HAN University of Applied Sciences
HBO-Rechten jaar 1 Propedeuse
, Inleiding Staatsrecht | Mira Beissel
HOOFDSTUK 1 ALGEMENE BEGRIPPEN
1.1INLEIDING
Nederland bestaat uit:
- 12 provincies Territoriale decentralisatie
- 355 gemeenten
- 21 waterschappen functionele en territoriale decentralisatie
Twee soorten decentralisatie:
1. Autonomie
a. De wetgever aan provincie of gemeente de regeling en organisatie van de eigen huishouding
overlaat
i. Vuilnisophaaldiensten
ii. Verkeerscirculatie
iii. Parkbeheer
2. Medebewind
a. De wetgever gedecentraliseerde lichamen opdraagt een bepaalde taak uit te voeren en
daartoe bevoegdheden toekent en aangeeft hoe van de medebewindsbevoegdheden om
mee moet worden gedaan.
i. De decentraliseerde lichamen zijn de uitvoerder van de centrale wetgeving en
centrale beleid.
1.2 STAAT EN STAATSRECHT
WAT IS EEN STAAT?
De vereisten van een staat zijn:
1. Een organisatie
2. Die betrekking heeft op een bepaald grondgebied
3. Op dat grondgebied gezag uitoefent
4. Daarvoor een geweldsmonopolie heeft
5. Waar (interne) soevereiniteit geldt
6. Eenheid van bevolking (kenmerk)
Toegevoegd vanuit internationaalrechtelijk perspectief:
1. Erkend zijn als staat door andere staten
2. Externe soevereiniteit
Voorbeeld staat die niet aan de vereisten voldoet, maar toch een staat is:
- Libië
o Er is geen effectief staatsgezag en stammen en strijdgroepen heerschappij uitoefenen over
delen van het grondgebied en elkaar bevechten en strijden om de heerschappij over het
totale grondgebied.
1.2.1 DE CRITERIA UITGEWERKT
EERSTE CRITERIUM: GEWELDSMONOPOLIE
De functie van de staat om de burgers bescherming te geven tegen inbreuken van buiten en tegen inbreuken
van binnenuit en het bewaken van de openbare orde.
De organisatie en geweldsmonopolie zorgt voor orde en rust, door ontwikkelingen zijn staten ook andere zaken
gaan regelen:
- Gezondheidszorg
- Onderwijs
- Infrastructuur
Pagina 1 van 60
, Inleiding Staatsrecht | Mira Beissel
- Sociale zekerheid
- Schoon milieu
- Arbeidsomstandigheden
De burger is misschien wel onderdanig, maar krijgen ze daar bescherming en vrede voor terug.
TWEEDE CRITERIUM: TERRITORIUM
Zonder een grondgebied heb je geen staat.
Territorium kan ontstaan door 2 aspecten:
- Natuurlijke ontwikkeling
- Kunstmatige ontwikkeling
o Na de dekolonisatie of na een opstand, revolutie of afscheiding.
DERDE CRITERIUM: EENHEID VAN DE BEVOLKING
Er is sprake van een eenheid als een staat meer of minder samenvalt met iets wat we als volk kunnen
kenschetsen, of natie, spreken we ook wel van een natiestaat.
Er zijn wel staten waar meerdere talen worden gesproken of waar regio’s een eigen identiteit claimen met
eigen taal en cultuur, maar toch onderdeel zijn van het grotere geheel, de staat.
- Zo spreken ze in Friesland Fries en in Limburg een eigen dialect vallen ze allemaal onder 1 staat.
Een staat kan ook een staat zijn volgens de genoemde kenmerken:
- Internationaal erkend worden.
Het is belangrijk om als staat erkend te worden dat andere staten jou als staat erkennen.
- Zo is Kosovo door vele staten erkend, maar ook door vele niet, terwijl inmiddels wel gezegd kan
worden dat Kosovo naar staatsrechtelijke criteria een staat is.
§1.2.2 TOTSTANDKOMING VAN EEN STAAT
HOE KOMT EEN STAAT TOT STAND?
Er moet feitelijk gezien een abrupte of geleidelijke ontwikkeling hebben voorgedaan waardoor er zich op een
gegeven moment een situatie vormde van een staat en van een staat die door derde staten werd erkend.
Juridisch gezien zijn er geen regels voor het oprichten van een staat.
Wel moet het leiden tot het opzetten van een (overheids)organisatie, met effectief gezag.
