Summary
Complete Samenvatting landelijke kennisbasistoets taal (PABO)
- Course
- Institution
In dit document staat alles wat je moet weten om de landelijke kennisbasistoets taal voor de Pabo te halen!
[Show more]
Seller
Followamandastuivenberg
Content preview
Samenvatting kennisbasis Taal voor de PaboInhoudsopgave
Mondelinge taalvaardigheid......................................................................................................................................................... 5
Luisterdoelen.......................................................................................................................................................................... 5
Luistervaardigheid .................................................................................................................................................................. 5
Spreekdoelen ......................................................................................................................................................................... 5
Spreektechniek ...................................................................................................................................................................... 6
Sociale taalfuncties ................................................................................................................................................................ 6
Cognitieve taalfuncties ........................................................................................................................................................... 7
Mondeling presenteren ........................................................................................................................................................... 7
Taalgebruiksbewustzijn .......................................................................................................................................................... 7
Gesprekssoorten .................................................................................................................................................................... 8
Gesprekssituaties ................................................................................................................................................................... 8
Gesprekspatronen .................................................................................................................................................................. 8
Relaties in teksten .................................................................................................................................................................. 9
Taalverwerving ....................................................................................................................................................................... 9
Taalontwikkelingsfasen .......................................................................................................................................................... 9
Tweedetaalverwerving.......................................................................................................................................................... 10
Functies van taal .................................................................................................................................................................. 10
Communicatieve competentie .............................................................................................................................................. 11
Cognitieve academische taalvaardigheid .............................................................................................................................. 11
Taalvariatie .......................................................................................................................................................................... 12
Taalachterstand ................................................................................................................................................................... 12
Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) ............................................................................................................................... 12
Woordenschat ........................................................................................................................................................................... 14
Woordenschatuitbreiding ...................................................................................................................................................... 14
Receptieve woordenschat .................................................................................................................................................... 14
Productieve woordenschat ................................................................................................................................................... 14
Woordleerstrategieën ........................................................................................................................................................... 15
Woordbetekenis ................................................................................................................................................................... 15
Woordenschatopbouw .......................................................................................................................................................... 16
Vaktaalwoorden ................................................................................................................................................................... 16
Schooltaalwoorden ............................................................................................................................................................... 16
Signaalwoorden ................................................................................................................................................................... 17
Mentaal lexicon .................................................................................................................................................................... 17
Woordenschatverwerving ..................................................................................................................................................... 18
Cognitieve ontwikkeling en taal ............................................................................................................................................ 18
Cognitieve academische taalvaardigheid .............................................................................................................................. 18
Taalvariatie .......................................................................................................................................................................... 19
Woordenschat en schoolsucces ........................................................................................................................................... 19
Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) ............................................................................................................................... 19
Beginnende geletterdheid ......................................................................................................................................................... 21
Ontluikende geletterdheid ..................................................................................................................................................... 21
Boekoriëntatie en verhaalbegrip ........................................................................................................................................... 21
1
, Samenvatting kennisbasis Taal voor de Pabo
Functies van geschreven taal ............................................................................................................................................... 21
Taalbewustzijn en alfabetisch principe.................................................................................................................................. 22
Auditieve vaardigheden ........................................................................................................................................................ 23
Visuele vaardigheden ........................................................................................................................................................... 23
Elementaire leeshandeling ................................................................................................................................................... 23
Elementaire spellinghandeling .............................................................................................................................................. 24
Voorgelezen teksten............................................................................................................................................................. 24
Zelfgelezen teksten .............................................................................................................................................................. 25
Zelfgeschreven teksten ........................................................................................................................................................ 25
Klankzuivere woorden .......................................................................................................................................................... 26
Schriftsystemen.................................................................................................................................................................... 26
Ontwikkeling geletterdheid ................................................................................................................................................... 27
Functionele geletterdheid ..................................................................................................................................................... 28
Thuissituatie en geletterdheid ............................................................................................................................................... 28
Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) ............................................................................................................................... 29
Voortgezet technisch lezen ....................................................................................................................................................... 30
Strategieën technisch lezen.................................................................................................................................................. 30
Leessnelheid ........................................................................................................................................................................ 30
Voordrachtsaspecten ........................................................................................................................................................... 30
Leesmotivatie ....................................................................................................................................................................... 31
Leesteksten .......................................................................................................................................................................... 32
Niveaubepaling van teksten.................................................................................................................................................. 32
Automatisering ..................................................................................................................................................................... 33
Leesproces .......................................................................................................................................................................... 33
Dyslexie ............................................................................................................................................................................... 34
Functioneel analfabetisme .................................................................................................................................................... 34
Dyslexie in de samenleving .................................................................................................................................................. 35
Begrijpend lezen ....................................................................................................................................................................... 36
Leesdoel bepalen ................................................................................................................................................................. 36
Leesstrategieën.................................................................................................................................................................... 36
Technieken voor informatieverwerking ................................................................................................................................. 36
