Summary
Samenvatting Hoofdstuk 13 Samenstellingen en uitdrukkingen
- Course
- Institution
- Book
Samenvattingen van alle hoofdstukken van Baker
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
1 review
By: studieverslaafde • 4 year ago
Seller
Follow
Nicolejam
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 13 Samenstellingen en uitdrukkingenHet is mogelijk om nieuwe woorden te maken door twee woorden samen te voegen tot een nieuw
woord. Een voorbeeld is knooppunt (knoop + punt), dit soort woorden worden samenstellingen
genoemd. Het maken van samenstellingen is dus een vorm van woordenschatuitbreiding.
Afleiding Samenstelling
werk werk-er levens-werk
deur deur-tje achter-deur
groen groen-ig zacht-groen
lees lez-er lees-lamp
In samenstelling hebben we alleen maar te maken met lexicale elementen of inhoudswoorden.
Afleidingen en samenstellingen verschillen wat betreft hun interne structuur, maar ze vervullen
dezelfde functie, namelijk woordenschatuitbreiding.
Er soms variatie in de volgorde van de lexicale elementen in een samenstelling, bijvoorbeeld:
fietstoer – toerfiets, olieverf – verfolie. Het maakt dus uit in welke volgorde de twee oorspronkelijke
woorden in een samenstelling terecht komen. Bij deze voorbeelden is het laatste deel van het woord
steeds bepalend voor de betekenis. Het eerste deel in de samenstelling geeft een nadere specificatie
van het tweede. Het is een samenstelling niet mogelijk om ze te scheiden door er iets tussen te
plaatsen (toer mooie fiets kan niet). Het laatste element van de samenstelling wordt aangeduid als
het hoofd van de samenstelling. In het Nederlands plaatsen wij het hoofd aan het eind, maar in
andere talen gebeurt dat niet.
Het hoofd bepaalt de eigenschappen van het geheel, bijvoorbeeld email is een de woord, adres is
een het woord. Het wordt dus het emailadres.
Eén van de oorspronkelijke woorden wordt meestal het hoofd. Dit zijn zogenaamde endocentrische
samenstellingen. Het eerste lid van een endocentrische samenstelling geeft een specificatie van het
hoofd: een keukenstoel is een soort stoel.
Er zijn ook woorden waar dit niet het geval is, de exocentrische samenstellingen. Het rechter
element vormt dan niet de kern of het centrum van de samenstelling, bijvoorbeeld: slaapmutsje,
geldwolf en duizendpoot.
Wanneer een woord een ander woord in zich opneemt en daarmee als het ware versmelt, is er
sprake van incorporatie → als het verbum het object als het ware in zich heeft opgenomen.
Vaste uitdrukkingen zoals: een hoedje schrikken, de beest uit te hangen en nu breekt mijn klomp,
worden ook wel idiomen of idiomatische uitdrukkingen genoemd. Het idioom nu breekt mijn klomp
heeft als geheel een specifieke betekenis. Die kan omschreven worden als: ik sta perplex, nu begrijp
ik er niks meer van. De spreker uit zijn/haar verbazing. Het is een uitdrukking die tot de spreektaal
behoort, daarom is nu breekt zijn klomp ook onmogelijk, althans is idiomatische betekenis.
Het komt bij idiomen nogal eens voor dat ze geen variatie in tijd toestaan, bijvoorbeeld: Wat had ik
gisteren aan mijn fiets hangen?
Een ander verschijnsel is dat ze vaak geen modificaties (veranderingen) toestaan, bijvoorbeeld: Nu
breekt mijn linkerklomp. Dergelijke modificaties activeren de letterlijke betekenis van de betreffende
nomina (zelfstandig naamwoord).
Een ander aspect van idiomen is dat ze heel vaak geen negatie (Nu breekt mijn klomp niet) toelaten,
noch variatie in woordvolgorde (Door de kogel is de kerk) noch een passieve vorm (Een wit voetje
werd door Iris gehaald).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Nicolejam. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now