In dit document vind je een samenvatting van alle voorgeschreven literatuur van het keuzevak gezondheidsstrafrecht. Enkel voor het college waar we de groepsopdracht moesten maken en het gastcollege hadden we geen voorgeschreven literatuur.
College 1: introductie
Kastelein, ‘Strafrecht en de (kwaliteit van) zorg. Een benadering vanuit de
gezondheidsrechtelijke praktijk’.
Rol voor het strafrecht in de gezondheidszorg? Of vooral ultimum remedium?
Knelpunt -> samenloop bestuurlijk (IGJ) en strafrechtelijk (OM) toezicht (zie handreiking
samenwerkings- en informatieprotocol IGJ-OM). En samenloop strafrecht en tuchtrecht.
Levensdelicten in de zorg:
Euthanasie en hulp bij zelfdoding (293 en 294 Sr)
Beide is het strafbaar. Maar middels de Wtl zijn de zorgvuldigheidsnormen
(schoonheim-arrest) gecodificeerd en als bijzondere strafuitsluitingsgrond
opgenomen in 293 lid 2 Sr. Tot 2002 moest arts zich op overmacht 40 Sr beroepen.
Strafuitsluitingsgrond van toepassing als aan eisen is voldaan -> euthanasie melden
bij gemeentelijk lijkschouwer. Die brengt vervolgens RTE op de hoogte. RTE toetst
aan art. 2 Wtl.
Evaluatieonderzoeken -> Wtl draagt bij aan zorgvuldigheid, transparantie en
rechtszekerheid. Maar wel discussie over RTE die ‘jurisprudentie’ maakt maar geen
onafhankelijk rechtssprekende instantie is.
Dood en lichamelijk letsel door schuld (307, 308 en 309 Sr)
Verdachte moet aanmerkelijk onvoorzichting/onachtzaam/nalatig hebben
gehandeld. Het gedrag moet vermijtbaar en verwijtbaar zijn geweest. Standaard
waarin dit wordt getoetst wordt bepaald door Garantenstellung (bepaalde
hoedanigheid is bepaalde zorgplicht).
Het in de steek laten van een hulpbehoevende en/of opzettelijk benadeling
gezondheid (255, 257 Sr en 300 Sr)
In de steek laten -> Als iemand krachtens ovk of wet verplicht is tot verzorging, is het
strafbaar om die persoon opzettelijk (ook voorwaardelijk opzet!!) in hulpeloze
toestand te brengen of laten.
Benadeling gezondheid (300) -> opzettelijk (ook voorwaardelijk opzet!) benadelen
gezondheid. Vooral in de alternatieve gezondheidszorg een relevante bepaling. Zowel
opzet als causaal verband bewezen. Zie voorbeeld Millecam-zaak, twee artsen
veroordeeld en Jomanda vrijgesproken.
Samenloop straf- en tuchtrecht -> vier casus besproken waarin hulpverlener zowel
strafrechtelijk als tuchtrechtelijk is aangeklaagd.
Sylvia Millecam -> behandeld door drie alternatieve artsen en een alternatieve genezer.
Twee alternatieve artsen zijn zowel strafrechtelijk als tuchtrechtelijk aangesproken (derde
enkel tuchtrechtelijk). De HR benadrukt het zelfbeschikkingsrecht van Millecam, maar
oordeelde dat de alternatieve artsen een zwaardere zorgplicht hebben dan Jomanda. Zij
hadden Millecam moeten informeren en hadden indringend moeten proberen haar op
andere gedachte te brengen. Artsen hebben willlens en wetens de aanmerkelijke kans
aanvaard dat de gezondheid van Millecam door hun handelen zou worden benadeeld. Het
CTG normeert verhouding arts-patiënt anders en vindt het van belang of de arts de zorg
,heeft geboden waartoe hij was gehouden. Het CTG formuleert de zorgplicht van de artsen
met betrekking tot informatieplicht alternatieve behandeling en dossierplicht voor redenen
waarom arts afwijkt van reguliere behandeling. Tav het zelfbeschikkingsrecht gaat het CTG
minder ver dan de strafrechter. CTG vindt dat artsen ernstig tekort zijn geschoten in hun
zorg.
