1. Wanneer kan je spreken van een staat?
- (Afgegeven) grondgebied
- (Geaccepteerde) bestuursgezag
- (Te onderscheiden) staatsvolk
Wat zijn pijlers van de staatsinrichting van Nederland?
- Scheiding tussen kerk en staat
- Horizontale machtenscheiding ‘tiras politica’
- Verticale machtenscheiding aan de hand van een gedecentraliseerde eenheidsstaat
( ‘ huis van Thorbecke’)
Naast de drie machten kennen we de schaduwmachten. Het ambtenarenapparaat ( of
bureaucratie). Ook wel aangeduid met ‘de vierde macht’. Ook al is de minister als officiële
uitvoerende macht natuurlijk politiek verantwoordelijk, rijksambtenaren kunnen met hun
beleidsadviezen de minister sterk sturen. Daarbij voeren de ambtenaren tal van zaken van
de minister uit en nemen zijn daarbij allerlei uitvoeringsbeslissingen. De media, lobbylisten
,en adviesbureaus worden ook elk machten genoemd. Kenmerkend voor al deze machten is
dat zijn, soms achter de schermen, de politieke besluitvorming beïnvloeden.
De grondwetswijzing van 1848 van Thorbecke was het begin van de gedecentraliseerde
eenheidsstaat.
Bestuurslagen Wetgevende Uitvoerende Rechtgevende
Europa Europees parlement, Europese commissie Hof van Justitie van
Europese commissie de Europe
en raad Unie (EHVJ)
Rijk Regering en Regering Hoge raad
parlement
Provincie Provinciale staten Gedeputeerde Gerechtshof
staten
Gemeente Gemeenteraad College van b&w Rechtbank
Stromingen in de Nederlandse politiek
Stroming Kernwoord
Liberalisme Vrijheidsbeginsel
Christendemocratie Christelijke beginselen
Socialisme Gelijkheidsbeginsel
Overheid
Het geheel van bestuurders en bestuurlijke college in een staatsverband en het daarbij
horende ambtelijke apparaat.
Actoren
De term actor betekent letterlijk ‘hij die handelt’. Hier wordt met dit begrip gedoeld op
iedereen die bij een beleidsproces is betrokken. We kunnen het begrip actor dan ook globaal
vertalen als deelnemer. Dit kan bijvoorbeeld een provincie of een gemeente zijn, maar ook
een bepaalde ambtenaar of een burger die een bezwaarschrift schrijft.
, Gedecentraliseerde eenheidsstaat houdt in dat veel taken en bevoegdheden aan andere
overheidsorganen dan de centrale overheid (rijk) zijn toebedeeld namelijk de provincie of de
gemeente.
Het toebedelen van taken en bevoegdheden richting provincie of gemeente noemen we
decentralisatie. Dit kan territoriaal zijn (provincie, gemeente) of functioneel (waterschap).
De term eenheidsstaat voor een bepaalde mate van centralisatie en samenhang.
De provincie heeft in de taakverdeling vooral een coördinerende taak. Dat komt
voornamelijk doordat de provincie tussen het rijk en de gemeenten in zit. De gemeenten
doen vooral het uitvoerende werk en staan het dichts bij de burgers.
Deconcentratie is het zich fysiek over een land verspreiden van delen van de overheid. Het
belangrijke verschil tussen decentralisatie en deconcentratie is dat er bij deconcentratie
geen overdracht van taken bevoegdheden plaatsvindt.
Motieven deconcentratie
- Communicatie met ‘Den Haag’ verbeteren
- Meer grip krijgen op regionale zaken
- Een compromis tussen behoefte aan decentralisatie in de regio en de behoefte van
het rijk om de touwtjes in handen te houden.
In het algemeen komen de volgende vormen van deconcentratie voor
- Inspecties (bijvoorbeeld Inspectie van het Onderwijs). De taken van de inspecties zijn
meestal wettelijk vastgelegd en hebben veelal betrekking op toezicht, controle en
coördinatie
- Directie (bijvoorbeeld regionale directies van Rijkswaterstaat. De taken van
directeurs zijn meer technisch uitvoerend van aard.
- Consulentschappen. De taken van consulentschappen hebben vooral betrekking op
voorlichting en advisering. (veel consulentschappen zijn inmiddels opgeheven)
De hoofdtaak van de Nederlandse overheid is het behartigen van het algemeen belang
binnen Nederland.
Het verschijnsel dat individuele actoren eigen doelstellingen nastreven, die in strijd kunnen
zijn met beleids- of organisatsiedoelstellingen, wordt wel met het begrip ‘bureaupolitiek’
aangeduid.
Rijksoverheid
- Het parlement bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer en vertegenwoordigd de
inwoners op rijksniveau.
- Leden van de Tweede Kamer worden elke vier jaar rechtstreeks gekozen door de
inwoners. Politieke partijen bepalen welke personen verkiesbaar zijn.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller geekevgorp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.55. You're not tied to anything after your purchase.
