Summary
samenvatting religie, zingeving en levensbeschouwing
- Course
- Institution
alles wat je moet kennen voor examen
[Show more]
Seller
Followelinelarcier
Reviews received
Content preview
Les 1: Wetenschap, technologie en de ‘zingevende interesse’ (Eline)1. Wetenschap, betekenis en leefwereld
Edmund Husserl (1859-1938)
❖ Werk in archief in hoger instituut voor wijsbegeerte bewaard (waaruit instituut voor psychologie
als anex is ontstaan)
❖ Leuven belangrijk in wijsbegeerte OMDAT dat archief hier bewaard (door wereldoorlog- nazi’s in
Leuven terechtgekomen)
❖ Vader van de fenomenologie
❖ Idee: wetenschap heeft altijd te maken/ vertrekt van de leefwereld
➢ Leefwereld (= wereld waarin wij leven)
- Intersubjectief: wij leven samen met anderen
- Persoonlijk en betekenisvol: dingen en mensen rond ons zijn niet zomaar
objecten (wetenschap maakt daar objecten van), ze hebben wel van in het begin
betekenis (zaken waarop wij actief betrokken zijn, vaak van persoonlijke aard
bv. horloge gekregen van mijn tante)
➢ DUS Wetenschap:
- Vertrekt van de leefwereld
▪ Alle wetenschappen geworteld in de leefwereld
bv. psychologie geworteld in het feit dat wij een geest hebben ->
betekenisvol
Bv. sociologie kijkt hoe mensen interageren -> betekenisvol in ons leven
- Maakt abstractie van de leefwereld (subject-object, afstandelijkheid,
onpersoonlijk)
▪ De betekenisvolle relatie die je hebt tot een object → tijdelijk
opgeschort
bv. les anatomie: lichaam is betekenisvol, actieve betrokkenheid, MAAR
anatomie -> lichaam bekijken als object en dus afstand nemen
DUS tijdelijke opschorting van de normale omgang met de leefwereld
- Keert terug naar de leefwereld (abnormaal als je die wetenschappelijke houding
behoudt in je normale leefwereld → enkel gekke manier in context van
wetenschap)
Bv. na anatomieles: confrontatie met dood lichaam -> terug normale omgang
met lichaam (niet afstandelijk zoals in de les)
FILMPJE Cosmic eye -> a state-of-the-art view of the universe
➢ Toont wat de wetenschap doet
➢ Vrouw in gras → herkenbaar/ persoonlijk gegeven uit leefwereld
, ➢ Uitzoomen en inzoomen → objectiviteit van de werkelijkheid (persoon als materie
-> afstand van het persoonlijke/betekenisvolle )
➢ Dan terug vrouw zien → je ziet weer het persoonlijke en waarschijnlijk niet hoop
materie
➔ Coole aan wetenschap: die objectiverende/ wetenschappelijke houding (mens niet als persoon
maar als object zien) is succesvol → enorme vooruitgang in begrijpen van werkelijkheid MAAR
eigenlijk gekke methode WANT je gaat normale relaties/ betekenisvolle dingen even stopzetten
(we keren er wel naar terug eh..)
➔ Belangrijke vraag: de relatie van de wetenschap tot de leefwereld?
➢ WANT filmpje heeft dramatiek in zich → confrontatie: we zijn maar klein pluisje materie
in universum (boodschap van de wetenschap, raakt ons existentieel)
➢ MAAR: In welke mate moeten wij onze leefwereld laten bepalen door de wetenschap?
! Eigenlijk wordt onze leefwereld al in hoge mate bepaald door wetenschap
bv. covid 19: leefwereld anders (regels) doordat wetenschap dingen heeft vastgesteld
bv. datingsites: liefdeleven (leefwereld) deels mee bepaald door algoritmes (tinder)
bv. risicotaxatie: wetenschappelijke modellen bepalen of mensen uit gevangenis mogen
MAAR is dit wenselijk? (verschillende meningen)
▪ We moeten meer evidence based leven -> goede invloed van
wetenschap
▪ Zelfs als alle wetenschappelijke problemen opgelost, blijven
fundamentele problemen van het leven onaangeraakt
bv. zin/ betekenis van het leven
➔ Spanning tussen redelijkheid en rationaliteit
Bv. mensen hebben heel rationele ideeën over hoe wereld georganiseerd moet worden,
maar dit is niet altijd redelijk
Bv. hoe kies je uw vrienden? (redelijkheid: tegengekomen, aanvoelen, klik OF
rationaliteit: survey, evidence based, match)
2. De zingevende, cognitieve en manipulatieve interesses van de mens
“De rationaliteit en haar grenzen”: boekje (hoofdstuk als curusmateriaal)
→ Onderscheid tussen 3 interesses van de mens (3 manieren van betrokken zijn op dingen)
- Cognitief: drang om te weten, verlangen om kennis te verwerven
bv. wetenschap, nieuwsgierigheid, weetjes, roddels
- Manipulatief: alle manieren die wij gebruiken om de werkelijkheid naar onze hand te zetten
Bv. als je honger hebt ga je eten halen, notities vragen van studiegenoten
- Zingevend: al de dingen die wij doen omdat ze een intrinsieke waarde hebben, omdat ze
zinvol/ betekenisvol zijn
, ➢ We hebben de neiging om het cognitieve en manipulatieve sterk te
overschatten EN aspect van zingeving te onderschatten
➢ Aspecten overlappen bv. praten in les: heeft zowel manipulatieve als cognitieve
als zingevende aspecten
➢ Probleem door wetenschap: (cognitieve en manipulatieve lijkt dus zo belangrijk)
o We zijn in samenleving sterk bezig met verwerven van kennis
(kennissamenleving)
o Hoog technologische samenleving waarin we heel veel doen om
controle te krijgen over werkelijkheid bv. gsm, covid (manipulatief)
➢ Probleem ook door individualistische samenleving: iedereen wil best voor
zichzelf (manipulatieve op voorgrond)
➢ We gaan nu proberen inzien dat dat zingevende deel een belangrijker domein is
in vergelijking met dat cognitieve en manipulatieve (NIET zeggen dat de twee
andere niets meer voorstellen eh..)
