Samenvatting Moderne en Hedendaagse tijd (pol, econ en soc)
7 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Institution
Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen (Artesis)
1. Inleiding
2. Dekolonisatie en staatsvorming in Noord-Amerika
3. De Franse revolutie
4. De Eerste Wereldoorlog
5. De Tweede Wereldoorlog
6. Koude oorlog
Geschiedenis: Moderne en Hedendaagse tijd 1
1. Inleiding
ME en vroegmoderne tijd = Ancien Régime.
1450 Vroegmoderne tijd 1750 Moderne tijd 1945 Hedendaagse tijd
18e E 19e E (1815-1919) 1919-1945 Na 1945
Onafhankelijkheidsstrijd Burgerij, lib, natiestaat, Zoeken democratie, totalitarisme, econ Zoeken vrede,
13 kolonies en nat, romantiek, IR, opbouw, massaproductie, aandacht groeiende kloof O-W
oprichting USA. arbeids-ellende, natuur en lichaam, film en N-Z, elke plek
machtsevenwicht en bereikbaar, groei
Franse Rev die einde wil oorlogen. Indeling: vreemdeling, vluchteling, wereldwijd econ
vorstelijk absolutisme. gastarbeider systeem, natuur leek
E = Resto, musea, trein, onuitputtelijk.
mod wet, feminisme, … ’20-30: duurzame vrede, opnieuw oorlog
2. Dekolonisatie en staatsvorming in Noord-
Amerika
2.1 De Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog (1773-1791)
Onder indruk v gelijkheid in leefomstandigheden in VS. (Alexis Tocqueville – 1805-1859)
2.2 Hoe ontstonden Engelse kolonies in N-Am?
Nieuwe golf ontdekkingsreizen in 17-18e E: Engelsen, Fransen en Hollanders.
Doel: In W, NW en NO van N halfrond doorvaart naar Azië vinden. Resultaat is dat ze N-Am ontdekte
dat gevolg gaf van verkenning en kolonisatie O deel werelddeel door Europeanen.
2.2.1 Europese koloniale aanwezigheid rond 1650
Na 1632 het zoeken naar N passage werd gestaakt omdat invloedrijke groepen kooplieden in
Engeland en Republiek der Verenigde Provinciën trotseerden het Spaans-Portugese monopolie.
Dreven nu zelf via ZO route handel met Azië.
1625-1725 in teken van kolonisatie, belangstelling ontdekking verminderd en in 18 e E
opnieuw belangstelling ontdekkingsreizen (wet). Toen rol Sp en Por uitgespeeld.
Exploratietochten James Cook 1728-1779 ontstond inzicht kustlijn Amerika en Azië langs stille
oceaan.
Begin 17e E W-EUR stichten 1ste koloniën in Amerika. Dit voor sluikhandel en kaapvaart tegen
Sp zilverschepen (Piet Hein) en Por Indiëvaarders. Ook voor ‘compagnie op aandelen’; 1600
East India Company (Eng) en 1602 Verenigde O-Indische Compagnie (Republiek).
Gevolg: ondergang Sp en Por.
Pieter Minnewit; stichter NY. Geboren in DL en ouders naar België gevlucht. Manhatten gekocht van
Manhattanindianen. Directe groei, maar door conflict met kolonisten en moest terugkeren naar
Nederland. Dan Peter Stuivenberg echte stichter.
Eind 17e E langs Am kusten reeks Eng, Fra en Ned
koloniën die zorgde voor rivaliteit. Elke oorlog in EUR
kreeg steeds ‘verlengstuk’ in N-Am.
