volledige samenvatting dierenwelzijn

H2: WAT IS DIERENWELZIJN
DEZELFDE VISIE OVER DEF. WELZIJN IS BELANGRIJK
› Veel discussie wat welzijn juist is
› Vaak wordt dit gedaan uit ieder zijn interpretatie

VERDUIDELIJKEN WAT WELZIJN INHOUD
› Mnr. waarop men de term ‘welzijn’ definieert, heeft uiteindelijk invloed op de manier waarop het kan w.
toegepast of hoe dit wordt gemeten
 Vers. in attitudes & visies. Het varieert in tijd & ruimte (India  koe heilig, bij ons voor de slacht & honden
werden vroeger gebruikt als last dier, nu zijn deze heilig als huisdier)

› 1ste: de toestand van het dier, welke men kan uitdrukken op een schaal van goed tot slecht
(The animal welfare continuum)

› Vele vers. definities, MAAR twee duidelijke stromingen;
 Biologisch functioneren (Biological Function School)
 Affectieve-emotionele beleving (Feelings School)

› “Animal welfare is the state of an animal as regards its attempts to cope with its environment” (Broom, 1986)
 Dierenwelzijn is de toestand v/e dier met betrekking tot zijn pogingen om met zijn omgeving om te gaan

BIOLOGISCH FUNCTIONEREN
› Begindagen dierwelzijnswetenschap (Jaren 80-90)
› Parameters: stress, groei, overlevingsdrift,..
= Dieren moeten biologisch goed functioneren met een voldoende gezondheid, groei & normaal functioneren van
hun fysiologische systemen & gedragssystemen

BROOM (1986)
› Dierenwelzijn is de toestand ve dier met betrekking tot zijn pogingen om met zijn omgeving om te gaan = coping
› Aan/afwezigheid van een stressrespons
› Goed copen  eustress, controleerbaarheid & voorspelbaarheid omgeving (H4.1)

› WELZIJNSPROBLEEM;
 Wnr aanpassingsvermogen w. overschreden  distress (neg. stress) Pos. stress = eustress

 Slechte coping met de omgeving/situatie Bv. de lichamelijke stressreactie bij
lichamelijke beweging of bij seks
 fysiologisch & psychologisch uit balans
 aanpassingen niet meer voldoende om terug in evenwicht/homeostase te komen
 Biologische kost: verminderde groeiefficientie, repro., gezondheid te weeg brengen (te meten
parameters om welzijnsprobleem te onderzoeken) + gedragingen die geen adaptieve waarde hebben

› NADEEL PERSPECTIEF
 Dier in een negatieve emotionele toestand (vb. eenzaam, gefrustreerd)  terwijl dier toch fit & gezond




1

, Voorbeeld; Model Fraser
Kippen in zeer groot bedrijf
(duizenden)  veel agressie,
verwondingen  kunnen niet copen
Grote carnivoren in dierentuinen
kleine homeranges VS. in wild groot
 stereotype gedrag
 slechte coping, geen
overeenkomstige aanspassingen




AFFECTIEVE TOESTAND
› Dit welzijn heeft te maken met gevoelens/affectieve ervaringen, waarbij de …
 Welzijnstoestand waarschijnlijk neg. is wnr de overheersende affecten die w. ervaren onplezierig zijn
 Welzijnstoestand waarschijnlijk pos. is wnr de affectieve ervaringen overwegend pos. zijn
› Emotionele toestand van dieren indirect & objectief gemeten  door o.a. gedragsmetingen, cognitieve bias
testen of a.d.h.v. neurologische & fysiologische maten (H4.2)
› The animal welfare continuum

DAWKINS (1998)
› Zich bekommeren om dierenwelzijn is zich bekommeren om de subjectieve gevoelens van dieren, in het bijzonder
onaangename subjectieve gevoelens waaronder lijden & pijn

DUNCAN (1993)
› Noch gezondheid, noch gebrek aan stress, noch fitness zijn voldoende om te concluderen dat een dier een goed
welzijn heeft  Welzijn is afhankelijk van wat een dier voelt

NATUURLIJK LEVEN
› Dier mogelijkheden bieden om pos. emoties op te wekken & neg. emoties tot een min. te beperken, door het
aanbieden van mogelijkheden om natuurlijke, soortspecifieke gedragingen te vertonen
› Afstemmen van mnr. van huisvesten, hanteren & verzorgen op hun gedragskenmerken & zintuiglijke vermogens
 Leefomgeving van dieren biedt overleving-ondersteunende & overlevings-belemmerende omstandigheden,
waarbij er positieve & negatieve affecten aan de omgeving worden toegekend (& dit om de
overlevingskansen te vergroten)
 Vb. bejaagde zebra (neg. emotie) door leeuw (pos. emotie)  in natuurlijk leven voor zebra, maar neg.
gevoelens beperken in gevangenschap/ bosbranden

DEFINITIE DIERENWELZIJN
› Verwijst naar de toestand van een dier, welke men kan uitdrukken op een schaal van goed tot slecht.
› De vers. criteria in het oog houden hierbij




2

, HUIDIGE ETHISCH-WETENSCHAPPELIJKE VISIE OP DIERENWELZIJN
› Huidige wetenschappelijke & ethische bezorgdheden* over dierenwelzijn

