,Deel 1 – De basispijlers van het Vlaamse onderwijsbeleid
Inhoud
1. Horizontale pijlers
2. Verticale pijlers
3. Het complexe samenspel van verticale en horizontale pijlers
4. Onderwijsbeleid als het macroniveau in een onderwijskundig referentiekader
1 Horizontale pijlers
Enkele terugkomende thema’s over veranderingen in het onderwijsbeleid
bv. Schoolautonomie > Hoe absoluut is deze vrijheid en wie bepaalt hoe ver die vrijheid mag
gaan. Iedere discussie is een mogelijke onderhandelingspositie voor stakeholders (=
belanghebbenden van een organisatie).
7 FUNDAMENTELE HORIZONTALE PIJLERS
Gemeenschappelijk kenmerk pijlers:
P1: Vrijheid van onderwijs
Stevig verankerd in de wettelijke, decretale
basis van het onderwijs als maatschappelijke P2: Leerplicht en geen schoolplicht
sector.
P3: Onderwijs is gemeenschapsmaterie
Pijler 1
P4: Kwaliteitszorg en -bewaking
- Verankerd in Belgische grondwet
- Vervat in iedere fundamentele discussie over P5: Diversiteit en inclusie
onderwijs.
- Discussie leidt tot klachten over de prijs die P6: Verankering stakeholders in onderwijsbeleid
we voor vrijheid betalen.
P7: Een Vlaams-Europese kwalificatiestructuur
Pijler 2
- Vervat in grondwet (zeer laat)
- België: 1 van de laatste West-Europese landen om deze veralgemening van het onderwijs in te
voeren
Pijler 3
- Verwijst naar aardverschuiving in de Belgische structuur als gevolg van de federalisering en het
onderhevelen van bevoegdheden naar de gemeenschappen en gewesten
Pijler 4 – 5 – 6 -7
- De Belgische onderwijsregelgeving (toezicht op onderwijs, inspectie, leerplannen, …) ligt slecht
ten dele aan de basis van deze pijlers
- Pijlers zijn het resultaat van een grondige herschikking van de onderwijsstructuur door
de inbedding in de ruimere Europese context
verschuivingen in de maatschappij als gevolg van migratie en ideologische discussies over
diversiteit en inclusie
,2 Verticale pijlers
- Basisstructuur in het onderwijs
- Volgens niveaus ingedeeld
Volgens leeftijdsgrenzen
Volgens omvattende kwalificatiestructuur
Toont het belang van onderwijs (en de verschuiving die heeft
plaatsgevonden): Van een beperkte kwalificatie (inschakeling in
agrarische of industriële maatschappij) naar het garanderen van
kwalificaties die passen bij de post-industriële samenleving waarin
dienstensector bepalend is.
Bv. Buitenland > tertiair onderwijs dat onderwijs aan volwassenen
omvat, maar aansluit bij verschillende kwalificatieniveaus.
3 Het complexe samenspel van verticale en horizontale pijlers
Pijlers samenbrengen: P1: Vrijheid van onderwijs
P2: Leerplicht en geen schoolplicht
- Benadrukt hoeveel beslissingen over
P3: Onderwijs is gemeenschapsmaterie
het opzetten en functioneren van
verschillende onderwijsniveaus direct P4: Kwaliteitszorg en -bewaking
beïnvloedt worden door de horizontale P5: Diversiteit en inclusie
pijlers P6: Verankering stakeholders in onderwijsbeleid
P7: Een Vlaams-Europese kwalificatiestructuur
4 Onderwijsbeleid als het macroniveau in een onderwijskundig referentiekader
Onderwijsbeleid is een bepalende factor in het onderwijskundig referentiekader dat leren en instructie
helpt beschrijven.
