Summary
Samenvatting Notities hoorcollege 1 Rechtsbescherming tegen de overheid
- Course
- Institution
Aantekeningen HC1 Rechtsbescherming tegen de overheid, zeer uitgebreide notities!!
[Show more]
Seller
Follow
lisaelmanai
Reviews received
Content preview
Rechtsbescherming tegen de overheidHC1: het consitutionele kader van rechtsbescherming tegen de overheid
bestuursrecht in de sociale rechtsstaat
1.1 aard en karakteristiek
Bestuursrecht is het recht voor, van en tegen het overheidsbestuur:
- Voor - het bestuursrecht geeft een grondslag voor het bestuursoptreden, en instrumenteert dit.
- Van-de uitoefening van bevoegdheden.
- Tegen-het bestuursrecht biedt de burger waarborgen tegen het bestuursoptreden.
Overheidsbestuur kan twee betekenissen hebben: het kan duiden op de bestuursorganisatie of op de
activiteit, de functie van besturen. Deze bestuurlijke functie wordt in de leer van de trias politica
onderscheiden van de wetgevende en de rechtsprekende functie. In de trias politica is de uitvoerende
macht belast met de uitvoering van de door de volksvertegenwoordiging vastgestelde wetten. Besturen is
echter aanmerkelijk meer dan alleen uitvoering van de wet, het bestuur vervult namelijk ook vormen van
wetgevende en rechtsprekende taken.
Besturen is niet alleen het nemen van concrete beslissingen waarbij belangen van individuele burgers
rechtstreeks betrokken zijn (microniveau), maar betreft ook het door de overheid besturen van de
samenleving als geheel, door middel van of op basis van wet- en regelgeving (macroniveau). In een
moderne opvatting over bestuur zijn de wetgevende en de bestuurlijk-uitvoerende functies met elkaar
verweven. Beide functies en beide lagen zijn betrokken bij de ontwikkeling, vaststelling en uitvoering van
het overheidsbeleid.
Eerder werd besturen beschreven als het behartigen van het algemeen belang, maar wat is het algemeen
belang? Er moet een min of meer dwingende reden zijn voor overheidsingrijpen, wil dit gelegitimeerd zijn:
ontbreekt die reden, dan dient de behartiging van het betrokken belang aan de samenleving te worden
overgelaten. Bij het algemeen belang valt met name te wijzen op de sociale grondrechten, voor de
verwezenlijking daarvan moet de overheid zorgdragen. Wat vaststaat is dat de overheid uitsluitend het
algemeen belang mag behartigen. Dit wil niet zeggen dat de overheid geen oog mag hebben voor
particuliere belangen, deze moeten tegen het algemeen belang worden afgewogen. Bestuur ziet dus op
het van overheidswege behartigen van het algemeen belang; bestuursrecht ziet op het juridische aspect
daarvan. Deze definitie heeft tot gevolg dat zij de klassieke onderverdeling van publiekrecht en
privaatrecht overstijgt. In deze vorm zal het bestuur nooit vrij van bestuursrechtelijke normen in het
privaatrecht kunnen handelen.
Functies van het bestuursrecht:
- De legitimerende functie van het bestuursrecht komt tot uiting in het in het leven roepen var
bestuursorganen, het toekennen van bestuursbevoegdheden en het regelen van
besluitvormingsprocedures. Het bestuursrecht voorziet in een juridische grondslag voor he
bestuursoptreden door het creëren van bestuursorganen, het toekennen val
bestuursbevoegdheden en het regelen van besluitvormingsprocedures.
= verleent bevoegdheid > grondslag voor bestuulijk optreden (legaliteit)
, - De instrumentele functie van het bestuursrecht betreft de rol die dit recht speelt ten behoeu van
de vaststelling en uitvoering van het overheidsbeleid. Het is een middel tot het bereike van
bepaalde doeleinden
= biedt middelen om doel te bereiken
- waarborgfunctie van het bestuursrecht beschermt/waarborgt de rechtspositie van de burger ten
opzichte van de overheid. De belangrijkste waarborgen zijn gelegen in de bijzondere wet,
aangevuld door de algemene materiële en formele waarborgen van de Awb Nad zijn en de
beginselen van behoorlijk bestuur.
= normeert het bestuurdsoptreden ten behoeve va de burger
Deze functies zijn niet van elkaar te scheiden, want deze drie functies worden gelijktijdig uitgeoefend.
Voor het bestuursrecht zijn de functies geheel gelijkwaardig, ook al kan er soms meer nadruk op een
bepaalde functie liggen. Toch kunnen de functies op gespannen voet met elkaar staan. Dat de overheid op
bepaalde momenten met het oog op het algemeen belang waarborgen voor de burger terzijde schuift is
een min of meer 'klassiek' vraagstuk van het bestuursrecht. Dit vraagstuk laat dus de spanning tussen de
instrumentele functie (nastreven van het algemeen belang) en de waarborgfunctie (beschermen van de
burger) zien.
Rechtsbescherming tegen de overheid: waar hebben we het over?
Rechtsbescherming tegen de overheid, procedures tegen de overheid is de gezamenlijke
verantwoordelijkheid van bestuursrechters en burgerlijke rechters.