 Mooi uitgedrukt in de volgende drieledige definitie (FRASER, 1997)
1) Dieren moeten een natuurlijk leven kunnen leiden waarbij ze hun natuurlijke adaptaties &
capaciteiten kunnen ontwikkelen & kunnen uitdrukken.
2) Dieren moeten zich affectief-emotioneel goed voelen door vrij te zijn van langdurende & intense
vrees of angst, pijn en andere negatieve gevoelens, & door normaal plezier te beleven.
3) Dieren moeten biologisch goed functioneren met een voldoende gezondheid, groei & normaal
functioneren van hun fysiologische & gedragssystemen

 Omvatten de 3 bezorgdheden samen (sleutelwoorden);
 Natuurlijk: ethogram, natuurhistorie, adaptaties
 Affectief – emotioneel: gevoelens, positief welzijn
 Biologisch – fysisch: lichamelijke integriteit, gezondheid, groei, stress
 Grote overlap vers. visies  complementerend & overlappend




Happiness depends on how an animal feels
Welzijn dieren  samenwerking met ander model fraser (copen, adaptaties om te kunnen omgaan met uitdagingen)
› Affectieve welbevinden niet persee goed, bij natuurlijk leven/biologisch functioneren
 Bv. als een dier een ziekte heeft waar hij niet onder lijdt
 Niet elk natuurlijk gedrag nodig om zich goed te voelen & voelen dieren zich niet noodzakelijk goed bij elk
natuurlijk gedrag.
 Goed biologisch functioneren  kans groot dat ze zich ook goed zullen voelen, maar niet noodzakelijk zo



CRITERIA METEN OF DIER ZICH GOED VOELT

BIOLOGISCHE FUNCTIES AFFECTIEVE STATUS NATUURLIJK LEVEN
› Toename stresshormoon › Gedragstekens wijzend op pijn, angst › Natuurlijk gedrag is te zien
› Afnemen van immuniteit respons of frustratie › Psychologische- of
› Aanwezig zijn van ziekte of › Psychologische veranderingen die pijn gedragsindicatoren die
verwonding of angst kunnen weerspiegelen aangeven dat natuurlijk gedrag
› Overlevingsratio › a er niet is.
› Groei ratio › Gedrag dat comfort of contentement › Aanwezig zijn van abnormaal
› Reproductief succes doet vermoeden gedrag




3

, VOORBEELDEN INDELING DOMEINEN;
 Subklinische mastitis (zonder zichtbare verschijnselen) Biologisch functioneren (B)
 geen welzijnsprobleem doordat de affectieve toestand dier niet w. beinvloedt
(geen symptomen/pijn), ethisch gezien ingrijpen
 Alleenstaand paard in stal  Natuurlijk leven & affectievetoestand (E)
 Wel welzijnsprobleem  Paard kudde dier, affectieve staat dier beinvloed
(eenzaam, neg. emoties)

WELZIJN  ANDERE BRIL ANDERE VISIE (BELANG DUIDELIJKHEID)
PROBLEMEN/MISVATTINGEN DIE GEMAAKT WORDEN BINNEN HET KADER VAN DIERENWELZIJN:
› Interpretatie is niet voor iedereen het zelfde  belangrijk om welzijn in te kaderen
› Stress is niet altijd het probleem  kan ook positief zijn in een bepaalde situatie (eustress)
› Vaak problemen met welzijn door slecht aangepast geraken aan omgeving
› Niet altijd goed voelen bij natuurlijk gedrag
› Niet altijd slecht voelen bij onnatuurlijke gedrag

ANDERE BRIL ANDERE VISIE (P19 CURSUS):
› Informatie van een dier kan op vers. manieren geïnterpreteerd w.
› Studie van dierenwelzijn vraagt multidisciplinaire benadering  Inzicht in:
 Lichamelijk functioneren
 Natuurlijk functioneren
 Emotioneel functioneren
 Ethische afwegingen
› Dierenwelzijn = mozaïek, regenboogbegrip  interpretatie v/h begrip heel vatbaar voor persoonlijke inkleuring

Noot: Domein waar ethici, biologen, dierenartsen, psychologen, … elkaars kennis aanvullen & blikken verruimen

VOORBEELD;
› Open VS. gesloten productiesystemen
› Elk productiesysteem heeft zijn eigen voor & nadelen:
 Open PS minder abnormaal gedrag vertonen
 Gesloten PS sneller groei% (gecontrolerd sys vb. voeder)
 Gesloten PS betere bescherming predatie
 Open PS meer natuurlijk foergaeergedrag
 Bestaat geen ECHTE welzijnsmaat  altijd bep. aspecten uitkiezen  beinvloed door visie

PRACTICE-BASES IS NOT EVIDENT-BASED (P30 CURSUS):
› Praktijkgebaseerde kennis  wetenschappelijk gebaseerde kennis
› “Er zijn geen problemen”  vaak ‘ik zie geen probleem’
 vb. jaren zorgen voor zebra’s zonder te beseffen dat hun slaapkwaliteit slecht is (welzijnsprobleem)
 Pas na het invoeren van meer ruimte & betere ondergrond  plots wel plat rusten & overdag speelser
 Was een - voor jou niet zichtbaar – probleem
 Soms weet je dit niet  je kan niet vergelijken met voorheen
› Veel gangbare huisvestings- & verzorgingspraktijken gebaseerd (‘best practice guidelines’) op mythe & traditie
 Stelt deze niet fundamenteel in vraag
 Zijn ‘current practices’ die niet onderbouwd zijn door empirisch bewijs
› Mensen die lang met dieren werken, hebben niet perse meer inzicht in welzijn  meestal een lager empathie
tegen over dieren




4