Strafrechter hanteert strengere normstelling dan tuchtrechter mbt waardering
informed consent en wijze waarop zelfbeschikkingsrecht van de patiënt wordt
ingevuld.
Hoornse gynaecoloog -> gynaecoloog ging naar huis om te eten, toen CTG baby ernstig
verslechterde. Terug naar ziekenhuis voor spoedsectio, kind twee dagen later overleden.
CTG oordeelde dat hij onvoldoende de regie heeft gehouden (hij kon van thuis het CTG niet
inzien) en hij heeft nagelaten duidelijke afspraken te maken met de verloskundige bij
vertrek. Hij had zelf contact op moeten nemen toen hij lange tijd niets hoorde. Berisping.
Hof Amsterdam acht dood en toebrengen zwaarlichamelijk letsel door schuld in uitoefening
van beroep bewezen. Hiertoe wordt voornamelijk de onvoldoende regievoering aangevoerd,
waarbij het Hof naar de uitspraak van CTG verwijst. Geen bespreking met de moeder, dus
geen informed consent. Gehandeld in strijd met eisen goed hulpverlenersschap. De arts
krijgt geen straf/maatregel omdat het volgens het Hof geen strafrechtelijk relevant doel
dient.
Strafrechter hanteert strengere normstelling mbt invulling begrip goede zorg en
hoofdbehandelaarschap.
Twentse neuroloog Jansen Steur -> expertise op gebied van Alzheimer en Parkinson, maar hij
heeft aantal fouten diagnoses gesteld. RTG haalde inschrijving door omdat hij te snel en op
dubieuze gronden had gediagnostiseerd, waarna hij ten onrechte medicijnen voorschreef,
ondermaatse dossiervorming en geen twijfel over handelen liet zien op zitting. Rechtbank
veroordeelde hem tot drie jaar gevangenisstraf wegens opzettelijk benadelingen gezondheid
van acht patiënten, wat bij zeven heeft geleid tot zwaar lichamelijk letsel. Ook 1 zelfmoord
werd hem aangerekend ogv redelijke toerekening.
Uitkomt in tucht en strafzaak lijkt vergelijkbaar.
Haagse borstchirurg -> gynaecoloog opent privekliniek en noemt zich (borst)chirurg. IGZ
brengt kliniek bezoek nav meldingen wondinfecties. Bevel tot sluiting volgt en IGZ dient
tuchtklacht in. CTG haalt arts door in het register: operaties voldoen niet aan geldende
richtlijn, regels infectiepreventie niet nageleefd, mamma-navigator niet CE-gemarkeerd en
tekortgeschoten in de nazorg (dus niet lege artis gewerkt). Kans op disfunctioneren in de
toekomst groot en gebrek aan eigen verantwoordelijkheid. In de strafzaak wordt de arts
mishandeling en opzettelijk benadelen gezondheid ten laste gelegd. Rechtbank oordeelt dat
er een causaal verband is, maar dat er beroep op medische exceptie kan worden gedaan
(=opmerkelijk volgens auteur, want niet aan voorwaarden voldaan). Arts is niet te
kortgeschoten in uitvoeren (technisch was het oke) en verwijt van infecties staat niet vast.
Enkel te weinig nazorg niet zodanig zwaarwegend dat beroep op medische exceptie kan
worden ontzegd. Dus ingrepen zijn niet wederrechtelijk verricht volgens de strafrechter.
Strafrechter lijkt minder streng te oordelen, vormt een uitzondering op de hiervoor
benoemde zaken.
