Summary
Samenvatting Notities hoorcollege 4 Rechtsbescherming tegen de overheid
- Course
- Institution
Aantekeningen HC4 Rechtsbescherming tegen de overheid, zeer uitgebreide notities!! Ik had een dikke voldoende.
[Show more]
Seller
Follow
lisaelmanai
Reviews received
Content preview
Rechtsbescherming tegen de overheidHC4: Wet-en regelgeving
Privaatrechtelijke overheidshandelen door de overheid
Privaatrechtelijk overheidshandelen
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb) zijn ook van belang voor de normering van het
feitelijk en privaatrechtelijk handelen van het bestuur. De rechtsnormen die primair zien op besluiten zijn
mede op dit handelen van toepassing, althans voor zover de aard van handelingen zich daartegen niet
verzet (art. 3:1 lid 2 Awb).
Het privaatrechtelijk overheidshandelen is divers. Denk aan het sluiten van verschillende soorten
overeenkomsten, entameren van onrechtmatige daadsacties tegen burgers en het uitoefenen van
eigendomsbevoegdheden door de overheid. Ook in het organisatierecht bedient de overheid zich van
privaatrechtelijke rechtsvormen. Voor de overheid is gebruik van privaatrecht soms doelmatiger om
beleid te kunnen realiseren (instrumentele dimensie). Echter, het privaatrecht biedt de burger vaak
minder waarborgen dan het publiekrecht. Privaatrechtelijke bevoegdheden mogen natuurlijk niet in strijd
met het recht worden uitgeoefend, maar zij hoeven niet op een specifieke wettelijke grondslag te
steunen, waarmee ze ook niet doelgebonden zijn (specialiteitsbeginsel). Een vlucht door de overheid in
het privaatrecht kan leiden tot uitholling of omzeiling van het publiekrecht. Mag de overheid zich
bijvoorbeeld beroepen op haar eigendomsrecht van de openbare weg en zodoende haar
vergunningstelsel voor standplaatsen van marktkramen omzeilen? Is de gemeente als eigenaar vrij om
zoiets te verbieden?
- Privaatrechtelijk handelen kent allerlei verschijningsvormen: overeenkomsten, onrechtmatige
daadsacties, eigendomsbevoegdheden etc.
De overheid maakt niet alleen gebruik van publiekrechtelijke bevoegdheden (bestuursorganen
die besluiten kunnen nemen met het doel om een specifiek deel van het algemeen belang te
behartigen) maar ook van privaatrechtelijke bevoegdheden (om publieke belangen na te
streven). Dat levert een spanning op met het publiekrecht. De overheid is een publiekrechtelijk
rechtspersoon die privaatrechtelijk kan handelen, maar de overheid is anders dan u en ik.
Hoe zit het met de waarborgen als de overheid publieke belangen gaat nastreven?
Dat is het onderwerp van het 1e deel van het college.
- Spanning tussen instrumentele functie en de waarborgfunctie (specialiteitsbeginsel)
De overheid kan ook privaatrechtelijke rechtshandeling uitvoeren, maar dit roept 3 vragen op
o Toelaatbaarheid? Bestuursrechter biedt betere bescherming aan de burger en
bestuursoptreden veel strenger genormeerd/ ingekaderd
o Normering? is de overheid dan wel aan regels gebonden?
o Welke rechter is van toepassing? de burgerlijke of bestuursrechter?
,Privaatrechtelijk optreden door de overheid in het kader van een publieke taak
Aan wat moet je denken bij privaatrechtelijk optreden?
Dat kan verschillende normen aannemen, maar dat loopt heel vaak over de band van de
vermogensrechten van een publiekrechtelijk rechtspersoon. Eigensdomsrecht bijvoorbeeld. En we zien
soms dat de burger daar te maken mee krijgt als die burger een bepaalde activiteit wilt ontplooien.
Iemand wilt een bloemenstal of haringstal beginnen, … daarvoor heb je een vergunning nodig (het
publiekrechtelijke traject) en daar word in de gemeentelijke verordening geregeld onder welke
omstandigheden een dergelijke standplaatsvergunning door de college kan worden afgegeven. Word de
vergunning niet afgegeven of onder bepaalde restrictieve voorschriftenl, dan kan je daar tegen
procederen.
Naast de publiekrechtelijke toestemming (de vergunning), vergt de overheid, de gemeente als
rechtspersoon een privaatrechtelijke toestemming vergt. M.a.w. als je op de openbare weg met een
dergelijke bloemenstal wilt plaatsnemen, dan heb je ook toestemming nodig van de gemeente. Die
toestemming wordt dan aan allerlei voorschriften wordt gekoppeld, waaronder financiele voorschriften.
Je moet eerste een bedrag betalen om die toestemming te krijgen, kan dat zomaar? want het is
publiekrechtelijk geregeld in de gemeentelijke verordening en op basis daarvan moet onder
omstandigheden een vergunning worden afgegeven.
