Een samenvatting van de cursus Recht, gegeven door de docente Annemie Borms (Vives Kortrijk). In deze samenvatting zit zowel de cursus, als de powerpoints als mijn lesnotities in verwerkt (ik was elke les aanwezig). Zelf heb ik een 15/20 behaald door alleen van deze samenvatting te leren.
Definitie recht:
o Recht is een geheel van gedragsregels
Voorschriften die worden opgelegd om ons gedrag in een bepaalde richting
te sturen. “wat anders kan, maar niet anders mag”
Verschil met indicatieve regels beschrijven ‘wat IS’ bv wet van Archimedes
Alle rechtsregels zijn gedragsregels maar niet omgekeerd. Vele gedragsregels
missen juridische afdwingbaarheid om rechtsregels te noemen
Sommige gedragsregels zowel morele als rechtsregels, en dus dubbel
afdwingbaar via het geweten en via de overheid
o Die afdwingbaar gesteld zijn door de overheid
Afdwingbaar: aanwezigheid van technieken, sancties, waarmee de naleving
van de gedragsregels wordt gewaarborgd
Alle rechtsregels zijn afdwingbare gedragsregels, maar niet andersom
o Sprake van recht indien de naleving van de gedragsregels afgedwongen wordt door
de overheid (het staatsapparaat)
Dus rechtsregels worden gesanctioneerd door overheid, gedragsregels niet
! wil niet zeggen dat rechtsregels per se uitgevaardigd (gemaakt) moeten
worden van de overheid. Kan ook van andere instanties of burgers
Sancties
o Alle sancties zijn straffen maar niet omgekeerd
o Straf
Enkel bij misdrijf (vb.: werkstraf, gevangenisstraf, geldboete)
Misdrijven= schendingen van strafrechtsregels
Specifieke sanctie als je een regel uit het strafrecht overtreedt
o Als je andere regels dan strafrechtelijke regels overtreedt geen straf maar andere
afdwingmiddelen zoals schadevergoeding
Verschil tussen schadevergoeding en geldboete
Schadevergoeding is een sanctie en geen straf. Schadevergoeding is
voor he slachtoffer
Geldboete is een straf en is voor de overheid
2 HET DOEL VAN HET RECHT
Doel rechtsregels orde en rechtszekerheid brengen in maatschappij
o Orde: zonder rechtsregels: chaos!!
o Rechtszekerheid: door rechtsregels weet men beter waar ze aan toe zijn
1
,3 DE BRONNEN VAN HET RECHT
DE WET (IN MATERIËLE EN FORMELE ZIN)
Materiële zin Formele zin
Algemeen bindende beslissing Beslissing
Tot onbepaald aantal personen (bv inwoners van Kan tot 1 persoon (met naam en voornaam)
Kortrijk) maar ook algemeen binden
Afkomstig van een bevoegde overheid Afkomstig van de wetgevende macht
(wetgevende of uitvoerende macht) Herkenbaar aan het woord ‘wet’, ‘decreet’ of
‘wetboek’ in de titel van de beslissing)
Voorbeeld dat bij geen een van de twee hoort:
Koninklijke besluiten tot wijziging van familienaam. Bv je hebt familienaam Dutroux. Dit
bevat een Stigma dus je wil van achternaam veranderen. Het is niet algemeen bindend
(Naam en voornaam worden er in vermeld) en het is niet afkomstig van wetgevende macht
maar van uitvoerende macht doordat koning hieronder handtekening moet zetten
DE (RECHTS)GEWOONTE
Gevestigde gebruiken die door de gemeenschap als bindende rechtsregels worden
beschouwd het is niet opgeschreven, het is een manier van doen
Voorbeeld: attest van overlijden. Dokter geeft een attest aan ambtenaar van de burgerlijke
stand dat er iemand is overleden. Deze ambtenaar gaat niet naar de overleden persoon gaan
kijken of het effectief zo is. neen, het is een manier van doen, iedereen doet het zo. Wel
merkwaardig want in rechtsbron staat het anders (dat hij dit dus wel moet doen)
DE ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN
Gelijkenis met (rechts)gewoonte: ook ongeschreven
Verschil met (rechts)gewoonte: het gaat om gedragsregels die essentieel zijn
= ongeschreven gedragsregels die essentieel worden geacht door de samenleving
Voorbeeld: verbod van eigenrichting
o Eigenrichting= het recht in eigen handen nemen. Het is verboden als er iemand je
kwaad doet, dat je weerwraak neemt
o Uitzondering op verbod van eigenrichting! wettige verdediging
Hiervoor moet je wel in specifieke situatie verkeren:
De ene moet je bedreigen
Persoon moet je lichamelijke eerbaarheid schenden
als je je bedreigt voelt in je veiligheid
Voorwaarden:
verdedigen proportioneel met je bedreiging
Je verdedigen als de bedreiging bezig is
Tip: altijd in borst schieten niet in rug want hij kan dus de rug
gekeerd hebben & dus vormde hij zogezegd geen gevaar meer
2
,DE RECHTSPRAAK (GEHEEL VAN RECHTERLIJKE UITSPRAKEN):
De vonnissen van de rechtbanken
De arresten van de hoven
De uitspraken van de andere rechtscolleges
Alleen bindend voor de partijen die bij de rechtszaak betrokken zijn
o Verschil dus met de voorafgaande bronnen deze waren algemeen bindende
voorschriften)
o Wel gezaghebbend in gelijkaardige gevallen de rechterlijke uitspraken, zeker
indien ze uitgaan van hoven (de hogere rechtbanken dus), worden vaak nagevolgd
door lagere rechtbanken, wanneer ze worden geconfronteerd met gelijkaardige
