Summary
Grondrechten samenvatting Uni Tilburg Rechtsgeleerdheid
- Course
- Institution
- Book
H1-7, 10 en 11. Sommige hoofdstukken enkel gedeeltelijk ivm syllabus.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
jorders
Reviews received
Content preview
NJL SV Grondrechten,Hoofdstuk 1 - Inleiding (V)
Grondrechten = fundamentele rechtsnormen die de strekking hebben het individu
persoonlijke vrijheid en een menswaardig bestaan te verzekeren en die handelingsvrijheid
van met name de overheid beperken. Gelden in de relatie burger-overheid. Plicht van de
overheid om zich van inmenging te onthouden en zodoende de vrijheid van de burger te
ontzien (deze onthoudingsplicht staat voorop bij klassieke grondrechten, al kan hier soms
ook een positieve verplichting uit voortkomen; plicht om wel iets te doen). Sociale
grondrechten bevatten zorgplicht voor de overheid.
Rechtsstaat
Grondrechten (voornamelijk vrijheidsrechten en gelijkheidsbeginsel) zijn verbonden met de
opkomst van de rechtsstaat. Vier pijlers rechtsstaat:
1. Ingrijpen van de overheid slechts op grond van algemene regels. Dit richt zich tegen
willekeur en standsrechten. Overheid is zelf ook aan recht gebonden
2. Scheiding der machten, ofwel verdeling van de overheidsmacht over verschillende
organen. Wetgevende en uitvoerende macht mogen niet samenvallen. Uitvoerende
macht mag pas de vrijheid van de burger beperken als deze bevoegdheid is terug te
voeren op de wet.
3. Mogelijkheid van rechtsbescherming door een onafhankelijke rechter bij inbreuk van
de overheid.
4. Het bestaan van grondrechten. Grondrechten zorgen voor inhoudelijke inperking van
de gedragsalternatieven van de overheid
Mensenrechten
= rechten die ieder mens van nature toekomen of toe horen te komen. Sommige schrijvers
doelen op nattuurrechtelijke aansprakelijkheden die losstaan van het positieve recht. In de
realiteit maken grondrechten daadwerkelijk deel uit van geldend recht. Mensenrechten zijn
te vinden in internationaal recht. Grondrechten zijn te vinden in nationaal recht (GW). In dit
boek wordt met ‘grondrechten’ rechten bedoeld als vastgelegd zowel in de verdragen als de
GW.
Rechtsbronnen:
- Verdragen (IVBPR, IVESC, EVRM, ESH en Handvest; HvEU) (ook verdragen die
richten op een bepaald grondrecht zoals de IVURD tegen rassendiscriminatie)
- Jurisprudentie van EHRM: bindende uitspraken over de interpretatie van het EVRM
en het EvJEU die bindende uitspraken geeft van het HvEU
- Nationale GW
- Uitwerking van bepaalde grondrechten in nationale wetgeving (AWGB, WOM)
- Jurisprudentie van nationale rechter
Buiten deze rechtsbronnen zijn er meerdere (hulp)bronnen zoals besluiten van internationale
organisaties en oordelen van internationale organen zoals een Comite. Ook zijn er nationale
semi-rechterlijke organen zoals het College voor de Rechten van de Mens.
,Overzicht
Onderscheid tussen;
- Klassieke grondrechten (vrijheidsrechten) in het IVBPR, EVRM art. 1 t/m 18 lid 1, art
23 lid 2 en art. 114 van de GW en art. 6 t/m 13 HvEU
- Sociale grondrechten: IVESCR, ESH, art. 18 lid 2 t/m 22 GW en de overige leden
van art. 23 GW en art. 34 t/m/ 38 HvEU
Toenemend belang
Grondrechten in Nederlands recht steeds belangrijker. Oorzaken:
1. Werkingssfeer van grondrechten neemt toe, omdat deze in aantal groeien en de
reikwijdte van al langer bestaande grondrechten wordt opgerekt. Bijv. door opkomst
informatiemaatschappij.
2. Belangrijke rol bij actuele maatschappelijke kwesties. Strijd in grondrechten en het
feit dat beperking van politiek debat enkel met zwaarwegende omstandigheden kan.
3. Grotere aandacht voor grondrechtelijke dimensie van oude rechten: bijv. burgerlijk
recht en strafrecht hebben huisrecht of recht op persoonlijke vrijheid van oudsher
erkent. Nu mogelijke horizontale werking van het grondrecht zelf in contractuele en
andere verhoudingen.
4. Klassieke grondrechten zijn niet louter onthoudingsplichten van de overheid meer.
Kunnen ook gekoppeld zijn aan positieve verplichtingen.
5. Internationale stelsel van grondrechtenbescherming meer invloed op nationale
rechtsorde. Veel grondrecht bepalingen uit klassieke grondrechtenverdragen zijn een
ieder verbindend en hebben dus voorrang binnen de Nederlandse rechtsorde (art. 94
GW)
, Hoofdstuk 2 - Geschiedenis en achtergronden (V)
2.1 Inleiding
Idee van grondrechten ontbreekt in Griekse staatsleer en christelijke middeleeuwen: pas in
17e en 18e eeuw is het ontwikkelen van een idee dat het individu fundamentele rechten
tegen de overheid heeft. Contracstheorie! In 19e en 20e eeuw grondrechten vastleggen.
2.2 Geschiedenis
2.2.1 Athene en de Griekse staatsleer
Atheense democratie (500 v. Chr) grote vrijheid in deelname politieke besluitvorming voor
mannelijke inwoners die geen slaaf of immigrant zijn. Overheid hield zich ook aan bepaalde
grenzen (geen eigendom ontnemen. Grondrechten idee was er niet: individue ontleent zijn
waarde aan het gemeenschaoskeven. Nadruk op vrijheid van de polis, individu tegenover
politieke gemeenschap past niet in deze opvatting.
Plato: ideale staat wordt bestuurd door koningen die kennis van de deugd bezitten, staat
heeft een opvoedende rol.
Aristoteles: vrije privé sfeer van de mens is los van de politieke gemeenschap.
Ideeën over gelijkheid en individuele vrijheid in de privésfeer zijn ook elders in Griekse
filosofie te vinden: Epicurus. Ook de opvattingen van de stoïcijnse: morele gelijkheid van alle
mensen.
Christendom en middeleeuwen
Volgens christendom zijn alle mensen gelijkwaardig geschapen door God. Geloof en kerk
zijn op deze manier een begroting van de bevoegdheid van de overheid. Opvattingen over
het belang van de individuele ziel en het beperkte bereik van de overheid smacht worden
wel beschouwd als voedingsbodem voor de opkomst van het idee van mensenrechten in
Europa. Ook is uit de christelijke leer te herleiden dat een eerste plicht van de onderdanen
gehoorzaamheid is. Augustinus: Kerken over iets moeten samenhang uitoefenen.
Christelijke feodale orde: geen plaats voor het idee van grondrechten. (Dit is in de
middeleeuwen) de rechtspositie van het individu wordt vooral bepaald door zijn stand.
Christelijk-aristotelische natuurrechtsleer van Thomas van Aquino sluit aan op deze middel
Ilse orde: echter stel het wel Grenzen aan de overheid smacht ten behoeve van het
algemeen welzijn.
We kunnen de overeenkomst van begrenzing tussen vorst en bepaalde stand: de Magna
charta uit 1215: boot te waarborgen tegen de uitoefening van het koninklijk gezag tegen de
grondbezitters (‘freemen’). Het gaat om het behoud van reeds bestaande rechter tegen de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jorders. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.83. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48072 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now