Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Deze samenvatting bevat alle hoofdstukken van Geschiedenis Werkplaats (vwo), en is te gebruiken voor alle niveaus in alle jaren. De samenvatting bevat maarliefst 85 pagina's waardoor je geen informatie mist (zoals vaak het geval is bij aangeboden geschiedenis samenvattingen) en het perfect gebruikt...
Hoofdstuk 1- De tijd van jagers en boeren/ prehistorie
Tot 3000 V.C (het schrift ontstaat in het Midden-Oosten)
1.1: De levenswijze van jager-verzamelaars
* Tienduizende jarenhad de mensheid een levenwijze waarbij voedsel werd verkregen door jagen,
vissen en het verzamelen van noten, zaden, en vruchten.
* Jager-verzamelaars trokken rond in kleine groepen
* Ze hadden daarom weinig bezit en sociale verschillen.
1.2: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
* Vanaf 10.000 v.C. ontstond de lanbouw in Zuidwest- Azie
* Boeren verstigden zich op een vaste woonplaats
* Boeren hadden hierdoor meer bezit en meer sociale verschillen
1.3: Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
*Toen de landbouw meer eten opbracht konden sommige mensen zich meer specialiseren in een
ambacht of de handel ontstaan eerste steden in Somerie (Irak)
* Het schrift werd uitgevonden in Soemerie einde prehistorie
* Door het schrift kennen we de eerste godsdiensten
,1.1 Het leven van jager-verzamelaars
De levenswijze van jager-verzamelaars
Levenswijze jager-verzamelaars
De tijd tot het ontstaan van het schrift wordt de prehistorie1 of de tijd van de jagers en boeren2
genoemd. Voor onze kennis uit deze tijd zijn we afhankelijk van de archeologie3.
De jager-verzamelaars4 leefden voor het grootste deel in de ijstijd (115.000 tot 10.000 v.C.) en
leefden in groepen van hooguit enkele tientallen mensen. Doordat de natuur slechts weinig mensen
kon voeden was de bevolkingsdichheid heel gering. De mensen leefden een nomadisch5 bestaan.
Vaak hadden ze een basiskamp waar vanuit ze op pad gingen. Het werd verplaatst zodra de
bestaansmiddelen waren uitgeput. Doordat ze moesten trekken, hadden de mensen maar weinig
bezit.
Verloop eerste deel prehistorie
Tot 10.000 v.C.: leefde de hele mensheid in een samenleving van jager-verzamelaars.
Tot 50.000 v.C.: werden er grove stenen werktuigen gemaakt.
Vanaf 50.000 v.C.: werden er ook kunstvoorwerpen en ingewikkeldere werktuigen gemaakt; ze
maakte vishengels, wapens om dieren mee te vangen, naaiden kleding en maakten hutten
waardoor ze beter bestand waren tegen de kou.
Vanaf 45.000 v.C.: konden mensen zich over Europa verspreiden door o.a. de voorafgaande
otwikkelingen genoemd in het vorige punt.
Rond 45.000 v.C.: verscheen de moderne mens in Europa.
Vanaf 13.000 v.C.: Noordwest-Europa was permanent bewoond.
Toch leefden de meeste jagers en verzamelaars in Zuid-Europa.
Jagers en verzamelaars maakten ook kunstuitingen: zo zijn er veel grotschilderingen en
vruchtbaarheids godinnen gevonden.
Otzi
In 1991 werd in Italie een mummie van 5300 jaar oud in het ijs op de Otztaler Alpen gevonden. Zijn
lichaam en kleding was door het ijs goed intact gebleven. Otzi is de oudst bekende individuele mens
in Europa.
1 Eerste periode in de geschiedenis, die duurde tot de uitvinding van het schrift omstreekt 3000 v.C. (synoniem:
tijd van jagers en boeren).
2 Eerste tijdvak, dat duurde tot omstreeks 3000 v.C. (synoniem: prehistorie).
3 Wetenschap die het verleden bestudeert aan de hand van ongeschreven bronnen.
4 Nomaden die leven van wat ze vinden en vangen in de natuur.
5 Men moest zwerven en trekken om aan voedsel te komen.
, 1.2 Het ontstaan van de landbouw
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
Vanaf 10.000 v.C: de leefwijze van mensen veranderde door de ontwikkeling van de landbouw.
Vermoedde oorzaak:
- Door de verandering van het klimaat in de vruchtbare halve maan na de ijstijd groeide wilde granen
en peulvruchten heel goed. (Hetzelfde geldt voor Europa)
- Doordat de dieren waarop werd gejaagd sterk in aantal afnamen moest er een alternatief gezocht
worden. Op den duur leverde veeteelt meer vlees op, daarbij leverden dieren ook wol en melk.
Rond 10.000 v.C.: De landbouw ontstond het eerst in de vruchtbare halvemaan (Zuidwest-Azie).
Vanaf 8.000 v.C.: Na de akkerbouw ontstond nu ook veeteelt met geiten, schapen en varkens.
Vanaf 6.000 v.C.: Veeteelt nu ook met runderen.
Vanaf 5.000 v.C.: Dieren worden nu ook gebruikt voor de bewerking van het land (zoals ossen).
Vanaf 4.000 v.C.: Veeteelt nu ook met paarden, gevarierdere akkerbouw.
Verspreiding:
Rond 7.000 v.C.: De landbouw ontstaat in China (onafhakelijk van landbouw ontwikkelingen in
West-Azie)
Rond 6.500 v.C.: De landbouw bereikt Zuid-Europa
Rond 5.300 v.C.: De landbouw bereikt Nederland (Zuid-Limburg loss). 2000 jaar later kon de
landbouw verder doordringen in Nederland doordat ook zwaarder land kon worden bewerkt
nu dieren ook werden ingezet voor de bewerking van het land.
Rond 3.500 v.C.: De landbouw ontstaat in Amerika (onafhankelijk van landbouw ontwikkelingen in
West-Azie en Europa)
Gevolg:
- Door plant- dierveredeling (fokken) namen de opbrengsten toe en groeide de bevolking.
- Er ontstaat een nieuw soort samenleving: de argrarische / landbouwsamenleving6. De mens
veranderde van een natuurwezen in een cultuur7wezen. Deze ontwikkeling wordt de argrarische /
landbouwrevolutie8 genoemd.
De landbouwrevolutie duurde net als de industriele revolutie (8.1) erg lang, maar wordt
door zijn ingrijpende gevolgen toch een revolutie genoemd.
- Er ontstaat een sedentaire leefwijze9. Hierdoor kon men ook bezit verzamelen.
- Er ontstaat een religie. Dit weten we door graven die gevonden zijn, die doen duiden op geloof in
leven na de dood en voorouderverering.
6 Maatschappij met landbouw als belangrijkste middel van bestaan.
7 Denken en doen van een groep (synoniem: beschaving).
8 Ingrijpende verandering waarbij mensen overgaan van een samenleving van jager-verzamelaars naar een
landbouwsamenleving.
9 Leven op een vaste woonplaats.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MerleIlana. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.27. You're not tied to anything after your purchase.
