Hoofdstuk 3 Sociale cognitie: hoe we denken over de sociale wereld
3.1 De sociale denker
Sociale cognitie = Hoe mensen denken over zichzelf en de sociale wereld Hoe mensen
sociale informatie selecteren, interpreteren, herinneren en gebruiken om oordelen te
vormen en beslissingen de nemen
Twee typen sociale cognitie:
1. Automatische sociale cognitie Duidt op een manier van denken die snel
automatisch is
2. Gecontroleerde sociale cognitie Gecontroleerd denken
3.2 Op de automatische piloot: denken zonder inspanning
Automatisch denken = Denken dat onbewust, onopzettelijk, onwillekeurig en zonder
inspanning gebeurt
3.2.1 Mensen als alledaags theoretici: automatisch denken met schema’s
Automatisch denken helpt ons nieuwe situaties begrijpen
Schema’s = Mentale structuren die mensen gebruiken om kun kennis over de sociale
wereld te organiseren rond thema’s of objecten en die invloed hebben op de informatie
die mensen opmerken, waarover ze nadenken en die ze zich herinneren
Scripts = Schema’s over specifieke gebeurtenissen, oftewel de beschrijving van hoe zo’n
gebeurtenis gewoonlijk verloopt
Schema’s zijn nuttig omdat ze ons helpen de wereld te organiseren en te begrijpen en
de gaten in onze kennis op te vullen
Toegankelijkheid = Mate waarin schema’s en concepten zich op de voorgrond van ons
bewustzijn bevinden waardoor het waarschijnlijker is dat we ze gebruiken bij onze
oordelen over de sociale wereld
Twee soorten toegankelijkheid:
1. Eerdere ervaringen Schema’s zijn constant actief en gereed voor gebruik
2. Tijdelijk toegankelijk Gerelateerd aan het doel dat we op dat moment hebben of
door recente ervaringen
Priming = Het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema,
kenmerk of concept verhogen
Priming is een goed voorbeeld van automatisch denken omdat het snel, onwillekeurig
en onbewust gebeurt
Perseveratie-effect (Ross) = Bevinding dat opvattingen van mensen over zichzelf en de
sociale wereld aanhouden, ondanks bewijzen van het tegendeel
Bestraffingseffect = Bevinding dat positieve opvattingen van mensen over de sociale
wereld ten gevolge van bewijzen van het tegendeel kunnen omslaan naar zeer negatieve
opvattingen
Selffulfilling prophecy (zichzelf waarmakende voorspelling) = Situatie waarbij mensen:
1. Een verwachting hebben over hoe iemand is
2. Die verwachting van invloed is op de manier waarop ze zich tegenover die persoon
gedragen
3. Waardoor die persoon zich voortdurend met deze verwachting gaat gedragen
4. Hierdoor komt de verwachting uit
,Pygmalioneffect = Een positieve selffulfilling prophecy: als er positieve verwachtingen
zijn van mensen, gaan zij beter presteren
3.2.3 Mentale strategieën en snelle aannames
Als er een beslissing moet worden gemaakt gebruiken we mentale strategieën en
aannames die de beslissingen gemakkelijker maken. Aannames leiden meestal tot een
goede beslissing
Beoordelingsheuristiek = Mentale aanname die mensen gebruiken om snel en efficiënt te
kunnen oordelen
Beschikbaarheidsheuristiek = Mentale aanname waarbij mensen een oordeel baseren op
het gemak waarmee ze zich iets voor de geest kunnen halen
Representatieviteitsheuristiek =Mentale aanname waarbij mensen iets classificeren op
grond van de mate waarin het lijkt op een karakteristiek geval
Informatie over de basisfrequentie = Informatie over de regelmaat waarmee leden van
verschillende categorieën in de populatie voorkomen
Anker- en correctieheuristiek = Mentale aanname waarbij mensen een getal of waarde
als beginpunt gebruiken en vervolgens onvoldoende op dit ankerpunt corrigeren
3.2.4 De invloed van onbewust denken
Sociaal psychologen komen steeds meer tot de conclusie dat we kunnen denken terwijl
we daar niet bewust van zijn
Cocktailparty-effect = Je volgt andere gesprekken onbewust zodat je het opmerkt als
zich iets belangrijks voordoet, ook al ben je zelf met een ander in gesprek
3.2.5 Culturele verschillen in de sociale cognitie
De inhoud van onze schema’s wordt beïnvloed door de cultuur waarin we leven
Schema’s die onze cultuur ons leert hebben invloed op wat we waarnemen en ons
herinneren over de wereld
Cultuur beïnvloed de automatische denkwijze die mensen ontwikkelen en die hen
moeten helpen om hun sociale omgeving te doorgronden
Analytische denkstijl = Manier van denken waarbij mensen zich richten op de kenmerken
