Summary
Samenvatting Nectar biologie 5 havo, hoofdstuk 5 Voeding
- Course
- Level
- Book
Hi! Dit is een samenvatting van Biologie Havo 5, hoofdstuk 5 over voeding!
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
larafloor3
Content preview
5.1 Invloed van voeding op je gezondheidIn een gezonde voeding zit voldoende energie en bouwstenen. Het energiedeel is afkomstig
van 3 groepen organische stoffen (koolhydraten, vetten en eiwitten). De energie uit
brandstoffen komt vrij in de cellen door dissimilatie, stapsgewijze afbraak van die groepen
organische stoffen. Dit gebeurd op verschillende manieren:
o Genoeg zuurstof in de cel, mitochondrien
o In de vorm van warmte vrij
o Overige energie slaan de cellen op in moleculen ATP, geeft energie af
Voor de aanmaak van extra spiervezels zijn bouwstoffen nodig, die krijg je vooral binnen
door het eten van eiwitten. Water is ook een belangrijke bouwstof. En mineralen is een
goede bouwstof voor je botten.
Vetten en koolhydraten kun je lin je lichaam opslaan, eiwitten niet. Het overschot aan
eiwitten gebruik je als brandstof of zet je om in vetten.
De voorraden koolhydraten bewaar je in je spier- en levercellen in de vorm van glycogeen,
een vertakt molecuul opgebouwd uit aan elkaar gekoppelde glucosemoleculen.
Glycogeenvoorraden zijn niet zo groot, voor ongeveer 20 minuten sporten en deze vul je aan
met de koolhydraten uit je voeding.
De voorraad vetten zit vooral onder de huis, in het merg van de holle beenderen en rond de
organen. Je lichaam gebruikt vetten als brandstof en bouwstof. De vetreserves leveren
tijdens rust en inspanning een bijdrage aan de energiebehoefte. Als je sport/ziek bent
verbruik je je vetten en val je af, als je deze niet verbuikt kom je aan.
Bij sporters is zowel tijdens het trainen als in rust het energieverbruik hoog, ook in rust
verbruiken cellen energie. Die energie is afkomstig van de ruststofwisseling, energie voor de
hartslag, ademhaling etc. Door een hoge ruststofwisseling kan je veel eten zonder aan te
komen, ook als je een dag niet sport. Bij een lage ruststofwisseling komt elk hapje eraan, het
weinig eten hierbij zorgt voor nog een lagere ruststofwisseling dus vasten helpt niet.
, 5.2 De energie in je voedsel
De bron energie voor je cellen is ATP, molecuul met 2 fosfaatgroepen. ATP ontstaat door aan
ADP een derde fosfaatgroep vast te koppelen. Hierdoor laadt een cel het ADP op met extra
energie. ATP geeft zijn energie af wanneer de derde fosfaatgroep weer afsplitst, deze
energie kun je overal gebruiken.
Bij plotselinge inspanning ontstaat een tekort aan ATP. Je spiercellen kunnen een acuut
tekort aan ATP oplossen met een ‘noodaccu’. Deze ‘powerbank’, in de vorm van moleculen
creatinefosfaat(CP), draagt zijn energierijke fosfaatgroep over aan ADP. Alsof je de
hoofdbatterij oplaadt met de energie uit een reservebatterij. De ATP- en
creatinefosfaatvoorraad vormen samen de ‘fosfaataccu’ in je spiercellen. Alleen hiermee is
het energietekort niet opgelost: de fosfaataccu bevat hooguit energie voor een sprint op vol
vermogen van maximaal 10 seconden. Voor hoogspring/gewichtheffen is dit genoeg maar
een marathon kun je wel vergeten.
Glucose levert veel energie als een cel het met O2 volledig afbreekt to H2O en CO2. Maar na
10 seconden rennen heb je niet voldoende zuurstof om af te leveren. Enzymen in het
grondplasma van de spiercellen breken de glucosemoleculen zonder zuurstof af tot 2
moleculen melkzuur: melkzuurgisting. 1 glucose 2 melkzuur = 2 ATP, dit is anaerobe
dissimilatie. Dit zorgt wel voor een ophoping van melkzuur, vermoeiende spieren.
Na ruim 1 minuut krijg je voldoende O2 binnen om aan de spiercellen te leveren, dan stopt
de aerobe dissimilatie en nemen de mitochondrien de glucoseafbraak over:
1 glucose 2 pydrodruivenzuur = 2 ATP en 2 pydrodruivenzuur in mitochondrien CO2 en
H2O = 36 ATP. Dit noem je Aerobe dissimilatie.
Niet alleen glucose is brandstof, cellen dissimileren ook vetten en eiwitten: ze doen dit alleen
aeroob. In het grondplasma ontstaan glycerol en vetzuren uit vetmoleculen. Enzymen in het
grondplasma zetten glycerol om in pydrodruivenzuur, gaat naar de mitochondrien en er
ontstaat veel ATP.
Je lichaam bewaart geen voorraad eiwitten. Je lever breekt overtollige eiwitten af = ATP. In
de levercellen breken enzymen die eiwitten eerst af tot losse aminozuren, ze koppelen de
NH2-groep van een aminozuur af. Van 2 NH2 CO2-molecuul ureum. Dit gaat via de
leverader naar de nieren die het uitscheiden en het restant geeft pydrodruivenzuur en in de
mitochondrien wordt dit ATP.
Bij het afbreken van je voedsel komen ook afvalstoffen vrij, zoals CO2 en H2O. Via je longen
raak je CO2 en H2O kwijt. H2O verlaat je lichaam ook met de urine en in de vorm van zweet.
Ureum, afkomstig van de eiwitafbraak in de lever, verlaat via de nieren het lichaam met de
urine.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller larafloor3. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48756 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now