Summary
Samenvatting aardrijkskunde aarde (endogene en exogene processen)
- Course
- Level
Alles wat je moet weten voor opgave 3 en 4 van het aardrijkskunde eindexamen. Inclusief begrippen en feiten.
[Show more]
Seller
Follow
handig1342
Content preview
Samenvatting aardrijkskunde - aarde (opgave 3 & 4)Paragraaf 2
Het leven op aarde is pas de laatste 600 miljoen jaar echt tot ontwikkeling gekomen. De
geschiedenis van de aarde wordt samengevat in de geologische tijdschaal. Deze
tijdschaal bestaat uit verschillende tijdvakken. De periode voordat leven was, wordt het
Precambrium genoemd.
Binnenste en buitenste kern
- Mengsel van nikkel en ijzer
- Binnenste deel vast (ondanks hoge temperatuur, als gevolg van hele hoge druk)
- Buitenkern vloeibaar (want enorme hitte)
- De kern warmt de mantel op
Mantel
- binnenmantel van vaste stof
- buitenmantel taai en vloeibaar (asthenosfeer)
- Mantel bestaat niet uit metalen, maar uit gesteenten
- Gesteente is in de mantel niet vloeibaar (door hoge druk)
- In de buurt van de aardkorst beweegt het gesteente zich makkelijker
(asthenosfeer)
Aardkorst
- De buitenste laag van de mantel de aardkorst bestaan uit vaste gesteente. Samen
vormen ze de lithosfeer.
- Het gesteente van de mantel is aan de buitenkant van de aarde gestold en bestaat
de korst voor een groot deel uit stollings gesteente. Er zijn twee soorten korsten.
1
, Lithosfeer De vaste buitenkant van de aarde die is opgebouwd uit platen die ten
opzichte van elkaar bewegen.
Asthenosfeer een ‘zwakke’ laag dichtbij de korst die een beetje beweegt.
Hydrosfeer Het watersysteem op aarde.
Atmosfeer Het systeem van lucht en gassen op aarde
Biosfeer Het systeem van leven op aarde.
Radioactieve elementen (zoals uranium, thorium en kalium) zorgen voor een continue
warmteproces in de aardkern. De aardkern geeft deze warmte door aan de omliggende
mantel. In de plastische asthenosfeer zorgt deze warmte voor een lagere dichtheid en dus
voor transport van gesteente: convectiestromen.
Deze stroming van vloeibare gesteente in de
asthenosfeer zorgt voor de beweging van de platen
waaruit de lithosfeer bestaat. Het zo ontstane
systeem van plaatbewegingen noem je
platentektoniek.
De lithosfeer bestaat uit losse platen die op drie verschillende manieren ten opzichte van
elkaar kunnen bewegen.
Divergente plaatgrens
● Een divergente plaatgrens ontstaat als twee platen uit elkaar bewegen boven een
opstijgende convectiestroom. Wanneer dit opstijgende magma tegen de lithosfeer
komt, kan het niet verder en buigt het af naar opzij.
● Uit de scheuren die hierdoor in de korst ontstaan, kan magma aan de oppervlakte
komen en ontstaan vulkanen.
● Het langgerekte gebergte met vulkanen langs de grens van twee divergerende platen
op de bodem van de oceaan, noem je (mid)oceanische rug.
● Zodra de convectiestroom de lithosfeer bereikt, begint die af te koelen. Door het
afkoelen neemt de dichtheid van het gesteente toe en wordt het zwaarder naarmate
deze convectiestroom verder van de mid oceanische rug komt.
● Uiteindelijk neemt de dichtheid zo ver toe, dat de convectiestroom en de daarop
liggende plaat naar beneden getrokken worden
2
, Convergente plaatgrens
Een convergente plaatgrens ontstaat als twee convectiestromen met de daarop liggende
platen naar elkaar toe bewegen. Oceanische korst heeft een hogere dichtheid dan
contenitalekorts en is daardoor zwaarder. Er zijn twee soorten. In beide gevallen trekt de
naar beneden duiken de plaat een stuk van de plaat waar hij onderduikt mee. Zo ontstaat
een diepzeetrog, een lange diepte in de oceaan, parel van de convergente plaatgrens.
1. plooiingsgebergte
● Twee continentale platen bewegen naar elkaar toe. Doordat beide planten gelijke
eigenschappen hebben, duwen ze elkaar omhoog en ontstaat er een
plooiingsgebergte.
2. subductie
● De zwaardere oceanische plaat duikt door de dalende convectiestroom onder de
lichtere continentale plaat. Een deel van de naar beneden duikende plaat smelt op
grotere diepte en stijgt op als magma. Dit opstijgende magma komt in explosieve
vulkanen aan de oppervlakte.
● Subductie vindt ook plaats wanneer beide convergerende platen oceanisch zijn. De
convectiestroom onder de oudste plaat is langer afgekoeld is daardoor zwaarder. De
zwaardere oudere plaat duikt daardoor onder de jongere en lichtere oceanische plaat
Transforme plaatgrens
● Twee langs elkaar bewegende platen vormen een transforme plaatgrens. Door de
langs bewegende convectiestromen wordt er veel spanning opgebouwd in de
bovenliggende lithosfeer.
● De stukken oceanische of continentale korst bewegen langs elkaar diepte verticale
bruiken in horizontale richting langs elkaar.
● De opgebouwde spanning komt met heftige aardschokken los.
oceanisch→ ←oceanisch diepzeetrog of eilandenboog
oceanisch← →oceanisch midoceanische rug
oceanisch→ ←continentaal diepzeetrog of gebergte langs de kust
continentaal← →continentaal aardbevingen
continentaal→ ←continentaal plooiingsgebergte
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller handig1342. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.53. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80364 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now