van objecten zonder aandacht te schenken aan de context; de manier van denken is
gebruikelijk in de Westerse wereld (Bijv. vliegtuigen, objecten op foto’s)
Holistische denkstijl = Manier van denken waarbij mensen zich richten op het geheel,
met name de wijze waarop objecten zich tot elkaar verhouden; deze manier van denken
is gebruikelijk in Oost-Aziatische culturen (China, Japan en Korea) (Bijv. veranderingen
in achtergronden op foto’s)
3.3 Gecontroleerde sociale cognitie: ingespannen denken
Gecontroleerd denken = Denken dat bewust, opzettelijk en uit vrije wil plaatsvindt en dat
inspanning vereist
Mensen kunnen bewust denken over één ding tegelijk
3.3.1 Gecontroleerd denken en vrije wil
Soms overschatten we de mate van controle die we hebben en soms onderschatten we
de hoeveelheid controle die we hebben
Hoe meer mensen in vrije wil geloven, hoe meer bereid ze zijn om mensen in nood te
helpen en hoe minder snel ze immoreel gedrag vertonen, zoals bedriegen
Mensen die in de verleiding worden gebracht en denken dat ze controle hebben over
hun gedrag, zullen waarschijnlijk meer moeite doen om zich te beheersen
, 3.3.2 Het verleden mentaal ongedaan maken: tegenfeitelijk redeneren
Tegenfeitelijk denken = Een aspect van het verleden op mentaal niveau veranderen
zodat je je kunt voorstellen hoe het had kunnen zijn
Kunnen veel invloed hebben op onze emotionele reactie op gebeurtenissen
Tegenfeitelijk denken is bewust en kost inspanning
Het is negatief wanneer tegenfeitelijk denken leidt tot piekeren, waarbij mensen zich
steeds blijven richten op de negatieve dingen in hun leven. Dit kan zorgen voor een
depressie
Het is positief als het de aandacht richt op manieren om zaken in de toekomst beter
aan te pakken
3.3.3 Gedachteonderdrukking en ironische verwerking
Gedachteonderdrukking = Poging om alle gedachten over iets wat we zo snel mogelijk
willen vergeten te vermijden
Succesvolle onderdrukking is afhankelijk van de interactie tussen twee processen:
- Relatief automatisch (Monitoringproces) Zoekt naar bewijzen dat de
ongewenste gedachte op het punt staat om in te breken in
het bewustzijn
- Relatief gecontroleerd (Operatingproces) Bewuste poging om jezelf af te leiden
door opzoek te gaan naar iets anders om aan te denken
Het blijkt dat het over het algemeen beter is om een probleem naar buiten te brengen
door erover te schrijven of het te bespreken, dan te proberen elke gedachte aan een
probleem te onderdrukken
3.3.4 Beter leren denken
Mensen hebben soms ten onrechte een groot vertrouwen in hun eigen ideeën over hun
eigen expertisegebieden
Een manier om het tekortschieten van het redeneervermogen te corrigeren is om
mensen bescheidener te maken. Je zou dit kunnen aanpakken door mensen aan het
twijfelen te brengen. Een andere benadering is dat we mensen enkele fundamentele
statistische en methodologische principes bijbrengen in de hoop dat zij deze principes in
het dagelijks leven gaan toepassen
Barrière van overdreven zelfvertrouwen = Gegeven dat mensen gewoonlijk te veel
vertrouwen op de nauwkeurigheid van hun eigen oordelen
3.4 Terug naar Watson
Om in verschillende situaties tot de juiste conclusie te komen en te weten hoe je je
dient te gedragen, zijn verschillende insteken nodig
Je moet weten wanneer je kunt vertrouwen op automatisch denken en wanneer het
van belang is om meer gecontroleerd te denken
Mensen zijn vaak blind voor waarheden die niet in hun schema’s passen en sommige
andere waarheden weten ze zo te bewerken dat hun schema’s precies uitkomen, iets wat
een goede wetenschapper nooit zou doen
Hoofdstuk 4 Sociale perceptie: hoe we andere mensen begrijpen
Sociale perceptie = Studie naar hoe we ons een indruk vormen van en conclusies trekken
over andere mensen
4.1 Non-verbale communicatie
In minder dan 10 seconden vormen we onze eerste indruk van een persoon op grond
van iemands gezicht
Naast het feit dat we met onze bezittingen en basale gezichtstrekken signalen afgeven
over onszelf, leveren ook onze non-verbale uitdrukkingen anderen informatie over
onszelf
Non-verbale signalen helpen onze emoties, attitudes en persoonlijkheid tot uitdrukking
te brengen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller socialwork17. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.87. You're not tied to anything after your purchase.