Leesmotivatie ....................................................................................................................................................................... 37
Reflecteren op leesgedrag ................................................................................................................................................... 37
Leesteksten .......................................................................................................................................................................... 38
Tekstsoorten ........................................................................................................................................................................ 38
Tekstkenmerken ................................................................................................................................................................... 39
Relaties in teksten ................................................................................................................................................................ 39
Tekstdoelen.......................................................................................................................................................................... 40
Informatieverwerking ............................................................................................................................................................ 40
Functies van taal .................................................................................................................................................................. 41
Tekstbegrip .......................................................................................................................................................................... 41
Functionele geletterdheid ..................................................................................................................................................... 42
Stellen ....................................................................................................................................................................................... 43
Bepalen doel, publiek en tekstsoort ...................................................................................................................................... 43
Verzamelen, selecteren en ordenen inhoud.......................................................................................................................... 43
Structureren ......................................................................................................................................................................... 43
Formuleren ........................................................................................................................................................................... 44
2
, Samenvatting kennisbasis Taal voor de Pabo
Reviseren ............................................................................................................................................................................. 44
Verzorgen ............................................................................................................................................................................ 44
Reflecteren op schrijfgedrag ................................................................................................................................................. 44
Geschreven tekst ................................................................................................................................................................. 45
Tekstsoorten ........................................................................................................................................................................ 45
Tekstkenmerken ................................................................................................................................................................... 46
Tekstdoelen.......................................................................................................................................................................... 46
Relaties in teksten ................................................................................................................................................................ 47
Functies van schrijven .......................................................................................................................................................... 47
Schrijfproces ........................................................................................................................................................................ 48
Schrijfstrategieën.................................................................................................................................................................. 48
Functionele geletterdheid ..................................................................................................................................................... 49
Schrijven en de computer ..................................................................................................................................................... 50
Jeugdliteratuur .......................................................................................................................................................................... 51
Literaire smaak..................................................................................................................................................................... 51
Leesplezier........................................................................................................................................................................... 51
Leesdoel bepalen ................................................................................................................................................................. 51
Literaire genres .................................................................................................................................................................... 52
Niveaubepaling van teksten.................................................................................................................................................. 52
Functies van jeugdliteratuur.................................................................................................................................................. 53
Narratologie.......................................................................................................................................................................... 53
Literaire canon ..................................................................................................................................................................... 54
Beoordelingscriteria jeugdliteratuur ...................................................................................................................................... 54
Thuissituatie en geletterdheid ............................................................................................................................................... 55
Literaire prijzen..................................................................................................................................................................... 55
Taalbeschouwing ...................................................................................................................................................................... 56
Taalbeschouwingsstrategieën .............................................................................................................................................. 56
Zinsontleden......................................................................................................................................................................... 56
Woordbenoemen .................................................................................................................................................................. 57
Taalgebruik .......................................................................................................................................................................... 57
Taalvariatie .......................................................................................................................................................................... 58
Taalstructuur ........................................................................................................................................................................ 58
Taal ...................................................................................................................................................................................... 59
Fonologie ............................................................................................................................................................................. 59
Morfologie ............................................................................................................................................................................ 60
Syntaxis ............................................................................................................................................................................... 60
Semantiek ............................................................................................................................................................................ 61
Pragmatiek ........................................................................................................................................................................... 61
Orthografie ........................................................................................................................................................................... 62
Metalinguïstisch bewustzijn .................................................................................................................................................. 62
Schoolgrammatica................................................................................................................................................................ 62
Nut van grammaticaonderwijs .............................................................................................................................................. 63
Taalverandering ................................................................................................................................................................... 63
Spelling ..................................................................................................................................................................................... 64
Elementaire spellinghandeling .............................................................................................................................................. 64
Spellingstrategieën ............................................................................................................................................................... 64
Hulpmiddelen correcte spelling............................................................................................................................................. 65
3
, Samenvatting kennisbasis Taal voor de Pabo
Spellingattitude..................................................................................................................................................................... 65
Klankzuivere woorden .......................................................................................................................................................... 66
Spellingcategorieën .............................................................................................................................................................. 66
Werkwoordspelling ............................................................................................................................................................... 67
Interpunctie .......................................................................................................................................................................... 67
Schriftsystemen.................................................................................................................................................................... 68
Principes Nederlandse spelling ............................................................................................................................................ 68
Correcte spelling en maatschappelijke status ....................................................................................................................... 69
Spellinghervorming............................................................................................................................................................... 69
4
, Samenvatting kennisbasis Taal voor de Pabo
Mondelinge taalvaardigheid
Leerling als taalgebruiker
Luisterdoelen
Omschrijving
De luisteraar kan bij het luisteren verschillende doelen hanteren.
