Samenvatting van het boek Sociologie een introductie. Het gaat om de samengestelde versie van Diana van Bergen, wat betekent dat het alle studiestof uit dit boek omvat van PABA046 in het jaar 22-23. Officieel zijn het hoofdstukken uit het boek van Elchardus.
Sociologie, een introductie
PABAP046
Rijksuniversiteit Groningen
1
,Inhoud
H1 De sociologische verzuchting.........................................................................................3
H2 De taak en houding van de socioloog............................................................................5
H3 De ontdekking van de samenleving I: de individualistische variant................................6
3.1 Verlichting en Tegen-Verlichting.................................................................................6
3.2 Sociologie als satire of het contingente als leidraad...................................................6
3.3 Onbedoelde gevolgen en perverse effecten...............................................................6
H4 De ontdekking van de samenleving II: De collectivistische variant.................................8
H5 Rol en zelf...................................................................................................................... 9
H6 Verwachten en verklaren in de sociologie....................................................................11
H7 Socialisatie en methoden van samenleven..................................................................13
H8 Sociale controle............................................................................................................15
H10 Criminaliteit................................................................................................................16
H11 Ongelijkheid............................................................................................................... 18
H12 Macht en stratificatie..................................................................................................20
H16 De transformatie van interactiekaders........................................................................22
16.3 Differentiatie...........................................................................................................22
2
, H1 De sociologische verzuchting
Een volledige definitie van het begrip sociologie geven is vrijwel onmogelijk. In de sociologie kan een
definitie worden gebruikt om een verschijnsel vast te leggen, maar niet om het te verklaren/begrijpen.
Alles is contingent: het is noodzakelijk noch onmogelijk en had dus ook anders kunnen zijn dan het nu
is. Als het voorkomen willekeurig is, is het arbitrair. Bijvoorbeeld: groot deel van de culturen
polygamie, slechts in enkele culturen monogamie. Het voorkomen verschilt door cultuur en ruimte,
dus het is contingent. Ook hangt het samen met bepaalde patronen/economische situatie e.d. dus het is
niet-arbitrair.
Howard Becker: afwijkend gedrag wordt door de samenleving geproduceerd. Hij bedoelt hier dat
normen sociaal bepaald zijn en dat definities van bijvoorbeeld crimineel gedrag dus per cultuur en per
periode verschillen. Volgens Becker moet de sociologie dus verklaren waarom bepaalde individuen tot
afwijkend gedrag komen en ook verklaren waarom sommige gedragingen afwijkend zijn en anderen
niet.
Volgens Rousseau’s contrat social zullen mensen wetten enkel respecteren als een religie hen hiertoe
aanzet. Deze religies noemt hij civiele religies. Door contingentie verandert deze houding. Een
voorbeeld: Aanhangers van de Verlichting verwachten dat een goede samenleving ontstaat door het
volgen van eigen redeneervermogen. De Tegen-Verlichting vreesde hierbij voor egoïsme en
vervreemding. Zij vonden godsdienst en gezag nodig.
Auguste Comte wordt gezien als grondlegger van de sociologie omdat hij de term sociologie heeft
bedacht en voor het eerst heeft gebruikt om zijn werk te omschrijven. Hij pleitte voor een zakelijke
sociologie met als bron wetenschappelijke observatie. Hij noemde sociologie een positieve of
positivistische benadering van de sociale werkelijkheid. Hij vergeleek sociale wetenschappen met
natuurwetenschappen, omdat hij vond dat in de sociologie gezocht moest worden naar
regelmatigheden. Kennis moest nuttig zijn en leiden tot actie. Hij onderkende 3 stadia van de
menselijke ontwikkeling: van het religieuze, metafysische en wetenschappelijke denken. In het
wetenschappelijk denken zou menselijk handelen worden geleid door rede. Net als voor Rousseau
moest religie voor Compte leiden tot praktische, maatschappelijke doelen. Comte’s visie is
samengevat in Système politique positive (traité de sociologie) waarin staat dat het menselijk handelen
niet alleen door rede wordt geleid, maar ook door impulsen, gevoelens en emoties. Volgens Comte
wordt dit in religie omvat. Hij wilde daarom de religie van de Mensheid vormgeven: mensheid zelf
stond centraal.
Habermas gelooft dat de wetenschap ons leert open te communiceren. Open communicatie zou leiden
tot debat waarin eerlijke en redelijke mensen het eens worden over beleidsprioriteiten. Hij bouwt voort
op de Verlichting.
Luhmann vindt dat ook redelijke mensen het oneens kunnen zijn na een open discussie. Volgens hem
moeten we accepteren dat doelen het nooit eens worden en daarom moeten we met de meerderheid
werken: niets zegt dat die meerderheid het juist heeft, maar als we het niet respecteren, komt er chaos.
Een andere visie van Luhmann is het rechtspositivisme: een wet verdient respect, ongeacht haar
inhoud, zolang ze maar op correcte wijze tot stand is gekomen. Luhmann past bij de Tegen-
Verlichting: doelen/regels zullen nooit voor iedereen volledig zijn, maar chaos kan worden vermeden
door mensen te laten geloven dat de bestaande orde onvermijdelijk is.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rixt1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.45. You're not tied to anything after your purchase.
