Summary
Geschiedenis HAVO 5 EXAMEN alle kenmerkende aspecten (18-49) + korte samenvatting
- Course
- Level
Alle kenmerkende aspecten die je voor het examen moet weten met een korte samenvatting. Belangrijke begrippen en tijden gemarkeerd.
[Show more]
Seller
Follow
myradevries230
Reviews received
Content preview
~Samenvatting Kenmerkende aspecten~5. Tijd van Ontdekkers en hervormers 1500-1600 Vroegmoderne tijd
18. Het begin van de Europese overzeese expansie
In de 15e eeuw maakten de Turks-Osmaanse veroveringen een einde aan de Europese handel in
het oostelijk Middellandse Zeegebied. Op zoek naar goud en om specerijen uit Oost-Azië te
halen verkenden Portugezen en Spanjaarden als eersten de kusten van Afrika, Azië en Amerika.
Spanjaarden (Columbus 1492) en Portugezen veroverden grote delen van Amerika waar ze
kolonies stichtten. De Indiaanse bevolking kwam grotendeels om. Aan het einde van de 16e eeuw
reisden ook Nederlanders, Engelsen en Fransen naar Oost-Azië. Langs de Afrikaanse en
Aziatische kusten stichtten Europeanen versterkte handelsposten. Tussen de vier werelddelen
kwam een uitwisseling van personen, goederen en culturen op gang.
19. Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
Door de welvaart veranderde het mens- en wereldbeeld van burgers in Italië vanaf omstreeks
1350. Geïnspireerd door de oudheid ontstond een nieuw levensgevoel met meer oog voor
plezierige kanten van het leven, meer belangstelling voor de wereld en een kritische instelling in
het natuurwetenschappelijk denken. Vanaf omstreeks 1500 werden de ideeën van de renaissance
over Europa verspreid.
20. De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
De herboren interesse voor de Grieks-Romeinse cultuur uitte zich in een meer wereldlijke en
realistische schilder- en beeldhouwkunst, de toepassing van de klassieke vormentaal in de
bouwkunst en de bestudering van klassieke teksten door humanisten.
21. De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had.
In de tijd van steden en staten had de rooms-katholieke kerk haar macht vergroot met nieuwe
denkbeelden en gebruiken. Omstreeks 1500 groeide de kritiek hierop. Hervormers bepleitten een
terugkeer naar het zuivere geloof, gebaseerd op de Bijbel. Door het kritisch optreden van Luther
in 1517 en zijn uitzetting uit de kerk door de paus begon de Reformatie. Er ontstond een splitsing
tussen Katholieken die bij de roomse kerk bleven en protestanten die eigen kerken stichtten. De
hervormer Calvijn kreeg veel aanhang in Nederland.
22. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
De spaanse koning Fillip II was landheer van de Nederlanden. In 1568 kwamen Nederlanders
onder leiding van Willem van Oranje in opstand tegen Filips vanwege zijn centralisatiepolitiek en
zijn felle vervolging van protestanten. Gedurende de Opstand (80-jarige oorlog) breidden de
opstandelingen hun gebied uit vanuit het westen van Holland en Zeeland tot vrijwel het huidige
grondgebied van Nederland. In 1581 zetten de Staten-Generaal van de zeven opstandige
gewesten FIlips af als landheer. In 1588 vormden ze de Republiek der Verenigde Nederlanden. In
1648 sloten de Republiek en Spanje de Vrede van Münster.
, 6. Tijd van Regenten en Vorsten 1600-1700
23. Het streven van vorsten naar absolute macht
In de 17e eeuw streden Europese vorsten met hun onderdanen om de verdeling van de macht.
Veel vorsten streefden naar absolute macht. In Frankrijk ontstond een absolute monarchie,
terwijl Engeland een constitutionele monarchie werd.
24. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzich
van de Nederlandse Republiek.
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was een van de weinige republieken in Europa.
De republiek bestond uit zeven zelfstandige gewesten en later veroverde gebieden, die door de
Staten-Generaal werden bestuurd. Naar buiten toe trad de Republiek op als eenheid. De macht
was in handen van regenten, die voor een groot deel werden benoemd uit de rijke stedelijke
burgerij. De 17e eeuw was voor Nederland een gouden eeuw, een tijd van grote economische
voorspoed en bloei van kunst en wetenschap.
25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
In de 17e eeuw kwam het handelskapitalisme tot bloei en ontstonden wereldwijde
handelsnetwerken. In de groeiende wereldeconomie speelde de Verenigde Oost-Indische
Compagnie (VOC) een hoofdrol. De West-Indische Compagnie (WIC) was actief in gebieden rond
de Atlantische Oceaan.
26. De wetenschappelijke revolutie
In de 17e eeuw leidde een nieuw onderzoekende houding tot de wetenschappelijk revolutie. In de
exacte wetenschappen kwamen theorieën en wetten tot stand op grond van redenen,
waarnemen en experimenteren. Bij de Europese expansie en in oorlogvoering werden veel
nieuwe ontdekkingen en uitvindingen toegepast.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller myradevries230. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now