Samenvatting hoofdstuk 9 door Carleen Drost
9.1 – de Eerste Wereldoorlog
Eind juli 1914 brak de 1ste wo uit. De aanleiding was de moord op de Oostenrijkse
kroonprins Frans Ferdinand. De moordenaar was lid van een Servische terreurgroep,
de Servische geheime dienst zat er dus achter. Oostenrijk wilde Servië straffen voor
de dreiging, maar Oostenrijk wilde hulp van Duitsland, daarom sloegen ze pas toe na
goedkeuring van de Duitsers. 28 juli verklaarde Oostenrijk Servië de oorlog. Rusland
ging Servië helpen en ook mobiliseerde Frankrijk. De geallieerden vochten tegen de
centralen. Nederland was als een van de weinige neutraal. In 1917 was het een
echte wereldoorlog. Eind 19de eeuw werden Duitsland en Oostenrijk bondgenoten en
Rusland en Frankrijk. Duitsland wilde meer macht en bouwde een grote oorlogsvloot,
wat leidde tot een wapenwedloop. Door het militairisme werd de ernst van de oorlog
onderschat. De oorlog begon in België en Noord-Frankrijk, dit werd in tweeën
gedeeld door loopgraven. Er kwamen meer fronten met loopgraven bij. Later wilde
Duitsland toeslaan, maar dit lukte niet goed, doordat de geallieerden terugvochten en
steeds verse Amerikaanse legertroepen kregen aangevoerd. De keizer vluchtte naar
het neutrale Nederland en de nieuwe regering vroeg een wapenstilstand aan, die 11
november inging. Door de industrialisatie waren de wapens beter en de verwoesting
dus nog veel groter. De gifgas (massavernietigingswapen) leverde geen voordeel op.
Het leger bestond uit dienstplichtigen en vrijwilligers. In 1919 moest Duitsland het
verdrag van de Vrede van Versailles tekenen. Hier stonden enorme straffen in. Ze
mochten geen lid worden van de Volkenbond. Van de multi-etnische staten bleef
alleen Rusland bestaan.
9.2 – de economische wereldcrisis
De Eerste wereldoorlog maakte een eind aan de welvaartstijging in Europa. Die
economische crisis eindigde pas 1924. In Amerika kwam de
consumptiemaatschappij op gang, hierdoor groeide de economie hard. Optimisme
leidde tot stijgende aandelenkoersen. 24 oktober 1929, zwarte donderdag, kwam de
beurskrach. De economie ging achteruit. Het loon van veel werkenden ging omlaag
en de koopkracht dus ook. De Amerikaanse crisis werd een wereldcrisis, door de
nauwe internationale banden. De Duitsers hadden geld geleend van de Amerikanen,
maar de Amerikanen wilde dat geld terug in de crisis. Zo kwam Duitsland ook in
geldnood. De economische crisis die de jaren 1930 voortduurde, werd ook wel de
Grote Depressie genoemd. De directe oorzaak was de crisis op de beurs, maar de
diepliggende oorzaak was over productie. In de industrie kwam ook overproductie.
De westerse regering dacht dat de crisis vanzelf weer over zou gaan. De productie
en prijzen moesten dalen, zodat er genoeg vraag kwam. Er kwam twijfel aan het
liberale beleid, toen de crisis erger werd. Vanaf 1933 kwam Roosevelt met de new
deal (ingreep in de economie). In 1933 trad herstel op, maar de crisis in het
interbellum ging niet over. Na de wereldoorlogen ging de welvaart pas weer stijgen.
9.3 – de totalitaire systemen
16 april 1917 komt Vladimir Oeljanov (Lenin) in Sint-Petersburg aan, de leider van de
bolsjewieken (< Russische communistische aanhangers). Lenin wilde een dictatuur
vestigen. Begin 1917 brak in Rusland een revolutie uit. Lenin zette de bevolking op
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller carleendrost. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.46. You're not tied to anything after your purchase.