Toelichting
Voorbeelden van luisterdoelen zijn:
- iets te weten willen komen;
- een bepaald gevoel willen ondergaan;
- zich een mening willen vormen;
- een bepaalde handeling willen uitvoeren;
- een spel mee willen spelen.
Om deze doelen te realiseren, kies je als luisteraar, bewust of onbewust, een luisterstrategie. Je kunt bijvoorbeeld
globaal luisteren (de grote lijn volgen), intensief luisteren (details ook belangrijk vinden), gericht luisteren (specifieke
informatie oppikken), kritisch luisteren (mening vormen). De luisteraar zal zijn strategie afstemmen op de
(gesproken) tekstsoort: naar een reclameboodschap luister je anders dan naar een instructie.
De manier van luisteren kan variëren van passief tot actief. Actief luisteren is de vorm waarbij de luisteraar zich
maximaal inzet om de spreker te volgen en te begrijpen. Daarbij zet hij middelen in als aankijken, luisterresponsen
geven (bijvoorbeeld knikken) en vragen stellen.
Zie ook: Gesprekssoorten; spreekdoelen; leesdoel bepalen.
Luistervaardigheid
Omschrijving
De luisteraar koppelt betekenissen aan klanken.
Toelichting
Het gaat bij luistervaardigheid om het begrijpen van wat je hoort. De luisteraar moet bijvoorbeeld bekwaamheden
bezitten als: een beschrijving kunnen volgen, gevoelens en meningen begrijpen en waarderen, inhoud kunnen
interpreteren en beoordelen of een uitleg volgen. Daarbij komt kijken dat de luisteraar de strategie van de spreker
doorziet, passende feedback geeft en soms ook vragen stelt om erachter te komen wat de spreker wil zeggen
(actief luisteren). De luisteraar neemt dan met het stellen van een vraag de rol van spreker aan, echter vanuit een
bepaald luisterdoel.
Let op: de term ‘begrijpend luisteren’ wordt voornamelijk gebruikt in het domein Beginnende Geletterdheid waar het
verwijst naar de auditieve tegenhanger van begrijpend lezen.
Zie ook: Luisterdoelen; spreekdoelen; gesprekssoorten.
Spreekdoelen
Omschrijving
De spreker kan tijdens het spreken verschillende doelen voor ogen hebben.
Toelichting
Bewust of onbewust heeft de spreker altijd een doel met wat hij zegt.
5
, Samenvatting kennisbasis Taal voor de Pabo
De doelen die veelal onderscheiden worden, zijn:
- amuseren (bijvoorbeeld vertellen van een mop);
- informeren (bijvoorbeeld vertellen hoe laat het is);
- instrueren (bijvoorbeeld de weg wijzen);
- overtuigen (bijvoorbeeld zeggen dat je een boek echt moet lezen en vertellen hoe goed het is).
Vervolgens kiest de spreker (bewust of onbewust) een strategie die afgestemd is op de luisteraar en op het
spreekdoel dat hij heeft. Voorbeelden van strategieën zijn: het kiezen van een vorm (bijvoorbeeld een verhaal, een
opsomming van feiten, een indringend voorbeeld) of het kiezen van type taalgebruik (bijvoorbeeld eenvoudige
dagelijkse taal of juist vakjargon).
Zie ook: Luisterdoelen; tekstdoelen.
Spreektechniek
Omschrijving
De spreker heeft controle over zijn tong-, lip- en gehemeltespieren, zodat hij klanken op een juiste manier kan
produceren
Toelichting
Bij mondelinge taalvaardigheid is het belangrijk dat de spreker goed verstaanbaar spreekt.
De aspecten die daarbij een rol spelen zijn:
- uitspraak: de uitspraak van klanken en klankcombinaties;
- articulatie: het duidelijk uitspreken van de klanken. Dit aspect hangt nauw samen met uitspraak en ze worden ook
wel door elkaar gebruikt;
- intonatie: het toonhoogteverloop van woorden en zinnen.
Afhankelijk van de spreeksituatie zal een spreker variëren in volume, tempo en stemhoogte.
Spreektechniek vormt een onderdeel van logopedie.
Zie ook: Voordrachtsaspecten.
Sociale taalfuncties
Omschrijving
De spreker hanteert sociale taalfuncties die betrekking hebben op de interactie tussen mensen.
Toelichting
Bij de sociale taalfuncties kan een onderverdeling gemaakt worden in:
- zelfhandhaving: zichzelf verdedigen of bezit beschermen (Die had ik!);
- zelfsturing: eigen handelingen met woorden ordenen of plannen aankondigen (Dan ga ik eerst naar de bakker en
dan naar de supermarkt.);
- sturing van anderen: beïnvloeden van gedrag van anderen (Zullen we gaan zwemmen?);
- structurering van het gesprek (Mag ik even wat zeggen?).
De sociale taalfuncties verwijzen naar de communicatieve functie van taal.
Zie ook: Functies van taal; cognitieve taalfuncties.
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller amandastuivenberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.41. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now