Class notes
Antropologie van de Dood samenvatting ALLE hoorcolleges
- Course
- Institution
Samenvatting van alle hoorcolleges (HC1 t/m 5). Omvat powerpoint slides van colleges en extra opmerkingen/aantekeningen.
[Show more]
Seller
Follow
janaravenhorst
Reviews received
Content preview
Antropologie van de Dood: HoorcollegesHC1: Inleiding in de Antropologie van de Dood (08/02)
Wat is “de dood”?
Hoe gaan we om met “de dood”?
“The last word must remain with life: the deceased will rise from the grip of death and will return, in
one form or another, to the peace of human association.” (Hertz 1960 [1907])
- “in one form or another”: bijvoorbeeld symbolisch, religieus, etc.
- De dood is biologisch onvermijdelijk (vergankelijk, eindigheid), en/maar…
- Voortleven, “wedergeboorte”, opnieuw voortbrengen, herleving… transformatie
De dood is niet een gebeurtenis, maar een (langdurig, gefaseerd) transitieproces (i.e. overgang,
transformatie, ect.)
- N.b.: sterven, de dood en doden
DOOD EN ONSTERFELIJKHEID
(Universele) doodsangst? ( mensen zijn universeel bang voor de dood, de dood is beangstigend)
(universele) doodsontkenning door onsterfelijkheid
- Men is bang voor de dood maar een manier om hiermee om te gaan (reactie hierop) is het
idee van een vorm van voortbestaan/onsterfelijkheid/doodsontkenning
- Op besef van eindigheid wordt gereageerd met idee van voortbestaan!
Malinowski: “Death and the Reintegration in the group.” ; “Of all sources of religion, the supreme
and final crisis of life – death – is of the greatest importance.”
Religie:
- als functionele response op idee van eindigheid;
- geeft troostend gevoel van onsterfelijkheid;
- doodsrituelen herstellen de groep
Malinowski: rouwrituelen (rites of mourning) en geloof in onsterfelijkheid (belief in immortality) zijn
een soort religious acts/reacties.
Hertz: doodsrituelen als vorm van zorg voor overledenen (zorg), maar ook uit een soort angst
(pollutie) meerdere dimensies (fysieke verzorging, religieuze/spirituele begeleiding, sociale
dimensie (verlies van nabestaanden herstellen), etc.)
Becker (1973): “The terror of death.” doodsangst als menselijke drijfveer
Lifton & Olson (1974), psychologen: “Symbolic immortality”
- Ideeën van Freud x Carl Jung
o Doodsangst onsterfelijkheid zinvol leven in de belofte van continuïteit
o Deze continuïteit/voortbestaan/onsterfelijkheid komt in verschillende vormen:
Theologisch (bijv. hemel-hel, reïncarnatie), biologisch (familienaam,
nageslacht, als deel van natiestaat), natuurlijk (als deel van natuurlijke
cyclus), creatief (nalaten van kunst, literatuur, kennis), experimenteel
(extase, drugs, hallucinatie, verlichting).
1
, Antropologie van de Dood: Hoorcolleges
Banshees of Inisherin (film): vriendschap wordt beëindigd omdat man beseft dat zijn leven eindig is
en hij wil zijn leven zinvol maken: hij wil herinnerd worden (dmv kunst/muziek) door iets wat hij
nalaat na zijn dood ( creatieve onsterfelijkheid!)
“Without mortality, no history, no culture – no humanity.” (Bauman 1992)
ANGST – ONTKENNING/ONSTERFELIJKHEID
Ambivalente houding & attachment levenden-doden:
- “Surviving relatives want to break and at the same time prolong their association with the
deceased.” (Robben 2018)
DOODSRITUELEN – OVERGANGSRITUELEN
- Rituelen in veel verschillende vormen, zowel kort als langdurig
- Rites of passage (zie slide voor schema’s)
o Van Gennep: Old status (rites of separation) Liminal status (rites of
reincorporation) New status
Turner: Initial position liminal stage final position
o De dode was deel van een sociale groep, had een sociale status overlijden heeft
ook effect op nabestaanden, hun sociale status (bijv. van ‘echtgenote’ naar
‘weduwe’), en hun gebruiken in bijv. een rouwperiode (soort liminale fase, niet
normale dagelijkse structuur, niet dagelijkse kleding (zwart)).
