p. 78)
Kwalificatie: dingen bijleren bv. bachelor behalen is een bepaalde kwalificatie
(teveel nadruk hierop, waardoor andere 2 doelen meer vergeten worden)
Socialisatie: leerkracht staat voor iets, als mens en je toont wie je bent (manier van
omgaan met kinderen in de klas) + concrete inhouden die leerkracht aan kinderen
meegeeft (bv. belangrijk dat ze leren lezen en schrijven)
deel van de traditie meegeven aan de leerlingen
Subjectificatie: de vorming van de persoon
(bv. middelbaar = humaniora daar word je menselijker)
het gaat om het geheel van deze 3
- De focus op het leren en de effectiviteit van het leren houdt ons weg van deze 3 zaken (doet ons
andere belangrijke aspecten die verbonden zijn aan het onderwijs doen vergeten)
- Terugkeer op Mollenhauer: ‘wat is het waard om door te geven’ van belang
Leerkracht: professionalisme “oordeel”
- Oordeelsvermogen van leerkrachten:
o goeie balans proberen te zoeken tussen die 3 functies van het onderwijs
o Trade-offs kunnen maken: soms is de ene functie wat belangrijker dan de andere
Biesta wil zich verzetten tegen eenzijdig denken hij legt veel nuances (p. 79)
Hij zal niet zeggen dat wetenschappelijke evidentie geen rol speelt, maar hij zal
zeggen dat er op het niveau van de klas moet worden afgewogen wat er met die
evidentie wordt gedaan
Probleem invulboeken: alles ligt al vast en de leerkracht daar weinig aan kan doen
- Kritiek op de eenzijdige focus op effectiviteit, want die doet ons vergeten dat er nog andere
functies van het onderwijs zijn
- Biesta rijkt oriëntatiepunten aan om na te denken ‘wat is goed onderwijs, goede leerkracht’
, o Dit helpen nadenken moet geïntegreerd worden in de lerarenopleiding om na te denken
4. Hodgson & Ramaekers: Parenting, Upbringing, and Educational Philosophy
Parenting (= wat ouders doen) ≠ upbringing (= opvoeding)
Groeiende adviescultuur voor ouders = “parenting culture” kenmerken:
Psychologisering het discours is daar verregaand gepsychologiseerd: taal van de psychologie (ontwikkelings-, maar
recent ook neuropsychologie) wordt taal die gebruikt wordt in opvoedingsadvies
- Het is niet een in vraag stellen van de psychologie en hun onderzoek, maar het gaat
over het gebruik van dit psychologisch jargon in de context + een dusdanig gebruik
waardoor lijkt alsof dit de enige taal is die nog gebruikt kan worden
- Taal: lijkt de enige te zijn waarmee we onszelf, de anderen en de wereld kunnen
begrijpen
- Causaliteit: gaat niet over handelen maar over gedrag want gedrag gaat over oorzaken
en gevolgen
o handelen = redenen hebben om dingen te doen, (reden ≠ oorzaak)
o er is oorzaakgevolg is menselijke relaties, maar dit is meer dan enkel het
gedrag, menselijke relaties zijn ook handelen
o probleem met psychologische taal die ons denken over opvoeding ingenomen
heeft is dat daarin ook een oorzaakgevolgdenken zit
= reductie van handelen, vragen naar betekenissen, tot gedrag, en dus tot een
problematiek van oorzaakgevolg
o er is niets mis met vragen naar kinderen hun behoeften, maar dit wil niet
zeggen dat dit primeert: opvoeders (ouders en leerkrachten) hebben de taak
om de behoeftes van kinderen mee vorm te geven
o deze kwesties worden als vanzelfsprekend aangenomen en komen niet meer
aan bod door een verregaande psychologisering van de taal van het opvoeden
o opvoedingsdoel voor iedereen is duidelijk en wordt niet in vraag gesteld:
goeie ontwikkeling + gelukkig zijn (men stelt dit niet meer in vraagt) – maar:
we moeten dit voortdurend in vraag stellen
- Vb: drukke kinderen in de klas men denkt snel aan ADHD + advies om testen
- Vb: rustige en stille kinderen men denkt aan autisme
vanuit psychologisch kader gekeken (kinderen kunnen niet meer gewoon druk zijn)
- Kinderen hebben minder en minder beweegruimte: we kijken naar gedrag van
kinderen en denken snel aan een achterliggend symptoom + geven kinderen een label
(leerkrachten handelen in functie van dat label idpv dat kind)
- Verregaande reductie vanuit een gepsychologiseerde kijk op de relatie met kinderen
=> geen kritiek op de psychologie!!! Het gaat over het veld dat we hebben ingenomen
en we dit collectief ondersteunen door dit te blijven doen
Professionalisering ouders moeten leren een goede ouder te zijn ouders zelf hebben nood aan advies (ze zijn
onvoldoende klaar om hun kind op te voeden)
- Idee van ouder voorbereiden geeft het idee dat het opvoeden dan vlekkeloos zal
verlopen en je alle situaties aankunt (opnieuw stuk reductie van gedrag)
- Probleem: onduidelijk: nood aan advies omdat ze onzeker zijn OF worden ze onzeker
door al het advies en hebben ze daardoor nog meer advies nodig?
- Responsabilisering (ouders moeten bepaalde dingen doen in de opvoeding) die
tegelijk een individualisering is: ouders worden meer hun verantwoordelijkheid
aangesproken, dat wordt een individuele verantwoordelijkheid (ze konden het leren)
toegenomen druk om het goed te doen als ouders
kan je ooit als ouder / leerkracht zeggen ‘ik heb het goed gedaan’? en wanneer kan
je dit zeggen? En wie zegt dit?
Depersonalisering de persoon vd ouder doet er niet toe (gelijkaardig als ‘leerkracht als factor’: het maakt niet uit wie
voor de klas staat, als de resultaten maar behaald worden) wie de ouder is, zou er niet moeten
toe doen, het gaat om het uitvoeren van wat de experts zeggen
- Er zijn tegenbewegingen die zeggen dat het te maken heeft met de brede
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lorenoppe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.57. You're not tied to anything after your purchase.
