Hoorcolleges Toxicologie (Infectieziekten en Toxicologie)
9 views 0 purchase
Course
Infectieziekten en toxicologie (AB_1170)
Institution
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Uitgebreide aantekeningen van de Toxicologie hoorcolleges van het vak Infectieziekten en Toxicologie van de opleiding Gezondheidswetenschappen aan de VU.
Toxicologie
Hoorcollege 1:
Ftalaten = weekmakers in plastics.
Bloeddrukverlagers uit groep sartanen (valsartan, losartan, etc.) → grondstoffen vervuild met
nitrosaminen NDMA en NDEA die voor mens ‘genotoxisch en kankerverwekkend’ zijn.
WHO – 2021:
- Elk jaar, 3.8 miljoen mensen sterven prematuur door ziekte toe te schrijven aan
huishoudelijke luchtvervuiling door inefficiënte kookpraktijken met vervuilende fornuizen in
combinatie met vaste brandstoffen en kerosine (nog steeds beoefend door 2.6 miljard
mensen)
Toxicologie: leer der vergiften:
- Basis voor toxicologie → kennis van dierlijke gifstoffen en plantenextracten voor jacht,
oorlog en moord
- Eerste beschrijving van 1500 BC; Eberus papyrus
- Τοξικοσ = van de boogschutter
- Toxicum = pijlgif
- Waar kijken we naar in de toxicologie:
• Welke stoffen zijn giftig?
• Hoe wordt de mens blootgesteld?
• Hoe werkt een giftige stof?
• Hoe zijn risico’s te vermijden?
- President Victor Joeschenko (Oekraïne): in 2004 vergiftigd met dioxine, maar overleefde
, - Alexander Litvinenko vermoord met letale dosis 210Po, toegediend op 1 november 2006 via
kopje thee. Overleed op 23 november in een Londens ziekenhuis (ook 2015 nog in nieuws –
wie is de dader?)
De Londense paraplumoord, 1978:
- Bulgaarse dissident Georgi Markov vergiftigd met ricine, een vergif uit de castorboon,
afgeschoten vanuit een paraplu op Waterloo Bridge
- Hij stierf 4 dagen later
- Moord gepleegd in opdracht van Bulgaarse Geheime Dienst door Francesco Guilino
Nieuw ‘instrument’?: Novitsjok:
- 4 maart 2018: voormalig Russisch militair inlichtingenofficier Sergej Skripal en zijn dochter
Joelia vergiftigd in Salisbury, UK
- 20 augustus 2020: Russische oppositieleider Aleksej Navalny vergiftigd
- Novitsjok:
• Nieuwe groep van organofosfaten
• Blokkeert acetylcholine esterase
• Acuut werkend, zeer toxisch, ook dermaal (LD50, ~1 mg)
Paracelsus:
- A.P.T.B. von Hohenheim
- 1493-1541
- Alchemist en dokter (Salzburg)
- ‘Alle Ding sind Gifft. Allein die Dosis macht daβ ein Ding kein Gifft ist’
- Alles is giftig, alleen de dosis bepaalt of het echt als een giftige stof zal werken en je er ziek
van zult worden
De dosis-effect-relatie: de basis van de toxicologie:
-
- Bij een lage dosis heb je geen effect, functioneer je normaal
- Bij een hogere dosis, zie je een afname van de parameter dat je hebt gemeten
- Bij een hele hoge dosis, is het een 0 en zal het proefdier dood zijn of groeit het niet meer etc.
- Uit een dosis-effect-relatie kan je afleiden hoe giftig de stof is
- NOEC: No Observed Effect Concentratie = concentratie/dosis waarbij je nog geen significante
afname ziet van de gemeten parameter ten opzichte van de onbehandelde controlegroep
- NEL: No Effect Level = er is geen effect zichtbaar
- LD50: Lethale Dosis 50% = de dosis die 50% van de proefdieren doodmaakt
- LC50: Lethale Concentratie 50% = de concentratie die 50% van de proefdieren doodmaakt
, - EC50: Effect Concentratie 50% = concentratie waarbij de gemeten parameter met 50% is
afgenomen ten opzichte van de controlegroep
- ED50: Effect Dosis 50% = dosis waarbij de gemeten parameter met 50% is afgenomen ten
opzichte van de controlegroep
Toxicologische eindpunten afgeleid uit dosis-effect-relaties:
- LD50 – mediane letale dosis (mg per kg lichaamsgewicht)
- LC50 – mediane letale concentratie in bodem, water, lucht of voeding (mg/kg, μg/L, μg/m3)
- EC50 – concentratie met 50% effect
- NOEC – no observed effect concentration
- NOAEL – no observed adverse effect level
- NEL – no effect level
- LOEC – lowest observed effect concentration
Acute orale toxiciteit van enkele stoffen uitgedrukt in μg per kg lichaamsgewicht:
-
- In groen omkaderd is door de natuur gemaakt
- In rood omkaderd is door de mens gemaakt (Xenobiotica)
- In blauw omkaderd is een voedseladditief
Watervergiftiging komt regelmatig voor. Als je te veel water achter elkaar drinkt, kan je lijf het niet
meer allemaal uitplassen en krijg je oedeem, wat uiteindelijk tot de dood kan leiden.
Terminologie voor toxische effecten:
- Acuut = snelwerkend
- Chronisch = effect na lange tijd
- Hepatotoxisch = werkt op de lever
- Nefrotoxisch = werkt op de nier
- Neurotoxisch = werkt op het zenuwstelsel
- Allergeen = veroorzaakt allergieën
- Teratogeen = veroorzaakt afwijkingen aan de vrucht
- Mutageen = veroorzaakt veranderingen in het DNA
, Toxiciteitstesten met zoogdieren (als model voor de mens):
- Zeer ernstige geboorteafwijkingen door gebruik van een teratogeen slaapmiddel
(thalidomide) tijdens de zwangerschap (1957-1961)
- Effecten van thalidomide tussen dag 20-36 na conceptie
- Gevoeligheidsvenster in ontwikkeling: afwijkingen specifiek afhankelijk van moment van
blootstelling
Risicobeoordeling:
- Risicoquotiënt: verhouding tussen dosis of voorspelde concentratie in het milieu (PEC) en
geen-effect-niveau (PNEC)
-
- Margin of Safety = risk quotient
Normering van risico’s:
- Maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR): sterftekans per jaar ~10-6
- Veiligheidsfactor 100
- Verwaarloosbaar risiconiveau (VR): sterftekans per jaar = 10-8
-
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller taraloos11. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.34. You're not tied to anything after your purchase.
