Dit is een volledige en duidelijke samenvatting van het onderdeel van het vak Mens, samenleving en economie. Het bevat alle slides van de college's aangevuld met eigen notities. Vak gegeven in het schakeljaar van Handelswetenschappen gegeven in KU Leuven Antwerpen. Ik behaalde in januari (eerste ex...
Sociologie
EXAMEN: niet alle cijfers exact kennen, wel de sociale minima in de verzekering en de bijstand + geen
vragen over grafieken
1 HET GEBOUW VAN DE SOCIALE ZEKERHEID
De sociale zekerheid bestaat uit sociale verzekeringen en sociale bijstand.
Sociale verzekering vormen grondslag van Belgisch verzekeringsrecht.
Sociale verzekering bestaat uit 3 verschillende stelsels voor 3 beroepsgroepen:
o Stelsel voor werknemers
o Stelsel voor zelfstandigen
o Stelsel voor overheidspersoneel (ambtenaren)
Vast benoemde ambtenaren = statutair overheidspersoneel
Uitkeringen: aanvullende en vervangingsuitkeringen
7 takken van de sociale zekerheid (schuin gedrukte) en elke tak vertegenwoordigt een bepaald
risico
Ziv = ziekte en invaliditeit
Forfaitair = vast bedrag
Loongek = loongekoppeld
Doel sociale verzekering = mensen inkomenszekerheid geven tot op een bepaalde hoogte
wanneer het arbeidsinkomen is weggevallen
Sociale bijstand heeft niet tot doel om inkomenszekerheid te verzekeren maar minimum
inkomenswaarborg
1
,1.1 DE SOCIALE ZEKERHEID BESTAAT UIT TWEE LUIKEN
De sociale verzekeringen enerzijds en de sociale bijstand anderzijds:
- (verplichte) sociale verzekeringen= voornaamste bescherming in continentale
welvaartstaten BE, FR, Duitsland zijn verplichte sociale verzekeringen cfr. BE Besluitwet 28
december 1944 “Sociaal Pact”
- sociale bijstandsregelingen=residuair stelsel (laatste vangnet) sinds 1974 recht op
gewaarborgd inkomen, het bestaansminimum genaamd. In 2002 gewijzigd in Leefloon.
Sociale verzekeringen zijn heel gefragmenteerd ontstaan in de 19 de eeuw en ze hebben zich
daarna verder ontwikkeld tot in 1944, dan is het sociaal pakt het ligt gezien
Tweede helft 19de eeuw en eerste helft 20ste eeuw bestonden er een aantal kleine initiatieven
gegroeid van onderuit (bv. bescherming tegen ziekte)
Sociale kwestie van de 19de eeuw is de sociale zekerheid geworden --> voorbeelden:
standenmaatschappij, kinderarbeid, de rol van de overheid was zeer beperkt: ze deden in de
eerste plaats de orde handhaven maar voornamelijk het beschermen van het kapitaal van de
kapitaalkrachtigen --> op dat moment was er voor de rest niets
Door de sociale strijd hebben zij de katholieken en de socialisten gevoed om de
levensstandaard van de gewone mensen te verbeteren
Rond de 2de wereldoorlog want men wou iets opzetten voor de mensen --> sociaal pact
Frankrijk, Duitsland en Luxemburg die eigenlijk hetzelfde parcoer hebben doorlopen in grote
lijnen zoals België --> die landen zijn landen van het continentale type: kenmerken door het
grote belang van sociale verzekeringen
Sociale bijstand = sluitstuk van sociale zekerheid omdat in 1974 het gebouw volledig af was
maar er waren toch nog mensen die een problematisch hadden dus om de sociale zekerheid
helemaal af te sluiten gaan ze het leefloon invoeren (= bestaansminimum)
1.2 DOELSTELLING VAN DE SOCIALE VERZEKERINGEN
- Geheel van voorzieningen die tot doel hebben om financiële zekerheid aan burgers te
waarborgen bij het optreden van een sociaal risico.
- Ze garanderen voor alle werkenden en hun familie een leven zonder al te grote
inkomensverliezen bij het wegvallen van het arbeidsinkomen bij ouderdom/pensioen,
werkloosheid, ziekte en kinderlast.