Beschouwing:
, In het algemeen kan worden gezegd dat als in tuchtrecht klacht gegrond is verklaard, er is
het strafrecht ook vaak wordt veroordeeld (bij parallelle procedure). Maar dat zegt niet
(alles) over de normstelling.
In de in dit artikel behandelde zaken lijkt de strafrechter grondiger onderzoek te doen en
meer gebruik te maken van deskundigen. Wellicht ivm specifieke delictsomschrijving en
formeel bewijsrecht, dit leidt tot zware motiveringsplicht strafrechter. Tuchtrechter is vrijer,
want criterium is het tekortschieten. Ander verschil is dat strafrechter geen deskundigheid in
huis heeft, tuchtrechter wel (leden beroepsgenoten).
Gematigd positief over strafrechter in gezondheidszorg, geen onredelijke normstelling of
onevenwichtig streng oordeel (in Haagse borstchirurg zelfs mild).
Mening Kastelein -> gemiste kans dat zo weinig zaken strafrechtelijk worden getoetst.
Levensdelicten moeten meer aan strafrechter worden voorgelegd. Meer toetsing zou
kwaliteit van de zorg ten goede komen. Zou je er niet meer aandacht moeten zijn voor
instroom van strafrechtzaken in de gezondheidszorg? IGZ krijgt calamiteiten binnen, maar
meldt niet vaak bij OM. Vergelijking met melding euthanasie, bijvoorbeeld een verplichting
tot ‘doormelden’ voor IGZ.
Voorargumenten: goed voor kwaliteit zorg + nauwkeurigheid en vertrouwen in procedure
Tegenargumenten: meldingen voor kwaliteit zorg zijn niet vanuit oogpunt strafrechtelijke
toetsing opgezet (in tegenstelling tot euthanasiemelding) + nemo tenetur-beginsel.
Andere optie -> tuchtrechter stimuleren om strenger te toetsen. Bv externe deskundigen en
diepgaander behandeling op zitting. Evt mogelijkheid cassatie voor tuchtrecht invoeren voor
verbeteren rechtseenheid.
Mevis, ‘Strafrecht als waarborg en bedreiging van kwaliteit van zorg tegelijk’
Uitgangspunt van denken is dat strafrecht geen bijzondere functie heeft om de kwaliteit van
de zorg te waarborgen. Voor kwaliteit te verbeteren zijn positieve impulsen nodig, terwijl
het strafrecht een negatieve rechtshandhaving is. Het is niet ingericht en gericht op
kwaliteitsverbetering. Van strafrecht is nog nooit iemand beter geworden.
Systeem van strafrecht in betrekking tot het gezondheidsrecht in kernpunten:
Strafbaarstelling -> niet elke medische fout is een strafbaar feit. Dit beperkt inzet van
strafrecht, de ‘ultimum-remedium’-gedachte klinkt hierin.
Strafrechtelijke handhaving is doelgericht -> gaat om berechting in een concrete zaak
Aanwijzen van gedrag en strafuitsluiting ter zake -> gedrag kan aan
delictsomschrijving voldoen, maar toch niet strafbaar zijn door
strafuitsluitingsgronden. Mevis vindt dat medische exceptie als uitsluitingsgrond
nader geëxpliciteerd moet worden (codificeren + in OM aanwijzing door bv op te
nemen als uitzondering in de definitie van medische strafzaak).
Inzet strafrecht is een (beleids)keuze -> bewaken van kwaliteit van zorg is hier een
factor, maar dient ook nadere doelen. Bv tav euthanasie wordt steeds keuze gemaakt
of het strafrecht moet worden toegepast (die keuze is zeer beperkt door rechter te
controleren).
Rechten erkennen -> OM moet de aan de verdachte toekomende rechten
garanderen (oa zwijgrecht, verhoorbijstand etc), dus OM moet iemand als verdachte
aanmerken indien nodig.
Moet het strafrecht zich meer op het ziekenhuis/zorginstelling richten?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Froukje123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.18. You're not tied to anything after your purchase.
