Binnen de systeemtheorie wordt niet alleen gekeken naar het individu, maar naar het complete
geheel. Een individu is immers een onderdeel van een geheeld. Deze bredere blik geeft meer
informatie dan het individu alleen. Daarnaast wordt het individu beïnvloed door anderen en
andersom. Er ontstaan structuren en verbanden tussen mensen waardoor het individueel gedrag
grotendeels te verklaren is door de analyse van de omgeving. Binnen de systeemtheorie wordt
er gebruik gemaakt van inclusief denken en kijken; dit houdt in dat er verbanden worden gezien
door de omgeving erbij te betrekken.
De systeemtheorie is een theorie die als het ware boven de andere theorieën hangt. Dit wordt
ook wel een metatheorie genoemd. Een metatheorie heeft een hoger abstractieniveau dan
gewone theorieën. Er wordt bij deze theorie gebruik gemaakt van een andere manier van kijken
en benaderen. De systeemtheorie is ontstaan vanuit andere theorieën.
Verschillen tussen systeemtheorie en andere theorieën
Psychoanalyse Systeemtheorie
Intrapsychische benaderingswijze Interpersoonlijke benaderingswijze
(van binnenuit) (Alles wat zichtbaar is)
Waarneembaar en niet waarneembaar Uitlsuitend waarneembaar gedrag
gedrag
Verleden van belang Verleden niet van belanng
Psychologie indicator Systeemtheorie
Duidelijke scheiding tussen normaal en Geen scheiding tussen normaal en
abnormaal gedrag; ziek en gezond abnormaal; ziek en gezond
Eenduidige oorzaken: sprake van een lineaire Geen eenduidige oorzaken, maar circulaire
causaliteit. A à B causaliteit. Oorzaak = gevolg = oorzaak =
gevolg etc.
Definitie systeemtheorie
De definitie van systeemtheorie is: ‘een systeem is een samenstel van elementen dat als geheel
functioneert door de onderlinge afhankelijkheid van de elementen en dat voor de betrokken
elementen bepaalde functies vervult’.
Voorbeelden van sociale systemen
• Echtpaar/stel • Leden van een club
• Gezin • Buurtbewoners of wijkbewoners
• Familie • Lesgroep
• Vriendgroepen • Groep bewoners/ cliënten van een
• Dorp, stad instelling
,Circulaire causaliteit
Binnen de systeemtheorie wordt er gedacht
volgens een circulaire causaliteit. Dit houdt in
dat er geen eenduidige oorzaak is, maar er
sprake is van een oorzaak, gevolg, oorzaak,
gevolg situatie. Het stopt nooit.
Binnen deze circulaire causaliteit vindt er veel
herhaling plaats. Dit is een kenmerk waaraan
een systeem herkend wordt. Hierdoor ontstaan
patronen van interacties. Het gedrag binnen
het systeem wordt voorspelbaar. Deze
patronen en voorspelbaarheid geven
vertrouwen, zekerheid en beheersbaarheid
rondom het gedrag en de interacties in het
systeem. Deze steeds grotere
voorspelbaarheid heet redundantie (patroon).
Binnen een circulaire causaliteit kan er ook negatieve en/of positieve feedback plaatsvinden.
Positieve feedback: gericht op verandering. Er vindt een verandering plaats.
Negatieve feedback: het gedrag blijft behouden. Er vindt geen verandering plaats.
Een ander belangrijk begrip binnen deze theorie is totaliteit. Dit betekent dat alles met elkaar
samenhangt en het ene effect heeft op het andere.
Bij het maken van een circulaire causaliteit vindt er altijd een situatie plaats met een actie.
Anders kan hij nooit weer terug aansluiten bij het begin.
Homeostase
Een systeem zoekt voortdurend naar aanpassing aan veranderingen en daarmee naar een
behoud/ voortbestaan van het systeem. Een voorbeeld hiervan is een klas die, vanwege corona,
niet naar school kan. Dit systeem blijft bestaan doordat de lessen van fysiek naar online worden
verplaatst. Dit voortdurende proces naar aanpassingen van verandering wordt homeostase
genoemd; een meebewegend/ dynamisch evenwicht. Als er sprake is van een zeker evenwicht,
dan kan er ook sprake zijn van verstoring van het evenwicht. Het systeem is dan even uit balans
en zal snel op zoek gaan naar een nieuw evenwicht. Dit betekent dat er in elk systeem altijd
sprake is van een bepaalde toestand van homeostase. Ofwel een aanpassing aan verandering of
op zoek naar een nieuw evenwicht.
Bi-focale blik
Bij een bi-focale blik wordt het probleem bekeken vanaf twee kanten. Dit houdt in dat je
zowel naar de individuele kenmerken van een persoon kijkt, zoals ADHD of een psychose en
je kijkt volgens de systeemanalyse naar het volledige plaatje.
, Systeemtheorie pwp
Les 2
Kenmerken van een sociaal systeem
Een sociaal systeem is een onderdeel van een netwerk van systemen. Dit netwerk bestaat uit
allerlei verschillende subsystemen. Subsystemen zijn kleinere groepjes binnen een al bestaand
systeem. Binnen een sociaal systeem is men afhankelijk van elkaar en wordt er invloed
uitgeoefend. Ook is er altijd gedrag en communicatie. Er kan niet niet gecommuniceerd
worden. Dit wordt of verbaal of non-verbaal gedaan. Andere kenmerken zijn;
• Het systeem functioneert naar binnen (intern) en naar buiten (extern)
• Er is een bepaalde organisatie binnen het systeem, dus een bepaalde structuur/ afspraken.
• Een systeem heeft grenzen (open/gesloten)
• Er is inzet nodig om het systeem te laten bestaan.
• Een systeem heeft individuele en gemeenschappelijke doelen.
• Een systeem valt regelmatig (deels) uiteen en vormt dan weer een nieuw systeem.
• Een systeem kent circulaire causaliteit (oorzaak = gevolg = oorzaak = etc.)
Systemen en subsystemen
Een subsysteem is een systeem binnen een systeem, met een willekeurige samenstelling van
twee of meer leden van het systeem. Neem als voorbeeld een gezin van vier. Twee volwassenen
en twee kinderen. Het gezin vormt met zijn vieren één systeem. In dit systeem bevindt zich een
ouderlijk subsysteem tussen vader en moeder en een kind subsysteem tussen de twee kinderen.
Systeemomgeving en systeemdwang
Het sociale systeem bestaat niet op zichzelf. Er is altijd een beïnvloeding van de omgeving. Dit
wordt systeemomgeving genoemd. Om het systeem in stand te houden wordt er ook dwang
uitgeoefend. Dit wordt systeemdwang genoemd. De dwang die uitgeoefend wordt gebeurt
vaak door gedragsregels- en afspraken.
Het werkmodel
Het werkmodel op de afbeelding is een middel
om te gebruiken bij de systeemanalyse. Dit
model helpt met het krijgen van een overzicht en
geeft samenhang. Ook helpt bij het kiezen van
een interventie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kirstendeman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.73. You're not tied to anything after your purchase.