- Ook voor bedrijven is de sociale zekerheid van groot belang. Door de sociale zekerheid
blijven personen a) koopkracht behouden en b) is er maatschappelijke zekerheid zodat
bedrijven niet zelf voor hun werknemers, die niet langer productief zijn, moeten zorgen
(cfr. sociale vrede).
Belang sociale zekerheid: sociale zekerheid neemt een belangrijke plaats in de moderne
welvaartstaaf.
o Beschermt de koopkracht van mensen (we zitten opnieuw in tijden van hoge inflatie:
10/12%) wanneer hun inkomen wegvalt zodat ze de noodzakelijke elementen nog
kunnen kopen
o Voor bedrijven: als mensen worden ondersteunt in de koopkracht is dat ten voordelen
van de bedrijven want anders zou de economie op zijn gat vallen.
o Sociale vrede: win- win voor heel de samenleving omdat die sociale zekerheid een stuk
sociale vrede garandeert. Want vanaf dat men aan de sociale zekerheid wil prutsen
dan zie je sociale onrust en betogingen ontstaan.
o Allereerste reden! Historisch belangrijk waarom het is ontwikkelt
2
, 2 KENMERKEN VAN DE SOCIALE VERZEKERINGEN
2.1 DE SZ TREEDT OP BIJ HET ZICH VOORDOEN VAN EEN ERKEND SOCIAAL
RISICO:
- Het verlies van het arbeidsinkomen
▪ Bij ouderdom= pensioenverzekering (rustpensioenen)
Te oud om te werken --> pensioengerechtigde leeftijd: 65 jaar (binnenkort
67 jaar: evolueert want bijvoorbeeld vroeger in 2009 ook andere
pensioenleeftijd voor vrouwen en mannen want vrouwen tot 60 jaar en
mannen 65 jaar: vrouwen moesten minder lang werken omdat zij voor een
lange tijd zorgen voor het huishouden en de kinderen --> dominant
gezinsmodel: vrouw bleef thuis voor huishouden en de kinderen en
mannen waren de kostwinnaars MAAR nu een tweeverdienersmodel
waarbij beide gingen werken daarom was de verschillende
pensioensleeftijd achterhaald)
▪
▪ Bij arbeidsongeschiktheid:
▪ Niet beroepsgebonden= ziekte en invaliditeitsverzekering
Voorbeeld als je griep krijgt want dan moet je zorgen voor een
ziektebriefje van een zorgverstrekker
▪ Wél beroepsgebonden= arbeidsongevallen en beroepsziekten
Voorbeeld ongeval op het werk en van en naar het werk of ziekte
die samenhangt met het beroep (bv. werken met asbest.. -->
erkende lijst van beroepssziekte) MAAR als je volledig
arbeidsongeschikt wordt verklaart dan kan je enkel in ziekte en
invalideitsverzekering blijven wanneer je minimum 60% in die
invaliditeit blijft
▪ Bij werkloosheid = werkloosheidsverzekering
Moet gaan over onvrijwillige werkloosheid, geen aandeel in hebben,
niet verantwoordelijk voor gesteld, bewijzen dat je werkzoekend bent
MAAR wanneer je de voorwaarden schend dan bestaan er sancties
▪
- Het overlijden van de persoon die voor het levensonderhoud van het gezin instaat (de
kostwinner) = pensioenverzekering (overlevingspensioenen)
Kostwinnersmodel: wanneer de kostwinner komt te overlijden (de kostwinner
heeft de vrouw en kinderen ten laste) dan heeft men het overlevingspensioen
ontwikkelt: geeft pensioen voor weduwe/weduwnaar ontwikkelt
- Reduceren van welbepaalde kosten (kinderen=Groeipakket; geneeskundige
verzorging=terugbetaling geneeskundige zorg ZIV)
Kinderbijslag is ontstaan door initiatief van WG als aanvulling op het laag loon
Geneeskundige verzorging: 2 luiken maar voornamelijk met het luik van de
geneeskundige zorg wat kosten betreft van zorgverstrekkers
Sociale risico’s evolueren mee met de tijd, zijn veranderlijk
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller diedevdm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.78. You're not tied to anything after your purchase.