Wat we steeds vaker lijken waar te nemen is dat de rechter wordt benaderd door groepen van burgers
met het doel om een zekere politieke of maatschappelijke verandering teweeg te brengen. Zowel in
procedures voor de bestuurrrechter al zowel voor procedures voor de burgelijke rechter.
Voorbeeld:
- Urgenda (procedure over klimaatverandering)
Hier ging het over de vermindering van CO2 die de overheid moest nakomen. Het hof heeft hier
in 2020 een oordeel over gegeven, dat oordeel hield in dat de nederlandse staat gehouden was
om de CO2 uitstoot te reduceren met 25% in 2020 t.o.v. het niveau van 20 jaar ervoor.
- Kinderopvangtoeslag
Je kreegt voor de opvang van je kind een voorschot op basis van het aantal uren dat je voor het
komende jaar claimde. En achteraf moest worden vastgesteld of dat voorschot juist was. hier
kwamen problemen over bijvoorbeeld omdat niet alle vooraf gedecladeerde uren daadwerkelijk
kon worden bewezen, dat betekende dat alles of niets, het hele voorschot werd ingetrokken en
dat ook het toegekende voorschot moest worden teruggevorderd. Ookal was misschien komen
vast te staan dat je wel voor 96% wel degelijk recht had op kinderopvangtoeslag, maar dat er met
de overige 4% er iets mis is gegaan in de verantwoording. Dannog lijdt dat tot het volledig
intrekken en terugvorderen van het volledige bedrag.
Rechtsbescherming tegen de overheid gaat veel meer dan alleen over rechtelijke procedures!
Rode draad in deze cursus
, Dit vak gaat over de waarborgfunctie van het publiekrecht
Door de bestuursrechtelijke normgering van het bestuursoptreden wordt de rechtspositie van de burger
ten opzichte van de overheid gewaarborgd. Dit heeft steeds een belangrijke rol gespeeld bij het tot stand
brengen van een algemeen deel van het materiële bestuursrecht en het bestuursprocesrecht. Het zou
echter niet juist zijn de waarborgfunctie van het bestuursrecht geheel te herleiden tot de
rechtsbescherming. De belangrijkste waarborgen voor de burger zijn gelegen in de algemene en
bijzondere rechten en procedures die het bestuursrecht biedt: de regels van de bijzondere wet, aangevuld
door de algemene materiële en formele waarborgen van de Awb en de ongeschreven beginselen van
behoorlijk bestuur. Rechtsbescherming bij de bestuursrechter is noodzakelijk om de werking van deze
waarborgen te garanderen, maar het enkele feit dat zij het bestuurshandelen normeren, maakt ze op
zichzelf al van enorme betekenis.
De borging van de rechtspositie van de burger in zijn contacten met de overheid geschiedt door:
- Rechtsbescherming bij een onafhankelijke rechter, maar ook:
- De norming van het overheidsoptreden door wet- en regelgeving
- De normering van het overheidsoptreden door EU recht
- De norming van het privaatrechtelijk overheidsoptreden
We doen dat door die waarborgfunctie te plaatsen in de ‘multilayered algorithmic state’.
We plaatsen de verhouding tussen overheid en burger niet alleen in het klassieke schema van de trias
politica, maar juist ook te kijken naar welke veranderingen er zich in de democratische zich voordoet. De
democratische rechtstaat is een meerlagige rechtsorde, invloed van het unierecht is evidend, maar er
spelen zich ook andere ontwikkelingen. 1 van de ontwikkelingen die een belangrijke inpact heeft op de
onderlinge verhouding tussen overheid en burger is dat de democratische rechtstaat in toenemende mate
een ‘multilayered algorithmic state’ wordt. Waarbij de overheid bestuurt door het gebruik van van
algoritme.
Recht op toegang tot de rechter in geschillen met de overheid?
- De grondwet maakt het wel mogelijk sinds 1887. Huidige grondwet zegt het in artikel 112 lid 2.
Maar artikel 115 grondwet bepaalt nog steeds dat administratief beroep mogelijk is (bedoeld
als eindvoorziening!)
De grondwet maakt de rechtsbescherming tegen de overheid mogelijk. Artikel 112 lid 2:
publiekrechtelijke geschillen, geschillen met de overheid, kunnen aan de rechtelijke macht
worden opgedraaid (het kan ook aan andere gerechten). Wat verstaan we onder rechtelijke
macht? Dat zijn alle colleges die in de wet op de rechtelijke organisatie zijn opgenomen, dan
hebben we het over rechtbanken, de gerechtshof en de hoge raad. zijn er nog andere rechtelijke
colleges die niet tot de rechtelijke macht behoren? De afdeling bestuursrechtspraak van de raad
van state. De raad is niet alleen adviseur voor de regering over voorstellingen van wetten, maar
zij is ook de hoogste algemene bestuursrechter. Maar er zijn er meer: college van beroep voor
het bedrijfsleven, de centrale raad van beroep, … dus publiekrechtelijke geschillen kunnen
worden opgedragen aan de rechtelijke macht, maar ook aan andere gerechten dan die tot de
rechtelijke macht behoren. Dus ook andere gerechten dan rechtbank, gerechtshof en hoge raad.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisaelmanai. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.26. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62491 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now