2.1 Zingevend en cognitief
STELLING 1: “Er zijn activiteiten in ons leven die lijken te gaan over een ‘cognitieve interesse’, maar die
eigenlijk fundamenteel over zingeving gaan.”
➢ Kennis gecentreerde visie: spreken met elkaar OMDAT we kennis willen verwerven
MAAR meeste gesprekken gaan eigenlijk om iets zingevend
Bv. Praatje buurman over weer -> ‘viering van relatie’, vreugde van buurzijn met elkaar beleven,
erkennen als buur die het waard is om tegen te praten NIET voor de kennis opzich
Bv. Ook in diepe relaties: tonen betrokkenheid, relatie onderhouden, erkennen van elkaar,
kwetsbaarheden tonen, vertrouwen → meer als enkel kennis uitwisselen
Bv. Praten over reis met lief: niet voor kennis over reis -> wel betrokkenheid wil tonen
STELLING 2: “Op het domein van de zingeving bestaat er redelijkheid en onredelijkheid”. Wat redelijk en
onredelijk is, is echter niet hetzelfde als wat vanuit cognitief oogpunt ‘rationeel’ en ‘irrationeel’ is.”
➢ Bv. belangrijke vorm van kennis in relaties: kennis over trouwheid van partner
! Voor een stuk is dit kennis MAAR hoe ga je die kennis verwerven?
! Onredelijke manier van omgaan met kennis: partner verhoren (rationeel gezien efficiënt)
STELLING 3: “Wetenschappelijke (cognitieve) bevindingen zijn vaaks slechts van relatief belang voor de
zingevende relaties in de leefwereld.”
VOORBEELD 1: liefde en chemie
, ➢ “Waarom je geliefde goddelijk ruikt en je broer stinkt “ / “Liefde is … zweet” → Onze meest
fundamentele relaties ontstaan door chemische processen (feromonen) volgens deze
krantenartikelen
➢ Bv. ik vind je feromonen leuk → ‘wetenschappelijke’ is maar van relatief belang voor relaties
Bv. het lot heeft ons samengebracht → wetenschappelijke non-sense MAAR veel redelijker
OMDAT relatie is vertrouwen, verwondering, gepaster, betekenisvoller
VOORBEELD 2: straf
➢ Filmpje auto: probeert auto te straffen omdat die niet werkt (onnozel)
➢ Richard Dawkins: als we mensen straffen doen we net hetzelfde -> even dwaas als auto te
straffen OMDAT mensen geen vrije wezens zijn (neurologische wetenschappen tonen ons dat er
in onze hersenen onpersoonlijke processen spelen die ons determineren → geen
verantwoordelijkheid bij daden → zinloos om mensen te straffen)
➢ Straffen is een zingevende activiteit (behoort tot de leefwereld): aanvoelen dat als iemand iets
fout doet, dan moet die dat voelen (zinvolle activiteit) → rechtssysteem geworteld in iets
betekenisvol
➢ Het feit dat die neurologische processen bestaan, betekent dat we een andere persoon niet
meer moeten zien als verantwoordelijk maar als soort van auto gereguleerd door onpersoonlijke
processen, moeten we anders omgaan met misdrijven?
➢ Jan zegt dat rechtssysteem moet veranderen: stoppen met mensen als verantwoordelijke
wezens te zien → mensen moeten therapie krijgen om problemen aan de basis van dat gedrag te
veranderen
➢ Prof denkt dat dit idee een illusie is: hij denkt dat we elkaar gaan blijven straffen DUS
wetenschap (neurologie) heeft maar kleine invloed terwijl zingevende grotere invloed heeft
VOORBEELD 3: het is enkel verf (wetenschappelijk), ik zie een windmolen (zingevend)
2.2 Zingevend en manipulatief:
STELLING 1: “Er zijn activiteiten in ons leven die lijken te gaan over een ‘manipulatieve interesse’, maar
die eigenlijk fundamenteel over zingeving gaan (en die niet bereikt kunnen worden door manipulatief te
handelen).”
VOORBEELD 1: zoeken naar geluk
➢ Bv. gedachtenexperiment: machine voor geluksgevoel → zouden we dit willen?
➢ Mens is manipulatief dus wat zou tegen dit geluksmachine zijn?
➢ Eigenlijk niet zouden willen OMDAT
o Machine die je gewaarwordingen toont die je gelukkig maken bv. relatie, Parijs...
MAAR toont externe objecten die je niet kan manipuleren EN geluk is eigenlijk iets
bereiken wat we niet onder controle hebben
bv. starten liefdesrelatie (kan ja of nee zeggen: geen controle) -> gelukkig als die ja zegt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elinelarcier. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.50. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80467 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now