- 3-eenheid (piramidevorm, zie slide voor schema) tussen…
o The living and the mourners (nabestaanden)
o The corpse and the burial (fysieke lichaam)
o The soul and the dead (persoon, spirituele ziel/geest, sociale status)
Interrelated!
RITES DE PASSAGE DYNAMISCHE PRAKTIJKEN
Commercialisering van (ooit) religieuze rituelen (Suzuki (in Japan))
- Bijv: separatieritualen (bewassing, wake) veranderende perceptie van impurity, death
pollution en evil spirits
- Van scheding & (gevaarlijke) transitie samenbrengen familie
- Compressie van liminale fase: liminale fase van kortere duur ivm besef van leven dat kort is,
nabestaanden pikken sneller weer de draad op en gaan terug naar alledaagse leven.
In andere contexten wordt liminale fase juist opgerekt (langer):
- Bijv. mortuaria: verlenging van liminale fase (door invriezen van lichamen) + veranderende
betekenis liminale fase
- Ziekenhuizen, families en emigranten kunnen hier baat bij hebben
o Profit, prestige (conspicuous consumption), potlach
- Gaat nu meer om nabestaanden dan om de overledenen, ‘wat is handig/praktisch/verwerft
hogere sociale/economische status’
2
, Antropologie van de Dood: Hoorcolleges
Rite de passage dynamische praktijken
- Continuiteit & verandering
- Transnationalisering van doodsrituelen
DOODSRITUELEN, DOODSTUDIES & ANTROPOLOGIE (SIDENOTES/NUANCES)
- Rituelen: closure or conflict ? (Helpt het met afsluiting/heling OF zorgt het voor
conflict/spanning in families en gemeenschappen (bijv. in context van transnationalisering) ?)
- Rituelen: collectief individueel (vaak alleen gesproken over collectief, MAAR individuen
maken een collectief, individuele ervaringen kunnen anders zijn) – voorgeschreven rituelen
kunnen individuen niet altijd helpen!
- Onderscheid in Engels tussen “Mourning” en “Grief”:
- mourning: meer collectief
- grief: meer individueel
In NL “rouw” vaak individueel, in sociaal-culturele context: “culturele (gebrek aan) tranen”
((individuele) rouw is cultureel geconstrueerd)
- Post & pre-mortem
o Vaak focus op ‘na’ het overleiden (post-mortem), MAAR: minder aandacht voor pre-
mortem (vaak ook meer privé ipv publiek)
- Ongewone & gewone dood
o Vaak focus op de ‘ongewone’ dood (gewelddadige dood, ongelukken, zelfmoord,
etc.)
- Antropologische focus: “How Others Die” (gerichtheid op de vermeende “Ander”)
o Parochialisering, folklorisering, exotisering!
- Decolonizing & radical death studies
o Groeiende focus op dood in Westerse context, letten op (wit, westers) canon, etc.
o Westerse collectieve mentaliteiten door de geschiedenis (Ariés)
Memento mori (gedenk te sterven) ars moriendi (sterfkunst)
Onze attitudes/mentalités (houdingen) zijn veranderd
o De getemde dood (vroege middeleeuwen) De eigen dood
(va 12e eeuw) De dood van de ander (va begin 18 e eeuw)
Bijv. ontwikkeling van individuele graven (ipv
massagraven of tombes), graven worden
persoonlijker (bijv. met naam/data/portret op
grafsteen)
o ontwikkeling van de verboden, onzichtbare dood
(door individualisering, modernisering, technologisering,
etc.)
wilde, omgekeerde dood ( dood als taboe)
o Dood is een taboe: onzichtbaar, vies, eng, etc. (in
bepaalde samenlevingen/contexten!) death denying
society (?)
o MAAR: misschien keert de dood en het spreken erover
ook wel terug (‘the revival of death’)
Bijv. reclamecampagne van uitvaartsbedrijven
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller janaravenhorst. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.98. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now