Summary
Samenvatting Rechtsstaat
- Course
- Level
- Book
samenvatting van maatschappijleer over 'Rechtsstaat' (vwo)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
josephineknuif
Content preview
Rechtsstaat1.1 Wat is een rechtsstaat?
Rechtsstaat: Een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
Nederland is een democratische rechtsstaat die burgers een dubbele zekerheid beidt.
Naast deze zekerheden is Nederland ook een sociale rechtsstaat: Er zijn allerlei wetten en
voorzieningen om de welvaart en het welzijn van de burgers te bevorderen.
De Rechtsstaat is een soort sociaal contract tussen overheid en burgers
- Beiden hebben plichten
- Beiden moeten zich aan de wet houden: Rechtszekerheid
Het tegenover gestelde van een rechtsstaat is een totalitaire staat: Een staatsvorm waarbij
de overheid in alle lagen van de samenleving aanwezig is.
1.2 Hoe is de Rechtsstaat ontstaan?
De 18e eeuw was in Europa de eeuw van de Verlichting en van het verlangen naar
maatschappelijk geluk.
- Van willekeur vanuit bestuurders (vorsten)
- 2e helft van de 18e eeuw ontstond er steeds meer verzet tegen de onrechtvaardige
samenleving.
- De burgerij geloofde hartstochtelijk in de kracht van de rede. De 18 e eeuw was de
eeuw van het optimistische geloof in de rede, in vooruitgang en in de maakbaarheid
van de samenleving.
- Sluiten een sociaal contract: afspraken die gaan over om in natuurlijke vrijheid en
gelijkheid te kunnen leven.
Om te voorkomen dat de meester de overhand probeert te nemen, wordt de macht van de
staat extra getemd. De staatsmacht wordt – volgens het voorstel van de Franse filosoof
Montesquieu – opgesplitst in een wetgevende macht, een uitvoerende macht en een
rechtsprekende macht: De Trias Politica.
De beginselen van de rechtsstaat
1. Grondrechten: alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren.
2. Het legaliteitsbeginsel: staat en partijen gebonden aan de wetten die ze zelf hebben
opgesteld.
3. Trias politica: macht van de staat verdeeld door interne scheiding.
2 Grondwet en grondrechten
2.1 Ontstaan van de grondwet
De grondwet:
- Begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van burgers
- Legt de fundamentele rechten van burgers vast
- Geeft aan hoe de belangrijkste organen van de staat in grote lijnen zijn georganiseerd
- Drukt de eenheid van de natie uit. Binnen het staatsverband vormen alle burgers,
ondanks alle verschillen, toch een eenheid.
, Geschiedenis grondwet in Nederland
1813: er ontstond rust door de val van Napoleon. Een jaar later werd Nederland een
constitutionele monarchie: een koninkrijk met een grondwet.
- Kon geen absolute macht komen, maar de grondwet verleend wel de soevereine
macht.
- Parlementair stelsel ingevoerd in de vorm van een Staten-Generaal, maar daarin
kreeg vooral de adel zitting.
- Geen grondrechten voor de burgers, alleen vrijheid van godsdienst.
1848: Grondwet van Thorbecke
De macht van de koning werd getemd. Hij werd buiten het spel van de macht gezet. De
ministers kregen de verantwoordelijkheid voor wetgeving en beleid. De grondrechten
werden uitgebreid met onder meer het recht op vereniging en vergadering.
Tussen 1848 – 1917/19
Door uitbuiting, armoede en kindersterfte ontstond er in plaats van sociale vrede in de
tweede helft van de 19e eeuw een klassenstrijd tussen arm en rijk, tussen arbeid en kapitaal.
Ook de vrouwenbeweging beriep zich op de beginselen van de rechtsstaat. De sociale onrust
leidde uiteindelijk tot wijzigingen in de grondwet.
1917: Het algemene mannenkiesrecht ingevoerd.
1919: het vrouwenkiesrecht ingevoerd.
1983: Aanpassing grondwet
- Meer bescherming van burgers tegen discriminatie
- Het recht op sociale zekerheid/ sociale grondrechten
2.2 Wat staat er in de grondwet?
Grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet en zijn onder te verdelen in...
Klassieke grondrechten:
- Vrijheid en gelijkheid van individuele burgers vormen de basis van de klassieke
grondrechten.
- Vrijheid van meningsuiting, recht op onaantastbaarheid van het lichaam en het
kiesrecht.
- Overheid heeft resultaatverplichting.
Sociale grondrechten:
- Recht op werk, gezondheidszorg en woongelegenheid
- Overheid heeft inspanningsverplichting/ zorgplicht
Belangrijk verschil tussen klassieke en sociale grondrechten. Burgers kunnen zich direct op
hun klassiek grondrechten beroepen, ze kunnen naar de rechter stappen wanneer deze
rechten worden geschonden. Voor sociale grondrechten geldt dat de overheid actief moet
optreden om ze te realiseren, maar burgers kunnen ze niet bij de rechter afdwingen.
Grondrechten zijn moeilijk te veranderen
- Alleen na verkiezingen met 2/3e meerderheid
- Ook: verandering mag niet in strijd zijn met EVRM
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller josephineknuif. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.91. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50990 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now