Eerste koloniale rijken in 17-18e E
1
, Por Braz Fr Midden/O VS
Sp Z-Am, Mex en midden VS Ned Suriname
Eng O VS, Guyana Deens Ijsland
2.2.2 De 13 koloniën tot 1763
2.2.2.1 Noordelijke kolonies
Massachusetts, Connecticut, New Hampshire, Rhode Island, Maine en Vermont.
o Waren nt zelfstanig
o Uitgesproken Angelsaksisch en protestants: zorgde voor puriteinse element in Am cult.
o Sterke traditie republicanisme, Mas in begin zelfbestuur en voorstander democratie.
o Landbouw en zeevaart, handel in slaven, maar spaarzaam gebruikt.
2.2.2.2 Middenkolonies
NY, New Yersey, Pennsylvania en Delaware.
o Trage ontw NY (schriele landuitgiftebeleid: als je aankomt en je dan stukje land krijgt).
o P: goede ontw door royale landuitgiftebeleid en aangenaam klimaat.
o Belang landbouw en begin industrie.
o Meer zwarte slaven dan in N, maar toch minderheid.
2.2.2.3 Zuidelijke kolonies
Maryland, Virginia, North Carolina, South Carolina en Georgia
o SC: zwarte slaven in meerderheid.
o Chattel-slavery: slaven als roerend goed gezien en verhandelbaar zonder
rechtspersoonlijkheid. Twerkgesteld op plantages
Tabak in V en M, indigo en rijst in SC, katoen aan de kust.
o Indentured Service: witten betaalde overtocht door zich voor enkele j ter beschikking te
stellen van financiërs die vrij over hun arbeidskrachten konden beschikken.
Motief: schaarste aan arbeidskrachten.
Soc verhouding in 13 kolonies; minder scherpe verhouding tssn blanken onderling. Afstand tssn arm
en rijk minder groot dan in EUR, er waren standen, maar gn aristocratie of clerus. Standen- en
klassenverschillen werden in 18e E groter.
2.3 Welk verloop kent de Amerikaanse revolutie?
Afstand Eng en 13 kolonies VS groot, moeilijk controle uitvoeren en weinig communicatie. Kolonies
pol zelfbestuur en willen verenigen, zo staan ze sterker. Verhouding met Eng verslechterd na 1763.
2.3.1 Oorzaken
2.3.1.1 Economisch oorzaken
Belangen op econ gebied verschillend met moederland. Telkens wanneer oorlog tssn Eng en andere
macht wordt Am handel geruïneerd en Eng geen geld door 7j oorlog.
Frans en Indiaanse oorlogen (1754-1763) als onderdeel in 7j oorlog: Eng expeditie tegen Fr en
hun indiaanse bondgenoot dat uitdraait tot nederlaag Eng. Uiteindelijk wint Eng door
agressieve pol op Fransen. Hierna Eng slechte econ staat met oorlogsschuld van meer dan
137 milj pond. Wilden deel oorlogskosten verhalen op Am kolonies, zo kolonies betalen
defensie van imperium.
1ste maatregel is Sugar Act in 1764 waardoor kolonisten importbelasting moesten betalen op
goederen zoals koffie, suiker en wijn. 1 j later Stamp Act voor kolonies; verplichting om
belastingszegel te kleven op alle brieven, kranten en officiële documenten. Wet gold ook in
Eng. Kolonisten boos en vereniging vrijheidsbeweging onder naam Sons of Liberty, eiste pol
inspraak obv principe ‘No taxation without representation’. Vooral boos manier waarop
2
, Koning George III (Eng) dwingt
belastingen ingevoerd en hebben gn vertegenwoordigers
Amvan
om Am kolonies
Britse in
thee te drinken.
parlement.
2.3.1.1.1 Stamp Act Congress
Tussen 7 en 25 okt in NY-afgevaardigden aantal Britse kolonies samen om verklaring op te stellen
tegen Britse wet ‘Stamp Act’. Was 1ste vergadering en enkele bepalingen in ‘Declaration of Rights and
Grievances’. Wilden econ afhankelijk zijn van moederland, willen verandering. Beïnvloed door
liberalisme (Locke) en is conflict, gn escalatie.
o Alle onderdanen zelfde loyaliteit wegens kroon en recht op zelfde rechten en privileges.
o Zonder eigen instemming geen belastingen.
o Mensen uit kolonies nt in House of Commons.
o Enkel belasting door eigen wetgevende orgaan.
o Betalen belastingen onmogelijk Afgeschaft uit angst oproer 1766.
