Deze samenvatting betreft notities uit de hoorcolleges van het vak Ecosysteembeheer gedoceerd door Stefan Van Damme.
Uit 1e master Milieuwetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. Dit vak kan ook als keuzevak worden opgenomen door de Master Architectuur.
Gebaseerd op de lessen en powerpoints.
1. Inleiding ________________________________________________________________ 4
1.1. Waarom moeten we aan ecosysteembeheer doen?
1.1.1. Beheer
1.1.2. Ecosystemen
1.2. Wat is ecosysteembeheer?
1.3. Natuurbeheer vs ESB
1.4. Ecosysteembeheer
1.5. Draagkracht ES (CC = carying capacity)
2. Biodiversiteit ____________________________________________________________ 8
2.1. Biodiversiteit: hoe meten?
2.1.1. Diversiteitsindices van Shannon Wiener index
2.1.2. Diversiteit opsplitsen in 4 componenten
2.2. Temporele patronen
2.2.1. Patronen in soortenrijkdom
2.2.1.1. Over geologische tijden
2.2.1.2. Continentendrift
2.2.1.3. Latitudinale gradiënten (Noord-Zuid)
2.3. Biomen
2.4. Verlies aan biodiversiteit
2.4.1. Schatting van de huidige biodiversiteit
2.4.2. Habitatverlies in tropisch regenwoud: afnamesnelheid
2.4.2.1. Afname van aantal soorten gerelateerd aan afname van oppervlak?
2.4.2.1.1. Schatting correct?
2.4.2.1.2. Welke soorten gevoelig voor uitsterven?
3. Milieuproblemen ________________________________________________________ 16
3.1. Wereld milieuproblematiek
3.2. Driving force: populatiegroei
3.2.1. Demografische transitie/populatie transitie
3.2.2. Evolutie van de bevolkingspiramide
3.3. Gevolgen van de bevolkingstoename
3.3.1. DPSIR-keten
3.3.2. Natuurlijke hulpbronnen
3.3.3. Energieconsumptie
3.3.4. Vervuiling
3.4. Klimaatverandering
3.4.1. Opwarming van de aarde
3.4.2. Stijging van het zeeniveau
3.4.3. Neerslag
1
,4. Habitatverlies en degradatie ______________________________________________ 21
4.1. Oorzaken van verlies aan biodiversiteit
4.1.1. Fragmentatieproces
4.2. Gevolgen van habitatverlies
4.2.1. Oppervlakte effect
4.2.2. Migratiebarrières en fragmentatie
4.2.3. Verlies van connectiviteit
4.2.4. Randeffecten
4.3. Kleine populaties
4.3.1. Genetische problemen
4.3.1.1. Minimum Viable Population (MVP)
4.3.1.2. Stichters effect
4.3.1.3. Inteelt
4.3.2. Demografische variatie
4.3.2.1. Individueel niveau
4.3.2.2. Omgevingsvariates
4.4. Minimum Viable Population
4.5. Eiland biogeografie
5. Competitie _____________________________________________________________ 29
5.1. Relatie theorie van Van Leeuwen
5.1.1. Patronen
5.1.2. Grenzen
5.2. Plantenstrategieën
5.2.1. Competitie
5.2.2. Stress en verstoring
5.2.3. Plantenstrategieën
5.2.3.1. Secundaire strategieën
6. Ecohydrologie __________________________________________________________ 34
6.1. Landschapsecologie
6.2. Ecohydrologie
6.2.1. Stroomgebied
6.2.2. Grondwatertrap
6.2.3. Watersamenstelling
6.2.3.1. Grondwaterkwaliteit
6.2.4. Invloed van de menselijke activiteiten op ecohydrologische relaties
2
,7. Natuurbeheer en -behoud ________________________________________________ 40
7.1. Duurzame ontwikkeling
7.2. Strategie van het natuurbehoud
7.2.1. Beleid
7.2.1.1. Soortgericht beleid
7.2.1.2. Gebiedsgericht beleid
7.2.1.2.1. Groene hoofdstructuur
7.2.1.2.2. Ecologische infrastructuur
7.2.1.2.3. Natuur in stedelijke ruimte
7.2.1.2.4. Inrichten van natuurreservaten
7.2.1.3. Kwaliteitsgericht beleid
7.2.2. Beheerstechnieken
7.2.2.1. Maaien
7.2.2.2. Kappen
7.2.2.3. Plaggen
7.2.2.3.1. Graven vs. Plaggen
7.2.2.4. Branden
7.2.2.4.1. Vuurstrategieën
7.2.2.5. Begrazen
7.3. Juridische verankering van het natuurbeleid
7.3.1. Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijke milieu (1997)
7.3.1.1. Algemene maatregelen ter bevordering van het natuurbehoud
7.3.1.2. Gebiedsgericht beleid
7.3.1.2.1. Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN)
7.3.1.2.2. Integraal Verwervings- en Ondersteunend Netwerk (IVON)
7.3.1.2.3. Natuurreservaten
7.3.1.3. Algemene maatregelen voor de bescherming van het natuurlijk milieu
7.3.2. RAMSAR (internationale conventie)
7.3.3. EU Vogelrichtlijn (1979)
7.3.4. Habitatrichtlijn (1992)
, 1/ Inleiding
Belangrijke milieuproblemen voor ES:
o boskap
o habitatverlies in globo
o habitatverlies door versnippering
o vervuiling (eutrofiëring, NPK,…)
o introductie invasieve soorten
Onderzoek door:
o Meetcampagnes
o Experimenteren
o Monitoring (lange termijn: begrijpen, real life application)
o Modellering (impact op andere dingen = complex)
Edward Wilson = 1 v/d meest invloedrijke wetenschappers/denkers v 20e e
o Jaren ’70-‘80
o mieren
1.1 Waarom moeten we aan ecosysteembeheer doen?
Reguleren, gn extreme maatregelen
o Dr bevolkingsdruk ecosystemen gaan achteruit
Wnr welvaart stijgt bevolkingcijfers zouden afremmen
Bevolkingsaantallen nu al zo hoog enorme druk op ecosystemen
Ecologie/natuur = energie soorten zoeken energie op voordeligste manier
FMR (grafiek) = metabolisme (snelheid/manier v
energiegebruik)
o perfect 45° diagonaal groot vs klein maakt nt uit
o Plattere grafiek: kleinere dieren h nadeel tov grote dr
energieverlies
Vb: Zee-otter
o Kleine dieren verbruiken veel energie
o Dikke vacht met luchtbelletjes om te drijven/rusten
o Eten drijvend om energie te sparen, gewikkeld in kelp
Kelp= lang zeewier zorgt dat ze nt wegdrijven
o Orka’s doden otters weinig otters meer zee-egels minder kelp
= prob voor zee-olifanten
Veel kelp beschermt hun jongen tegen haaien
o verdwijnen v otters zou veel gevolgen hebben!
o Kelp is belangrijk voor:
Ecologische waarde
Habitat vr vissen
Kan gebruikt worden vr voeding en medicijnen
Vb: Wilsons stormvogeltje
o De kleinste zeevogel
o vliegt in zwermen
o Klein verliezen veel energie energie besparen dr over water te huppelen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aex123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.63. You're not tied to anything after your purchase.
