Samenvatting Biologie 6VWO
Hoofdstuk 17 DNA
Samenvatting Biologie
17.1 DNA in je cellen
DNA
DNA bevat de informatie voor het maken van eiwitten. Bij de mens is DNA verdeeld over 46
chromosomen in de celkern en het cirkelvormig DNA in de mitochondriën.
Een DNA-molecuul bestaat uit 2 strengen, deze bestaan uit nucleotiden. Ze vormen samen
een dubbele helix (bron 1, Binas 71C). DNA-nucleotiden bestaan uit een fosfaatgroep, een
suikermolecuul (deoxyribose) en een stikstofbase.
Deoxyribose (Binas 67F1) heeft 5 C-atomen, die zijn op een vaste manier genummerd. Het
eerste C-atoom (1’) vormt een binding met de stikstofbase de vijfde (5’) met de
fosfaatgroep. Elk nucleotide in een streng is via zijn fosfaatgroep aan het 3’ C-atoom van het
deoxyribose van het nucleotide ernaast verbonden.
In DNA komen 4 verschillende stikstofbasen voor (bron 1, Binas 71A):
1.) Adenine (A);
2.) Cytosine (C);
3.) Guanine (G);
4.) Thymine (T)
De stikstofbasen van de ene streng binden via H-bruggen met die van de tegenoverliggende
streng. A vormt altijd een binding met T (via 2 H-bruggen) en C met G (via 3 H-bruggen)
(Binas 71B). Door deze vaste combinatie van basenparen zijn beide strengen in een DNA-
molecuul complementair: de volgorde in de ene streng bepaalt die in de andere en
andersom. Het 5’-einde (met de vrije fosfaatgroep) van de ene streng ligt naast het 3’-einde
(met de vrije OH-groep) van de andere (bron 1, Binas 71C).
Opgerold DNA
Histonen zijn speciale eiwitten die DNA-moleculen bij eukaryoten in de kern verstevigen en
beschermen (bron 1, Binas 70A). 8 histonen vormen samen een bolletje waar een deel van
het DNA-molecuul omheen is opgerold. Het histon H1 houdt het als een veiligheidsspeld bij
elkaar.
Het geheel van de histonen en het eromheen gerolde DNA heet een nucleosoom. Histonen
van verschillende nucleosomen koppelen met elkaar → chromatinedraad ontstaat. Deze
draad spiraliseert tot chromatine waardoor het DNA-molecuul heel compact in de celkern is
opgeborgen.
, Mitochondriaal DNA
DNA zit ook in de mitochondriën, dit wordt mitochondriaal DNA (mtDNA) genoemd (bron 2).
Het bevat 37 genen, waarvan 13 coderen voor eiwitten die betrokken zijn bij de aerobe
dissimilatie; de rest codeert voor tRNA (bouwstenen voor ribosomen). Het mtDNA erft, via
de eicel, over van moeder naar zonen en dochters.
Genen bevatten informatie
Het totale DNA van een persoon noem je zijn genoom, dit bevat veel genen. Een gen is een
stuk DNA met informatie voor de productie van een of meerdere eiwitten. Deze spelen een
rol bij het tot stand komen van een erfelijke eigenschap. Alle cellen hebben hetzelfde DNA,
maar afhankelijk van hun functie zijn verschillende genen actief. Cellen reageren op hun
omgeving, wat de variatie in het aanschakelen van genen vergoot.
De DNA-code in de genen ligt vast in de volgorde van de stikstofbasen. Ieder gen heeft zijn
eigen sequentie van afwisselend A, C, G en T’s.
Sequentie = de volgorde van de stikstofbasen in het DNA;
DNA bestaat uit niet-coderend DNA en coderend DNA. In het DNA komen herhalingen voor
van series nucleotiden, zogeheten repetitief DNA. De herhalingen komen aaneengeschakeld
achter elkaar voor, maar ook verspreid in het chromosoom.
Het aantal nucleotiden in een herhaling varieert. Korte repeats van 2 tot 10 nucleotiden
heten STR’s (short tandem repeats).
Omdat chromosomen in de cellen in paren voorkomen, heeft iedereen van een bepaalde
STR 2 exemplaren, soms gelijk, meestal verschillen. Net als bij genen spreken onderzoekers
bij STR’s over allelen.
In de meeste landen brengen de laboratoria de STR’s van 13 loci (plaatsen in het DNA) in
kaart, wat een DNA-profiel oplevert. Er is een vaste schrijfwijze (bron 3).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sophiekooijman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.24. You're not tied to anything after your purchase.