rechtsconflict
Vult leemtes op in de wet
o Als je een conflict hebt die niet in de wet is geregeld, zorgt deze dus voor een
uitspraak op maat -> dus makers van recht
Wistje datje: Film ‘het vonnis’ verkeerde titel. Hij kwam voor het Hof van Assisen dus moest
het ‘het arrest’ zijn
DE RECHTSLEER
Het geheel van de publicaties waarin rechtsgeleerden hun opvattingen over het recht
meedelen
Niet algemeen bindend maar wel gezaghebbende rechtsbron
Rechters inspireren zich hierop
4 DE INDELING VAN HET RECHT
Men kan het recht op verschillende wijzen indelen
4.1 DE KLASSIEKE INDELING IN HET PUBLIEKRECHT EN PRIVAATRECHT
Publiek recht Privaatrecht Gemengde rechtstakken
Regelt: Regelt:
- organisatie van de overheid - verhouding tussen burgers
- de relatie tss OH en burgers onderling
Rechtstakken: Rechtstakken: - arbeidsrecht
- grondwettelijk recht (= - handelsrecht - Sociale zekerheidsrecht
staatrecht) - Burgerlijk recht - economisch recht
- bestuursrecht of
administratief recht
- strafrecht
- fiscaal recht
- gerechtelijk recht of
procesrecht
- gerechtelijk privaatrecht
- strafprocesrecht
3
,PUBLIEK RECHT
Grondwettelijk recht :
o belangrijkste regels over de inrichting en de werking van de verschillende
staatsmachten
o de fundamentele rechten & vrijheden van de burgers (mensenrechten: is OH-burger)
strafrecht:
o bestaat uit regels met betrekking tot het opleggen van strafsancties
gerechtelijk recht of procesrecht:
o regels met betrekking tot:
De organisatie, bevoegdheid en werking van rechtscolleges (rechtbanken,..)
Manier waarop men moet procederen
Rechtsmiddelen die tegen rechterlijke uitspraak kunnen worden aangewend
Uitvoering van rechterlijke uitspraken
o Wordt verder ingedeeld in
Gerechtelijk privaatrecht
! slecht gekozen term: het hoort thuis bij publiek recht!
Gerechtelijk recht van toepassing op geschillen (= conflicten) van
privaatrechtelijke aard (bv conflict met buur)
Strafprocesrecht of strafvorderingsrecht:
Gerechtelijk recht dat voorschrijft hoe misdrijven worden vervolgd
en bestraft
PRIVAAT RECHT
Burgerlijk recht:
o Regels gelden voor alle burgers, zonder onderscheid van stand of beroep
o Regelt onder meer:
1. Personenrecht
2. Familierecht (of gezinsrecht)
3. Huwelijksvermogensrecht
4. Overeenkomstenrecht
5. Onrechtmatige daad
6. Zakenrecht
7. Erfrecht
o Belangrijkste bron Burgerlijk Wetboek (B.W.)
GEMENGD
Arbeidsrecht
o Regelt (arbeids)verhoudingen tussen werkgevers en werknemers
Sociale zekerheidsrecht
o Regelt verschillende sociale voorzieningen (bv voor werkloosheid, ziekte,…)
4.2 INDELING IN MATERIEEL EN FORMEEL RECHT
Niet kennen
4
, 4.3 INDELING OP BASIS VAN DE NORMERENDE WAARDE VAN DE RECHTSREGELS
Aanvullend recht
o niet alle rechtsregels moet je naleven, je mag er van afwijken
o waarvan je mag afwijken, NIET waarmee
o voorwaarde: je moet wel een volwaardig alternatief hebben -> afwijkende regel
moet vooraf afgesproken zijn
o voorbeeld rechtsregels van wettelijk huwelijksvermogenstelsel
als je trouwt, worden je goederen in drie groepen verdeeld
1ste: het eigen vermogen van de ene partner
o Alles wat je al had voor je huwelijk
o Alles wat je erft tijdens je huwelijk
2 : het eigen vermogen van de andere partner
de
o Hetzelfde als bij 1
3 : gemeenschappelijk vermogen
de
o Je loon vanaf je huwelijk
Als je hier niet mee akkoord gaat (met het loon die gemeenschappelijk is)
mag je een andere regeling treffen
Hoe wijk je af van dit systeem?
Naar notaris je sluit een huwelijkscontract af -> wel voor huwelijk
Verschillende mogelijkheden:
o i.p.v. 3 vermogens: gemeenschappelijk vermogen (afrader)
o 2 vermogens (eigen vermogen en eigen vermogen van
ander) aanrader als je ZS activiteit uitoefent moest je
partner failliet gaan schuldeisers enkel op zijn vermogen
o je kan ook kleine wijzigingen doen
Dwingend recht
o Recht waarvan je niet mag afwijken
o Twee soorten:
Het dwingend recht van openbare orde
Afwijking hiervan wordt gesanctioneerd met absolute nietigheid
o Iedereen die afweet van deze afwijking kan dit nietig
verklaren
o Bv als je met meerdere trouwt
Sanctie is nietigheid: je 2de huwelijk wordt nietig
verklaard. Iedereen kan aan de alarmbel trekken
Het dwingend recht dat niet van openbare orde is
Afwijking hiervan wordt gesanctioneerd met relatieve nietigheid
o Niet om het even wie kan dit melden specifieke personen
die door die regel wordt beschermt
o Bv als je trouwt, moet je toestemming vrij van wilsgebreken
zijn (vrije wil ‘ja’ zeggen). Niet het geval bij bv uithuwelijken.
als het onder dwang is, kan alleen het meisje de nietigheid
van het huwelijk inroepen. Niet de tegenpartij die het meisje
onder dwang zetten
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller EvaCasteleyn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.61. You're not tied to anything after your purchase.