- Tijdens discussies over leren en instructies benadrukken we het microniveau (doeltreffendheid van
werkvormen, evaluatieaanpak, …)
- Tijdens discussies over onderwijsbeleid benadrukken we het macroniveau (wetgeving, netten en
koepels, ministers, …) en het mesoniveau (leiderschap directeur, samenwerking binnen het team,
…)
- Macroniveau heeft invloed op zowel het meso- als het microniveau.
Kwaliteitszorg op schoolniveau wordt rechtstreeks bepaald door de regelgeving op het
macroniveau (bv. invulling schoolinspectie) en lesdoelstellingen op microniveau worden
rechtstreeks afgeleid van eindtermen of sleutelcompetenties op het macroniveau.
- Op het macroniveau valt het op dat het interne functioneren van het onderwijs en het
onderwijsbeleid sterk beïnvloed wordt door de context.
Beïnvloed > versterkt, gehinderd, afgeremd, verstoord, doorkruist, …
Context: gevormd door stakeholders > vakbonden, leerkrachtenorganisaties, politieke
partijen, economische drukkingsgroepen, ideologische groepen, …
Bepaalt het budget!
Soms expliciete invloed (betogingen, petities, …)
Dikwijls is ‘stil’ overleg vastgelegd in overlegakkoorden EN/OF deel geworden van
procedure die onderwijsinstellingen volgen.
Zie figuur 1.4 blz.18
, Deel 2: Horizontale pijlers
Inhoud
- Vrijheid van onderwijs
- Leerplicht en geen schoolplicht
- Onderwijs is een gemeenschapsmaterie
- Kwaliteitszorg en -bewaking
- Diversiteit en inclusie: opvangen van sociale ongelijkheid
- De formeel verankerde plaats van stakeholders in discussies met betrekking tot onderwijsbeleid
- Een Vlaams-Europese kwalificatiestructuur
1 Vrijheid van onderwijs
1.1 De grondwettelijke vrijheid van onderwijs
‘Vrijheid van onderwijs’ > expliciet vermeld in 1 e versie van de Grondwet.
(aangenomen 17 feb 1831, ingevoerd op 6 sep 1831: Artikel 17)
Artikel 17 behandelt 2 zaken:
- Kosteloosheid van onderwijs
Wanneer het door de staat wordt ingericht!
- Vrijheid van onderwijs
= Vrijheid om onderwijs in te richten
Noot: Gedurende het bewind van Willem I v. Oranje > overheid touwtjes in handen wat
inrichten van onderwijs betreft.
TEGENREACTIE OP: Grote invloed van de katholieke kerk, als belangrijkste
inrichter van het onderwijs, op de bevolking.
Vb. Vrij onderwijs (ingericht door kerk) afgeschaft
Vb. Eigen college in Leuven voor priesters opgericht
Aanval op de macht van de kerk > katholieke politici dreven liberale (Anti-
Willem I) richting uit. = Belgische Omwenteling > Start van de Belgische
onafhankelijkheid (1831)
Willem I: te autoritair (bv. Nederlands doorvoeren als bestuurstaal),
burgerij kwam in opstand > liberale bourgeoisie en katholieken vormden
van toen een sterke coalitie tegen het bewind van Willem I
Willem I: legde kiem voor alle schoolstrijden die België heeft gekend
(invloed van kerk op onderwijs beperken, overheid macht om onderwijs in
te richten)
Vandaag de dag
Politieke partijen grijpen terug naar Grondwet om ideeën naar voor te schuiven of andere ideeën te
verwerpen.
Vb. inzake centrale examens in het leerplichtonderwijs.
1.2 Van vrijheid van onderwijs naar recht op onderwijs !
Grondwettelijke vrijheid van onderwijs > meerdere interpretaties mogelijk:
- Oorspronkelijk: fundamentele rechten en vrijheden
- Van actieve vrijheid naar passieve vrijheid om onderwezen te worden
- Burgers kunnen aanspraak maken om onderwezen te worden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jentevanbeylen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.70. You're not tied to anything after your purchase.