Kan de gemeente dan ook via privaatrecht je allerlij verplichtingen opleggen?
Dat gebeurd in de praktijk. Een ander voorbeeld is dat overheden met name in de ruimtelijke ordening
actief zijn met privaatrechtelijke bevoegdheden.
- De burger die (naast publiekrechtelijke ook) privaatrechtelijke medewerking van de overheid
nodig heeft
o Exploiteren van een haringstal: naast een standplaatsvergunning o.g.v. gemeentelijke
verordening + toestemming van gemeente als eigenares van openbare weg
o Eigenaar van een pand heeft volgens erfpachtcontract met de gemeente toestemming
van gemeente nodig voor het wijzigen van de bestemming `wonen` in `bedrijf` +
wijziging van het bestemmingsplan vereist
- Overheid neemt zelf initiatief via privaatrechtelijke weg
Soms zien we dat de overheid zelf het initatief neemt om via privaatrecht op te treden.
Bijvoorbeeld: in HR Pina/helmond ging het om de situatie waarbij een groep personen
woonwagens had neergezet op een openbare parkeerplaats in eigendom van de gemeente en de
gemeente wilde dat niet. de gemeente ging via het privaatrecht (via het eigendomsrecht)
optreden. Kan dat zomaar? waar zou het van af hangen of de overheid dit wel of niet mag?
De kernvraag is: is er een andere manier via het publiekrecht om dit op te lossen? In deze zaak
was de andere manier er, namelijk de woonwagenwet (die bestaat nu niet meer). Toen was er
een publiekrechtelijke titel in de woonwagenwet voor de gemeente om in zo’n geval
woonwagens weg te slepen. De gemeente Helmond had 2 mogelijkheden: het pad van de
woonwagenwet met de waarborgen die daarin zaten keuren via het publiekrecht of via het
privaatrecht optreden. De gemeente koos voor privaatrechtelijk op te treden en dat werd door
de Hoge raad gesactioneerd. De hoge raad zei: je hebt de mogelijkheid om publiekrechtelijk op te
treden, die ook nog eens meer waarborgen heeft voor de burger, dan moet je die wet dus ook
kiezen!’. De privaatrechtelijke weg stond niet open voor de gemeente Helmond.
, o Gemeente treft op een bij haar in eigendom zijnde parkeerplaats een woonwagen aan,
zonder dat voor het innemen van een standplaats een vergunning is verleend.
Gemeente kan enerzijds langs publiekrechtelijke weg handhaven + via privaatrechtelijk
kort geding optreden tegen de inbreuk op haar eigendom. (HR De Pina/Helmond)
o Of bijvoorbeeld bij kostenverhaal. In het geval van de kosten voor bestuursdwang
voorziet artikel 5:26 Awb in een publiekrechtelijke regeling. Maar soms is er (althans
nog) geen publiekrechtelijke weg begaanbaar zonder totstandkoming van een wijziging
in een wettelijke regeling. Zie voor dat laatste HR Brandweerkosten Vlissingen
1 van de voorbeelden hier is HR brandweerkosten Vlissingen.
HR brandweerkosten Vlissingen.
Feiten
- Vlissingse brandweer had een brand op een schip geblust
- Gemeente Vissingen wilde de kosten voor het blussen niet zelf betalen
- Brandweerwet 1985 bood gemeente Vlissingen geen mogelijkheid om de kosten te verhalen
- Gemeente wilde daarom via privaatrechtelijke weg de kosten verhalen
Rechtsvraag
kan een overheidslichaam dat bij de uitoefening van een publieke taak waarvoor hij kosten heeft
gemaakt, deze kosten verhalen via de privaatrechtelijke weg?
Antwoord HR
Windmill-arrest vereisten aflopen, hierbij kijk je dus o.a. naar de inhoud en strekking van de regeling en
naar de aard en taak van de kosten. Hierbij is belangrijk dat wanneer iets via een publiekrechtelijke
weg niet mogelijk is, dit een belangrijke aanwijzing is voor het feit dat iets via de privaatrechtelijke
weg ook niet is toegestaan. Daarom is er hier dan alsnog sprake van onaanvaardbare doorkruising
(terwijl er geen publiekrechtelijke weg is die feitelijk wordt doorkruist, want er is geen
publiekrechtelijke weg)!
Verschillende ‘leren’ over toelaatbaarheid gebruik privaatrecht door overheid
- (Algemene rechtsleer (1920):
het privaatrecht is het algemene recht, dat geldt tussen de burgers onderling en de burgers en de
overheid, tenzij het publiekrecht het gebruik van het privaatrecht nadrukkelijk uitsluit
Publiekrecht was dus een uitzondering, want privaatrecht altijd van toepassing tenzij
publiekrecht zei dat dat niet kon en dat publiekrecht gebruikt moest worden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisaelmanai. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.30. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78998 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now