Oncologie, handboek voor verpleegkundigen en andere
zorgverleners.
Hoofdstuk 13: Palliatieve zorg
13.1 Inleiding
- Palliatieve zorg: gericht op handhaven en verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten die
niet (meer) curatief behandeld kunnen worden (maanden tot jaren).
- Ziektegerichte palliatie en symptoomgerichte palliatie en palliatie in de stervensfase.
- Terminale zorg: zorg aan ongeneeslijk zieke patiënten in de laatste 3 maanden voor het
overlijden, waar de focus ligt op het bestrijden van symptomen en een zo goed mogelijk sterfbed
13.2 Definitie
- Genezing van de patiënt is niet het doel, maar zo hoog mogelijke kwaliteit van leven, waardoor
het ziektebeloop mogelijk positief kan worden beïnvloed.
- De dood is normaal, natuurlijk proces, die niet vertraagd of versneld wordt.
- Aandacht voor lichamelijke en psychische klachten.
- Psychologische en spirituele aspecten in de zorg worden geïntegreerd.
- Emotionele ondersteuning voor de patiënt en naasten om zo actief mogelijk te leven.
- Vanuit een team zorgverleners, indien nodig, wordt aan alle noden van de patiënt en naasten
tegemoet gekomen, indien nodig ook na overlijden.
Belangrijke thema’s:
- Kwaliteit van leven.
- Symptoommanagement.
- Anticiperen (proactieve benadering van klachten en problemen in nabije toekomst die kunnen
worden verwacht.
- Autonomie van de patiënt.
- Integrale en multidimensionale benadering.
- Zorg voor naasten.
13.3 Geschiedenis van de palliatieve zorg
- Grondlegger: Dame Cicely Saunders, in 1967 opgericht in Londen: St. Christopher’s Hospice.
- 1996: Netwerk Palliatieve Zorg voor Terminale Patiënten Nederland.
- 1984: St. Vrijwilligers Terminale Zorg > Hospice’s, palliatieve units verpleeg-/verzorg huizen en
bijna-thuishuizen.
13.4 Organisatie van palliatieve zorg
- 66 netwerken palliatieve zorg in Nederland.
Samenwerking regionale aanbieders palliatieve zorg > zo goed mogelijk organiseren.
Ondersteund door het IKNL.
Ter beschikking stellen specialistische consultatiefunctie voor alle zorgverleners in de
palliatieve zorg.
Patiënt thuis: huisarts regie, thuiszorg: nachtzorg in terminale fase.
- Niet thuis kunnen/willen overlijden:
High-care Hospice met eigen verpleegkundige staf;
Low-care Hospice / bijna-thuis huizen gerund door vrijwilligers, verpleging uit thuiszorg.
Palliatieve units in verpleeg/verzorghuizen.
- Voorwaarde voor opname: levensverwachting <3 maanden.
- Ziekenhuis: palliatieve teams, soms palliatieve afdeling.
- Agora: landelijk ondersteuningspunt palliatieve zorg.
1
, 13.5 Rol en taken van de verpleegkundige
- Gedeeltelijk voortkomend uit thema’s die uit de definitie van palliatieve zorg komen en
uitgangspunten van overheid.
- Pijnbestrijding en andere symptomen: goede anamnese, observeren, duidelijk rapporteren en
gebruik maken van de bestaande richtlijnen.
- Actieve rol in multidisciplinaire patiëntenbesprekingen en proactieve houding bij
overplaatsingen.
13.6 Fases van palliatieve zorg
13.6.1 Ziektegerichte palliatie
- Palliatieve behandelingen: ziekte oorzakelijk aanpakken, waarvan geen genezing te verwachten
valt.
- Levensverlenging kan een doel zijn, mits de kwaliteit van leven op zijn minst acceptabel is.
- Behandeling wel/niet starten nemen na zorgvuldige afweging voor- en nadelen.
Uiteindelijke beslissing bij patiënt en naasten.
Opnieuw nemen als bv bij chemotherapie de bijwerkingen niet goed bestreden kunnen
worden en de kwaliteit van leven achteruit gaat.
13.6.2 Symptoomgerichte palliatie
- Voorkomen en bestrijden van klachten en problemen, waarbij het van belang is een evenwicht te
verkrijgen met zoveel mogelijk behoud van cognitieve functies en zo weinig mogelijk last van
bijwerkingen.
- Symptoom: een door de patiënt aangegeven klacht op lichamelijk, psychosociaal of
levensbeschouwelijk gebied.
Subjectief karakter: patiënt bepaalt waar hij last van heeft en hoe erg dit is.
Verschillende dimensies:
Somatisch: mechanisme dat tot de klacht leidt (pathofysiologisch) en de gewaarwording
van het symptoom (sensorisch)
Psychologisch: emotionele problemen die ontstaan door, samengaan met, of van invloed
zijn op het symptoom (affectief) en het begrip van het symptoom en de gedachten
hierover (cognitief)
Sociaal: gedrag en interactie met eigen omgeving
Spiritueel: gedachten, gevoelens en vragen die het symptoom oproept tav de zin- en
betekenisgeving die verbonden zijn met het ziektebeloop en het levenseinde.
- Vermoeidheid, pijn, gebrek aan energie, zwakte en gebrek aan eetlust = bij meer dan 50% van de
patiënten met kanker in de palliatieve fase.
- Bestrijden symptoom: goede analyse > behandeling > evaluatie van het effect, zn bijstellen beleid
- Palliatief redeneren-methode: methodiek van klinisch redeneren icm multidimensionale
benadering en wordt bij de keuze voor diagnostiek en behandeling expliciet rekening gehouden
met wensen van de patiënt en levensverwachting.
- Palliatief redeneren:
Fase 1: in kaart brengen van problematiek
Medische gegevens: diagnose, behandelingen, medicatie, comorbiditeit, prognose;
Symptoomanalyse, incl. oorzaken en beïnvloedende factoren en prioriteiten patiënt;
Functionele, psychische, sociale en spirituele status;
Evt. aanvullend onderzoek;
Overweeg gebruik meetinstrumenten.
Fase 2: problematiek en beleid samenvatten
Formuleren werkhypothese incl. oorzakelijke en beïnvloedende factoren;
Beleidsafwegingen maken;
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisabijker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.36. You're not tied to anything after your purchase.