Samenvatting Nederlands Beroepstaak 2 casustoets:
5.1.1: Het belang van lezen
Functioneel analfabetisme (laaggeletterdheid): Het niet kunnen kiezen en begrijpen van teksten die
passen bij de doelen die je hebt.
Het kunnen begrijpen van teksten is volgens het onderzoek van PIRLS om 3 redenen van belang:
-kunnen leren;
-kunnen deelnemen aan de maatschappij;
-kunnen genieten van lezen.
Met andere woorden: lezers willen begrijpen wat ze lezen omdat ze dat nodig hebben om andere
doelen te bereiken.
Taalvaardigheden: luisteren, lezen, spreken en schrijven. Middelen die je in staat stellen jezelf te
uiten (expressieve functie), om met andere mensen te communiceren (communicatieve functie) en
om greep te krijgen op de wereld om je heen (conceptualiserende functie).
Lezen en luisteren worden de receptieve vaardigheden genoemd en spreken en schrijven de
productieve vaardigheden.
Wanneer je lezen en schrijven vergelijkt met luisteren en spreken, zijn er twee opvallende
verschillen.
-Bij lezen en schrijven is de ‘gesprekspartner’ afwezig.
-Het taalgebruik in geschreven teksten is formeler.
Een aparte categorie vormen digitale berichten via Whatsapp of chatdiensten. Daarmee vergeleken
vallen de hiervoor genoemde verschillen bijna helemaal weg.
Modellen van het leesproces: om inzichtelijk te maken wat lezen is, zijn door diverse onderzoekers
modellen opgesteld. Deze modellen werken we hier kort uit.
-Het bottom-up model gaat uit van het idee dat lezen verloopt van lagere-ordeprocessen (letter- en
woordherkenning) naar hogere-ordeprocessen (begrip). De visuele informatie (letters, woorden)
wordt herkend doordat de lezer gebruikmaakt van onderscheidende kenmerken van die letters
(visuele discriminatie). Deze informatie wordt vervolgens gekoppeld aan een klank (teken-
klankkoppeling). Pas daarna kan er een betekenis aan toegekend worden.
-Het top-downmodel gaat uit van het idee dat lezen verloopt van hogere-ordeprocessen naar lagere-
ordeprocessen. Op basis van visuele informatie activeert de lezer zijn eerder opgedane kennis en
vormt hij tijdens het lezen verwachtingen (hypotheses) over het verdere verloop van de zin of de
tekst.
-Het interactieve model gaat ervan uit dat de lagere-ordeprocessen en de hogere-ordeprocessen
elkaar beïnvloeden. Een goed verlopend woordherkenningsproces zorgt dat begrip gemakkelijker tot
stand komt, terwijl door hogere-ordeprocessen (kennis van de taal en de wereld inzetten) die
herkenning sneller tot stand komt.
Wat doet een geoefend lezer als hij leest?
Uit onderzoek is gebleken dat lezers kennis van de taal en kennis van de wereld inzetten om tot
begrip te komen. Een goede lezer heeft de volgende kenmerken.
-Hij heeft een leesdoel
-Hij maakt gebruik van aanwijzingen rondom de tekst (illustraties, titel enz.)
-Hij roept eerder verworven kennis op
-Hij kiest voor een bepaalde leesmanier
-Hij maakt al lezend steeds gebruik van zijn kennis van de taal
-Hij gaat tijdens het lezen na of hij de tekst nog steeds begrijpt (ook wel monitoren genoemd)
-Hij bepaalt na het lezen of zijn leesdoel bereikt is.
, 5.2: Visies
De manier waarop scholen het leesonderwijs inrichten, heeft te maken met de ideeën van
leerkrachten over wat geletterdheid is, wat lezen is, wat ze leerlingen moeten en willen leren, hoe ze
dat willen doen en waarmee ze dat willen doen. Die ideeën worden vaak bepaald door de
samenleving waarvan die scholen en leerkrachten deel uitmaken.
Technisch lezen:
Leerlingen moeten de techniek van het lezen (letter-klankkoppeling) onder de knie krijgen. Technisch
lezen wordt op verschillende manieren vormgegeven:
- aan de hand van een methode, waarbij leerlingen losse woorden en zinnen en korte teksten hardop
lezen;
- via tutorlezen, waarbij minder vaardige lezers onder begeleiding van vaardigere lezers hardop een
tekst verklanken;
- via stil lezen van speciaal op niveau geschreven teksten.
Vrij lezen:
Het belang van ‘kilometers maken’ speelt ook een rol bij vrij lezen. Leerlingen lezen vaak een boek
dat ze zelf gekozen hebben.
Begrijpend lezen:
Bij begrijpend lezen als vak staat het begrip van de gelezen tekst centraal. Om te bepalen of
leerlingen de tekst begrepen hebben, moeten ze vragen beantwoorden over de tekst.
Lezen bij zaakvakken:
Bij zaakvakken als geschiedenis en aardrijkskunde worden ook teksten gelezen. Bij het lezen van
zaakvakken is heel vaak geen sprake van transfer: wat leerlingen geleerd hebben bij de lessen
begrijpend lezen wordt niet toegepast bij het lezen van zaakvakteksten.
Een kanttekening:
Door het leesonderwijs te verdelen in verschillende aspecten (technisch, begrijpend en vrij lezen)
kunnen leerlingen een vertekend beeld krijgen van wat lezen nu eigenlijk inhoudt.
Lezen binnen een thema:
lezen en schrijven kan betekenisvol gemaakt worden door te werken met thema’s die inhoudelijk
aansluiten bij de interesses van de kinderen.
Lezen in de 21e eeuw:
Als scholen willen dat leerlingen kritische lezers worden (kritisch informatie kunnen beoordelen is
een van de zogenoemde 21e-eeuwse vaardigheden), moeten ze hen in de gelegenheid stellen om
kritisch met teksten om te gaan. En dat betekent dat ze de inhoud van die teksten centraal moeten
stellen.
Digitale geletterdheid: van belang dat leerlingen niet alleen leren hoe digitale middelen functioneren
(ICT-vaardigheden en computational thinking), maar dat ze ook mediawijsheid opdoen en leren
omgaan met digitale informatie, waarbij het kunnen vinden van die informatie en het beoordelen
ervan op betrouwbaarheid van belang zijn.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jshvolleman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.19. You're not tied to anything after your purchase.