Neuropsychologie in de praktijk + Wetenschappelijke methoden,
beeldvorming, plasticiteit
Hoofdstuk 1 t/m 4
Hoofdstuk 1
Wat is klinische neuropsychologie?
Neuropsychologie is het wetenschapsgebied waarin de samenhang
tussen gedrag en de werking van de hersenen wordt bestudeerd.
Hierbij ligt de nadruk op de relatie tussen de hersenen en gedrag
in toepassing op de klinische praktijk wat de aandacht legt op de
diagnostiek en behandeling.
Overt gedrag zijn de waarneembare acties en reacties
Cognitie gaat meer op de mentale innerlijke processen
Beide zijn belangrijk om cognitieve functies aan te duiden.
Een klinische neuropsycholoog meet de hersenen niet zelf, maar bestudeert de cognitieve
functies door middel van onderzoek bij Mensen met een hersenziekte of stoornis. Hierbij is het
de veronderstelling dat een beschadiging In de hersenen (lesie) leidt tot een stoornis in een
bepaalde cognitieve functie
KORTOM: Klinische neuropsychologie bestudeert de relatie tussen hersenen en gedrag, bij gezonden
mensen en bij patiënten. De klinisch neuropsycholoog is een science-practitioner (klinische praktijk
en wetenschappelijk onderzoek).
KNP in historisch perspectief
Hippocrates
Het idee dat de hersenen een centrale rol spelen bij mentale functies
Aristoteles
De zetel van de ziel bevindt zich in het hart
Herophilus – Celtheorie
Ventrikels met vocht staan voor de cognitieve functies en de ziel
Descartes
Dualistisch standpunt: geest en lichaam gescheiden
Pijnappelklier bevindt de geest
Gall - frenologie
Lokalisatie en differentiatie van mentale functies. Gall was de grondlegger van fenologie
en stelde dat de cognitieve functies voornamelijk in de cortex bevonden en dat je aan
de hand van uitstulpingen (knobbels) op de schedel af te lezen was hoe goed een
bepaalde functie ontwikkeld was.
o Phineas Cage
o Patiënt Tan (gebied van Broca)
o Gebied van Wernicke
Holistische visie
Complexe cognitieve functies zijn immers niet simpelweg terug te voeren op de respons
van groepjes neuronen op één plek In de hersenen. Mensen reageren niet Alleen op
, stimuli uit de omgeving, maar gedrag wordt gestuurd door verschillende factoren
waaronder; herinneringen, gevoelens en motivatie.
Experimentele psychologie
Willem Wundt was de grondlegger van de experimentele psychologie. Hij begon een
opzet met de eerste experimenten die vooral gericht waren op waarneming. De objectieve,
gestandaardiseerde methodes die wundt gebruikten vormden de basis van de experimentele
psychologie.
Galton ontwikkelde de psychometrie: het vergelijken van de resultaten van een individu
met de prestaties van een vergelijkingsgroep die representatief was voor de hele populatie.
Eerste testen
Binet: ontwikkeling intelligentietest voor kinderen.
Na WOII toenemende mate van psychologen die zich gingen specialiseren in hersenletsel
onderzoek
Functionele theorie van Luria
Holistische + lokalisatietheorie: hersenen zijn als geheel verantwoordelijk voor gedrag,
maar zijn wel gelokaliseerde deelfuncties te onderscheiden
Volgens Luria zijn alle gebieden In de hersenen betrokken bij 3 basisfuncties (units):
1. Activatie
2. Input
3. Output
Luria stelde ook dat informatie binnen elke unit verwerkt wordt op 3 hiërarchische
zones:
1. Primair
2. Secondair
3. Tertiaire
Deze units zijn weer verder globaal te onderscheiden in de hersenen:
- Linkerhersenhelft = talige informatie
- Rechterhersenhelft = niet-talige informatie
Geschwind maakte gebruik van dissociatie en dubbele dissociatie
Met de komst van beeldvorming kon hersenschade beter in kaart gebracht worden met als doel
een bijdrage aan indicatiestelling, behandeling en begeleiding van patiënten.
NB: De locatie en omvang van de hersenschade hangt lang niet altijd één-op-één samen
Hiermee is binnen de hedendaagse neurowetenschappen het idee dat cognitie en gedrag is
structurele en functionele hersennetwerken gerepresenteerd zijn en niet strikt gelokaliseerd in
bepaalde hersen kernen.
