Samenvatting gezondheidspsychologie (S60341) nieuwe versie (8th edition) incl. belangrijke afbeeldingen en info uit werkboek, op volgorde van digitale werkboek

Wat verstaan we onder gezondheid?

Answer: De toestand van het volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken, welke varieert gedurende tijd in continuüm.

Welke 2 soorten ziekten kwamen in de 17e tot de19e eeuw in de VS het meeste voor?

Answer: - Ziekte door slechte voeding (dietary diseases) (bv: tekort vit. B1->bloedarmoede, verlamming en wegkwijnen) - Infectie ziekten (acute ziekten door micro-organismen zoals bacteriën en virussen). Is nog steeds belangrijke oorzaak van dood in groot deel vd wereld.

De kolonisten in de 18e eeuw werden vaak geveld door... (soort ziekten)? En hoe kwam het dat er hier veel aan stierven?

Answer: Gele koorts, mazelen, griep, difterie. Inheemse bewoners stierven omdat: 1) Bevolking nooit blootgesteld aan deze micro-organismen => geen natuurlijke immuniteit. 2) De immuun functies waarschijnlijk beperkt waren door de lage graad van genetische variatie.

Welke ziekte bedroeg 22% vd sterfgevallen in de 19e eeuw?

Answer: Tuberculose (infectie ziekten en nieuwe ziekten als tuberculose (consumption) waren de grootste bedreiging voor de gezondheid)

Eind 19e eeuw daalden het aantal sterfgevallen door infectieziekten aanzienlijk, dit kwam door...

Answer: - (deels) Medische vooruitgang - Preventieve maatregelen zoals meegaan in adviezen persoonlijke hygiëne (William Alcott, bekende spreekbuis voor voeding/seksueel gedrag) - Betere weerstand door betere voeding - Openbare gezondheidsinnovaties: waterzuivering en riolering

Vandaag de dag is de belangrijkste doodsoorzaak bij volwassen...

Answer: Cronische ziekten. Degeneratieve ziekte die ontwikkelt of bestaat gedurende een langere periode. (hartziekten, kanker en beroerte). Oorzaken: - Levensstijl sterk veranderd (bv industrialisatie => meer blootstelling stress en chemicaliën) - Mensen worden ouder (groter risico op deze ziekten)

Noem op volgorde de meest voorkomende doodsoorzaken bij kinderen tussen de 1-24 jaar

Answer: 44% overlijden door ongeluk, vaak auto’s. Daarna volgen moord, zelfmoord, kanker en hartziekten (al deze 5 veel vaker bij 15-24 jarigen dan bij jongere leeftijd)

trephination

Answer: Gaten in schedels om geesten te verdrijven. Men dacht dat fysieke en mentale ziekten veroorzaakt werden door mystieke krachten als boze geesten, er werd geloofd dat gaten in de schedels daar de oplossing voor waren.

Van wie was de humorale theorie en wat houdt deze in?

Answer: - Hippocrates (Griekenland) De humorale theorie: lichaam heeft 4 vloeistoffen (humors). Als humors harmonieus en gebalanceerd zijn, zijn we gezond. Ziekte ontstaat als humors fout zijn gemixt. Hippocrates raadde een goed dieet, en vermijden van extremen aan om goede humorale balans te verkrijgen.

Plato was één van de eerste die...

Answer: Lichaam en geest als 2 verschillende entiteiten zag. (mind/body problem, oftewel het probleem met betrekking tot de verklaring van de relatie tussen geesten, of mentale processen, en lichamelijke toestanden of processen)

Symptoomgedrag (symptom-based behavior)

Answer: Gedrag van mensen die zich ziek voelen om probleem vast te stellen en een remedie te vinden. Motivatie hangt af van: o Angst voor de dokter, angst voor de diagnose, middelen om arts te betalen

Ziekterolgedrag (sick-role behavior):

Answer: elke activiteit die mensen ondernemen om zich aan te passen of te gedragen nadat ze besloten hebben dat ze ziek zijn en wat de ziekte is. Zieke mensen nemen een andere rol aan => anders dan hun normale gedrag Motivaties kunnen zijn: o De behandeling is oncomfortabel of moeilijk te volgen. o Soms dient ziektegedrag een emotionele functie (klagen en steunen).

Gezondheidsgewoonten zijn geen constant/consistent gegeven, maar:

Answer: 1) Gezondheidsgewoonten zijn vrij stabiel, maar veranderen vaak wel gedurende de tijd. 2) Het ene gedrag is niet verbonden aan het andere (bv autogordels dragen vs sporten). 3) Gz-bevorderend gedrag wordt niet ingegeven door één soort attitude, vsch gedragingen kennen vsch motivaties.

Redenen dat gz-gewoonten niet meer stabiel en aan elkaar verbonden zijn:

Answer: 0 Nieuw geleerde ervaringen (last van longen door roken) 0 Nieuwe leefomstandigheden (geen groepsdruk meer voor roken, gezonde nieuwe vriendenkring etc)

-Enige verband dat wel vrij consequent uit onderzoek naar voren komt, is associatie tussen... (denk aan slecht gezondheidsgedrag)

Answer: Roken en alcoholgebruik: mensen die roken drinken vaker en gemiddeld meer alcohol dan niet-rokers.

Noem 3 manieren van preventie bij het onderwerp \"tandbederf\"

Answer: 1) Gedragsbeïnvloeding: promoten tanden poetsen/flossen . 2) Omgevingsmaatregelen: bv volksgezondheid voorziet in fluoridewater. 3) Preventieve medische inspanningen: gaatjes vullen door tandarts

Welke 3 soorten preventie zijn er?

Answer: 1. Primaire preventie: maatregelen om ziekte of ongeluk te voorkomen 2. Secundaire preventie: acties om ziekte en letsel vroeg te identificeren en te stoppen/ongedaan te maken (Doel: vroegdiagnose en behandeling waardoor ziekte en sterfte vermindert of wordt voorkomen. ) 3. Tertiaire preventie: beheersen en of vertragen van blijvende schade door chronische of dodelijke ziekten om handicap en herhaling te voorkomen.

Leg uit wat persoonlijke factoren, interpersoonlijke factoren en maatschappelijke factoren zijn bij gezondheidsgedrag

Answer: o Persoonlijk > Bijv. motivatie, kennis/vaardigheden, medicatiegebruik o Interpersoonlijk > Vrienden of familie die wel of niet het goede voorbeeld geven. / Sociale steun en aanmoediging o Maatsch. > Mensen nemen vaker gz-gedrag aan als deze wordt gepromoot door organisaties als gzh centra.

Noem een aantal gezondheidsgedrag bevorderende factoren

Answer: - erfelijkheid - modeling (door observatie van anderen) - antecedenten (interne en externe stimuli die aanzetten tot gedrag - operantie conditionering (neg/pos bekrachtiging, extinctie of straf) - perceptie/cognitie over ernst neg. gezh. gedrag

Wat zou een gevolg kunnen zijn voor de gezondheid van veel stress hebben en een laag niveau van conscientieusheid bezitten?

Answer: Emotionele factoren zoals angst en stress. (Bv angst voor borstkanker) en lage consciëntieusheid; kan leiden tot meer kans op geen mammografie laten maken en dus te laat opsporen van ernstige ziektes.