Het is belangrijk dat de bevolking het accepteert dat er een nieuwe staat is en hoe deze wordt opgezet en
ingericht. Dit is van groot belang voor de houdbaarheid van een staat of een regeringsvorm, zodat ze langere
tijd in stand kunnen worden gehouden.
Het kan zijn dat sommige regio’s of onderdelen van een staat zich afscheiden met een specifieke eigen
identiteit secessie.
Veel staten erkennen dit niet en doen er alles aan om dit te voorkomen daar hoort bij: het kenmerk van
staatsgezag over een bepaald territorium.
Voorbeeld:
De positie van Catalonië en Californië, noch de Spaanse grondwet noch de Amerikaanse erkent de afscheiding
van een regio dan wel een deelstaat.
1.2.3 RECHTSPERSOONLIJKHEID
De Nederlandse staat heeft rechtspersoonlijkheid:
- Hij kan deelnemen aan het internationale rechtsverkeer en verdragen afsluiten en
- Hij kan als privaatrechtelijk rechtspersoon deelnemen aan het privaatrechtelijk rechtsverkeer
art. 2:1 lid 1 BW bepaalt dat de staat rechtspersoonlijkheid bezit.
Pagina 2 van 60
, Inleiding Staatsrecht | Mira Beissel
Dit betekent allemaal dat niet alleen de staat publiekrechtelijke rechtshandelingen kan verrichten, maar ook
privaatrechtelijke rechtshandelingen zoals het bezitten van eigendom.
1.3 SOEVEREINITEIT
Soevereiniteit
Een staat de eigen lotsbescherming en koers mag kiezen, geen interventies op het grondgebied door andere
staten heeft te dulden, en niet bedreigd of aangevallen mag worden door andere staten.
Soevereiniteit komt in veel verschillende contexten en betekenissen voor:
1. Interne soevereiniteit
In de zin van autonomie bij het maken van eigen keuzes zoals, wel of geen hoge belastingen
2. Soevereiniteit als aanduiding waar binnen de staat het laatste of eerste woord is
Wat is het hoogste gezag of anders gezegd wat is de bron, de basis van alle staatsgezag.
3. Soevereiniteit om aan te duiden waarin de staat zijn grondslag vindt en wat het fundament is van
het gezag dat de staat uitoefent
Hoe beredeneren we de ratio van een staat als voortvloeiend uit de almacht van een god of als uitvloeisel van
het volk.
4. Externe soevereiniteit
Aan te geven dat een staat naar internationaal recht gevrijwaard dient te blijven van vreemde inmenging
bedreiging of aanval en zich mag verdedigen tegen aanvallen van buitenaf.
5. Soevereiniteit als retorisch begrip
Om te streven aan de duiden van de staat vooral ten opzichte van de toegenomen internationalisering ook of
Europeanisering of mag van grote private ondernemingen Meer macht moet terugnemen en bevoegdheden
overdrachten moet terughalen Omdat internationalisering en de onderwerping van de internationale
organisaties de macht van de staat en van het volk uithollen.
1.3.1 DE BETEKENISSEN VAN SOEVEREINITEIT
Interne soevereiniteit
Zonder een interne soevereiniteit is er geen staat
De tweede definitie:
Het aangeven waar binnen een staat de finale ultieme besluiten kunnen worden genomen.
WAAR BEGINNEN DE OVERHEIDSBEVOEGDHEDEN?
- Voor Nederland is dat de grondwet(gever), dat wil zeggen de gewone wetgever maar uiteindelijk met
een twee derde meerderheid.
De grondwet is voor Nederland het basisdocument, dus is het aan de grondwetgever om te bepalen hoe de
staatsrechtelijke orde eruitziet.
Naar nationaal recht zijn er dienaangaande geen belemmeringen, maar die4 zijn er wel bij het internationale
recht en het Europees recht dat eisen stelt aan de kwaliteit van mensenrechtenbescherming, de rechtsstaat en
ten aanzien van het voldoen aan de overige eisen en normen van EU-recht.
De derde definitie:
De vraag hoe de staat wordt gelegitimeerd
De Nederlandse grondwet zegt dat er niet gesproken kan worden van een filosofische of theoretische
grondslag, behalve dan als uitkomst van een historische ontwikkeling.
Pagina 3 van 60
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mirabeissel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.50. You're not tied to anything after your purchase.