Hoofdstuk 2
De wetenschappelijke methoden
Methoden leverde een manier om naar hersenen, plasticiteit en flexibiliteit te kijken en staan
allerlei in verbinding met elkaar. Methode is ook belangrijk om gedrag te kunnen verklaren en
van die verschillende domeinen er chocola van te maken.
,Als psycholoog ben je in staat om van perspectief te kunnen wisselen om het probleem in vanuit
meerdere kanten te benaderen en op te lossen. Dit maakt ook het
onderscheid tussen een neuropsycholoog en bijvoorbeeld je buurvrouw.
Gedrag heeft meerdere factoren die meespelen om het te kunnen
begrijpen. Het verkrijgen van inzicht hierin vraagt om helderen
wetenschappelijke methoden. De basis is de empirisch cyclus. Empirisch
onderzoek is op waarneming gebaseerd
Hypothese is een stelling formuleren, toetsen en evalueren. De hypothese
is een voorlopig antwoord op de onderzoeksvraag gebaseerd op eerdere
bevindingen en of waarnemingen beschreven In de
literatuur.
Inductief is op basis van observatie
Deductief is er op basis van theorie
Het is hier bij de zaak om type I en type II fouten zoveel
mogelijk te voorkomen:
Type I fout is foutpositief; ten onrechte de
nulhypothese verwerpen
Type II fout is foutnegatief; De nulhypothese ten
onrechte accepteren (boef)
Vraagstelling
Fundamentele vraagstellingen zijn erop gericht om kennis te vergroten en hoeven geen direct
maatschappelijk nut te hebben. Richten zich vaak op het vergroten van kennis over de werking
van cognitieve processen, de relatie tussen cognitieve stoornissen en onderliggende
hersenaandoeningen
Toegepaste vraagstellingen hebben wel een direct en concreet nut zoals het verbeteren van de
diagnostiek of behandeling
PICO-methode biedt een handleiding om gericht en gestructureerd en weg te vinden In de
steeds groeiende hoeveelheid wetenschappelijke literatuur. Deze methode dwingt ook om een
Helder onderzoeksvraag te formuleren:
Populatie
Interventie
Controle
Outcome
Operationaliseren: onderzoeksopzet
Ethiek
Ethiek en methode is belangrijk Omdat je vol onzekerheid hypothese moet gaan testen.
Maar mede door argumentatie de beslissing maken hoe je open rationaliseert. Dit moet
echt een goedgekeurd worden door wet en regelgeving voor medisch wetenschappelijk
onderzoek met Mensen (METC).
, Belang bij ethiek:
- Infromed consent
- Misleiding alleen toegestaan bij priming
- Onderzoek moet relevant zijn
- Steekproefgrootte moet onderbouwd worden
- Gegevensbescherming
Waarom statistiek?
Om toevalskansen te beperken
Passend bij verwachting ja of nee
Visuele prestatie (data goed in beeld te brengen)
Basismaat: relativeren van bepaalde scores
Context en herhaalde metingen zijn belangrijk. Dit stelt een neuropsycholoog een indicatie of
de patiënt progressie of achteruitgang boekt.
Voorzichtig zijn met herhaalde metingen: onbewust leer-effect
Reliable change index is een betrouwbaarheidsinterval: het verschil tussen de 2 testmomenten
betrouwbaar?
Is het een daadwerkelijk verschil of;
Presteer je op een ene moment gewoon iets beter dan anders?
Open Science: FAIR
Findable (vindbaar; wereldwijd)
Accesible (toegankelijk; op meerdere systemen)
Interoperable (uitwisselbaar; toegankelijke taal en verwijzingen)
Reusable (herbruikbaar; datagebruik licentie)
P-waarde is belangrijk MAAR,
Empirisch cyclus transparant en passen bij de realiteit
Interpretatie van onderzoek moet worden benadrukt en of het past bij de
verwachtingen.
P kan nooit 0 zijn, er is altijd wel een kans
Typen onderzoeken:
1. Beschrijven
Nuttig om eigenschappen en aantallen in kaart te brengen
2. Correlationeel
Groepen met elkaar vergelijken zonder manipulatie. Vooral gekeken naar de samenhang
tussen factoren.
3. Experimenteel
Enige onderzoek waarmee mogelijke causale verbanden kunnen worden onderzocht.
Quasi-experimenteel onderzoek verwijst naar veldstudies, waar de manipulatie wordt
toegepast in het dagelijkse leven
Onderzoeksdesign:
1. Review en meta-analyse
Samenvatten en beoordelen van eerdere bevindingen.
2. RCT; gerandomiseerd effectonderzoek
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dirkjeravesteijn18. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.97. You're not tied to anything after your purchase.