Summary
Samenvatting Oriëntatie op geschiedenis ISBN: 9789023256571 - Tijdvak 6
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Oriëntatie op geschiedenis, tijdvak 6.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
ivdBroek
Reviews received
Content preview
belangrijke literaire werken, zoals de Statenbijbel en de werken van Joost van denVondel.
Tot slot had de Nederlandse Opstand ook gevolgen voor de internationale
betrekkingen en diplomatieke verhoudingen in Europa, waarbij de Republiek zich
mengde in conflicten en bondgenootschappen vormde met andere landen.
Tijdvak 6: De tijd van regenten en vorsten
§1. Vorstelijk absolutisme
Met of zonder standenvergadering
In de Vroegmoderne Tijd stond de machtsverhouding tussen koning en standen- of
statenvergadering voortdurend ter discussie. Koningen wilden meer orde en
veiligheid in de samenleving brengen door hun centrale macht te vergroten.
Standen- of statenvergaderingen wilden ook hun zeggenschap over de
machtsuitoefeningen van een land. In de Nederlanden leidde dit tot spanningen,
zoals de Nederlandse Opstand.
Vanaf de 17e en 18e eeuw verdween de standenvergaderingen naar de achtergrond.
Hoe komt dit?
Er worden vanaf de 16e eeuw meer politieke theorieën ontwikkeld die de vorst het
recht gaven meer macht naar zich toe te trekken. Bijv. Fransman Jean Bodin, werkte
als eerste het begrip ‘soevereiniteit’ uit; de hoogste, meest absolute en eeuwige
macht over burgers en onderdanen in het gemebest (staat). De vorst had het
alleenrecht op het maken van wetten die voor het hele land golden. Alleen voor
nieuwe belastingen diende hij de standenvergadering te raadplegen.
Dit koninklijk absolutisme betekende het een versterking van de staat. Het moest
het welzijn van de onderdanen bevorderen en tegenstellingen overwinnen.
De theorie stuitte ook op tegenstand. Bijv. in Engeland werd het koningschap tijdelijk
afgeschaft en in de Nederlandse Republiek was er helemaal geen koning meer. In
Engeland ontstonden uiteindelijk een machtsevenwicht en een constructieve
samenwerking tussen koning en parlement. Basis van het parlementaire stelsel.
Met zijn Two Treatises of Government (1690) gaf de Engelsman John Locke (1632-
1704) aan deze bestuursvorm een theoretische grondslag.
‘Koningen zijn goden’
Volgens de theorie van droit divin, het goddelijke recht, dat werd vertaald door de
bisschop Jacques-Bénigne Bossuet (1672-1704), ontvangt de koning zijn macht
direct van God en is hij alleen aan hem verantwoording schuldig. Zoals God het
universum bestuurt, zo dient de koning over zijn koninkrijk te regeren.
Geïnspireerd door deze religieuze versie van het absolutisme liet Lodewijk XIV met
een imponerende levensstijl zien dat hij werkelijk van goddelijke aard was. De hoge
edelen, die in de jeugdjaren van Lodewijk nog hevig hadden gerebelleerd tegen het
‘ministeriële absolutisme’ van Lodewijks eerste minister Jules Mazarin (1602-1661),
leefden na 1680 als hofedelen onder Lodewijk.
Hervormingen onder de Zonnekoning
Na de dood van kardinaal Mazarin in 1661 brak Lodewijk met de gewoonte
staatszaken over te laten aan een eerste minister en voerde hij persoonlijk het
, bewind. Hij omringde zich met zeer bekwame ministers die tijdens de eerste helft van
zijn koningschap diverse hervormingen doorvoerden.
Een van de capabele ministers was Jean Baptiste Colbert (1619-1683), hij had de
leiding over de financiën van de staat. Wat deed hij?
- Hij wist de belastinginning te reorganiseren en de staatsfinanciën gezond te maken,
zodat veel kostbare plannen van de koning ook uitvoerbaar werden. Op economisch
gebied was Colbert aanhanger van het mercantilisme, dat een actieve deelname van
de overheid in de economie propageerde. Doel: was het inkomen van de staat
vergroten, zodat meer ambtenaren en soldaten konden worden onderhouden.
- Subsidieerde, reglementeerde en controleerde hij belangrijke bedrijfstakken die
dure artikelen als zijde en glaswerk voor de export produceerden. Prijzen, lonen en
werktijden werden centraal vastgesteld. Hoge invoerrechten beschermden de
eigen nijverheid tegen buitenlands fabricaat en voorkwamen dat te veel edemetaal
het land verliet.
- Richtte handelscompagnieën op.
Het Franse landleger werd geleid door de markies van Louvois (1639-1691). Hij was
een militair hervormer. Zijn reorganisaties veranderden de Franse krijgsmacht;
voorheen ordeloze privélegertjes in handen van zelfstandige edelen, en daarna een
goed getraind en gedisciplineerd staand leger met een hiërarchisch geordend
officierenkorps onder bevel van de koning.
Oorlog en vervolging
De belangrijkste aanval die Louvois deed in zijn regeringsjaren was, niet naar de
erfvijand, de katholiek Spaanse en Oostenrijkse Habsburgers, maar op de
opkomende protestantse zeemachten: de Nederlandse Republiek en Engeland. De
Nederlandse Republiek vormde het grootste obstakel voor een Franse bezetting van
de Spaanse Nederlanden en samen met Engeland was zij de belangrijkste
concurrent voor Frankrijk (maritieme ambities).
Deze expansiepolitiek was niet succesvol, het had weinig opgeleverd. De kosten
waren daarentegen hoog de kerk en de adel in Frankrijk hoefden nauwelijks
belasting te betalen, de boeren waren de gedupeerden.
Ook speelde religie nog een rol in Frankrijk. De hugenoten (Franse calvinisten) waren
ook niet tevreden onder het bewind van Lodewijk. 1685: protestantisme werd
geheel verboden: het Edict van Nantes werd herroepen.
De beperkingen van het absolutisme
Van het absolutisme streven naar un roi, une loi, une foi – één koning, één wet, één
geloof – waren twee doelstellingen bereikt: de koning en het geloof. Dat absolutisme
ook zijn beperkingen kende, bleek bij het streven naar een uniforme wetgeving voor
het hele land. Het 17e -eeuwse Frankrijk bestond uit verschillende, deels zelfstandige
provincies met hun eigen bestuursinstellingen, standenvergaderingen,
rechtssystemen en belastingstelsels.
Lodewijk steunde erg op zijn intendanten: koninklijke inspecteurs die de
regeringsbelangen in het land moesten verdedigen. Deze functionarissen oefenden
hun gezag echter niet in plaats van, maar naast de plaatselijke bestuurder uit. Hun
bemoeienis werd matig gewaardeerd; koninklijk richtlijnen werden dan ook niet altijd
opgevolgd.
De strijd tussen koning en parlement
Lang voordat het absolutisme in Frankrijk onder Lodewijk XIV zijn hoogtepunt
bereikte, had de Engelse koning al geprobeerd een onbeperkt persoonlijk bewind tot
stand te brengen. Vlak na zijn troonsbestijging sprak koning Jacobus I (r. 1603-1625)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ivdBroek. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.30. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now