2.3.1.1.2 Boston Tea Party (1773)
East India Compagnie leverde Boston lading thee aan dumpingsprijs, want monopolie
handelscompagnie. Am handelaars konden hier nt tegenop en boze kolonisten opgekleed als
Indianen en 3 theeschepen overvallen en lieten thee in zee belanden. Ook veel protest op straat en
GB stuurde leger om kolonies te bedaren. Begin echte strijd tssn kolonies en moederland.
2.3.2 Politieke oorzaken
Kolonisten pol en religieuze tegenstanders beu, vooral wantrouwen tov tirraniek gedrag van GB en
zagen koning liever verdwijnen.
In 18e E toename bevolking kolonies en welvaart nam toe. Zo gevoel eenheid en kolonisten
zagen grote gelijkenissen tussen elkaar: groot belang echte volksvertegenwoordiging; nauw
contact tssn volksvertegenwoordigine en achterban en correspondentienetwerken tssen
kolonies na 7j oorlog.
2.3.2 Gebeurtenissen
1. George Washinton, legeraanvoerder Am troepen.
2. Henry Clinton, legeraanvoerder Britse leger.
Aanvankelijke eis: meer inspraak
1763 Einde 7j oorlog: extra belastingen.
1764 Sugar Act: Am kolonisten moeten invoerrechten (belastingen) betalen om suiker te importeren.
Conflict
1770 The Townshend Duties for Tea: Am kolonisten moeten invoerrechten (belastingen) betalen om thee te importeren.
5 maart: Het bloedbad van Boston
Protest tegen belastingen, zo veel kolonisten in opstand en onstaat vechtpartij + bloedbad.
1773 16 dec: Boston Tea Party
1774 Jan: Koning stuurt troepen om onrust te bedaren.
Eerste Continentale Congres (sep); ontmoeting vertegenwoordigers op continentaal congres in Philadelphia en opstelling ‘Declarartion of Rights’.
o Gewapende
Koning George III (GB) nog als koning erkennen, strijd,gnintussen
zolang merendeel
gedrag als van Am gewonnen voor strijd voor onafhankelijkheid. Eerst
alleenheerser.
o Nt langer vertegenwoordigd door Britsestrijd in N kolonies en rond Bosten, NY en P, later in Z + Caraïben.
parlement.
o Belastingen ongeldig en willen handel moederland boycotten. Ondduldbare wetten.
Escalatie
1775 18 apr: Battle of Lexington: Am verslagen.
19 apr: Battle op Concord: Am wonnen.
Mei: Tweede Continentale Congres: Beginnen een leger met aanvoerder Washinton.
Juli: Vergenwoordigers van congres willen praten met koning om oorlog nt te laten ontsporen, maar koning weigert.
1776 Jan: Thomas Paine pamflet ‘Common Sense’, overtuigde veel kolonisten banden met GB doorbreken. Vond het absurd dat eiland regeerde over continent.
4 juli: Onafhankelijkheidsverklaring: kolonies verklaren op congres in P onafhankelijkheid en beginnen eigen staat. Veel bang voor vervolging.
GB troepen lijken sterker, maar Am meer te verliezen en kunnen door.
25 dec: Washinton met troepen naar Delaware: Vertrouwen troepen herwinnen en stak rivier over en door verassingsaanval moraal versterkt.
1778 Kansen keerden in voordeel Am olv George Washinton. Dit door steun traditionele vijanden van GB; Fr (expeditieleger), Sp en Ned Rep (1780). Zij
R
bevoorrade Am troepen via Caraïben.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller martevdv. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.77. You're not tied to anything after your purchase.
