Summary
Samenvatting tijdvak 5: Tijd van ontdekkers en hervormers
- Course
- Level
Tijdvak 5: Renaissance en humanisme, ontdekkers van nieuwe werelden, de kerkhervorming, de opstand Samenvatting voor eindexamens. Feniks Leerboek
[Show more]
Seller
Follow
didomazee
Content preview
Geschiedenis hoofdstuk 5- tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600)Kenmerkende aspecten
18. het begin van de Europese overzeese expansie.
19. het veranderende mens en wereldbeeld van de renaissance en het begin van de nieuwe
wetenschappelijke belangstelling.
20. de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.
21. de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in west- Europa tot gevolg had.
22. het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat.
5.1 de renaissance en humanisme
19. het veranderende mens en wereldbeeld van de renaissance en het begin van de nieuwe
wetenschappelijke belangstelling.
20. de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.
Renaissance
Veel kennis over de oudheid verloren door de kerk. Door kruistochten zijn we in contact gekomen
met Arabische wetenschappers- hadden veel wetenschappelijke kennis uit de oudheid, uitgebreid
medisch en wiskundig gebied. Eind middeleeuwen nam de interesse in Europa toe- Noord-Italië-
welvarend volk door handel, genoten van het leven en geld besteden aan huizen en kunst. Kerk-
vond het verleden niet boeiend en sloot niet aan bij deze rijken= hernieuwde belangstelling klassieke
kennis. Klassiek erfgoed: werd goed onderzocht en wat mee gedaan + val Constantinopel->
vluchtende rijke burgers namen klassieke idealen en denkbeelden mee. Interesse zorgde ook voor
imiteren Grieks Romeinse gebouwen ( timpanen en zuilen) en kunst. Klassieke kunst beleefde een
renaissance: wedergeboorte. Verschil kunst: gezichten waren niet meer streng maar hadden
emoties. Homo universalis: Michelangelo en Da Vinci= begaafd op meerdere terreinen.
Humanisme
Christendom had het denken van kunstenaars en wetenschappers beheerst. Renaissancekunstenaars
keken neer op die tijd, donkere periode waarin idealen Grieken en Romeinen verloren waren gegaan.
Wetenschappers uit renaissance wouden verklaren met verstand, net als uit de oudheid. Geloof en
bijbel was niet langer alle kennis over het leven en de wereld= humanisme. De mens staat centraal.
Benadrukken individualiteit en verstand van mens, discussies over sociale, politieke, religieuze en
morele waarden om wereld te verbeteren. Erasmus religie onderzoek- talloze fouten in de Vulgaat.
Humanistisch onderzoek vernieuwde het geestelijk mensbeeld ( wat de mens is) maar ook het
fysieke mensbeeld. Artsen bestudeerden de bouw en werking van het lichaam, bevindingen
controleren.
5.2 ontdekkers van nieuwe wereld
18. het begin van de Europese overzeese expansie.
19. het veranderende mens en wereldbeeld van de renaissance en het begin van de nieuwe
wetenschappelijke belangstelling.
20. de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.
Wereldbeeld rond 1450
De handel werd steeds internationaler. Rond 1450 was de topografische kaart van het Middellandse
zeegebied dankzij handelscontacten gedetailleerd en betrouwbaar. Wereldkaart niet. Ze
combineerde oude kaarten met die van Toscanelli, combineren van oud en nieuwe kennis verbreed
het wereldbeeld.
, Geschiedenis hoofdstuk 5- tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600)
Portugezen gaan voor
Specerijen uit India via Ottomanen en Arabieren naar Italia, via hier naar west Europa, in Spanje en
Portugal was dit dus erg duur. Zelf handelen met Indië zou goedkoper zijn. Ottomanen weigerde hun
door het land te laten-> Hendrik de Zeevaarder ontdekkingsreizen langs de Noord Afrikaanse kust,
nieuwe zeeroutes of plekken overnemen. Ze ontdekten en bezette de Canarische eilanden, Madeira,
de Azoren en de Kaapverdische eilanden. Dit werd de basis voor verdere reizen, plaatsbepaling:
kompas en het astrolabium: via de Arabieren leren kennen. 1488- Bartolomeus Diaz, zuidpunt Afrika,
1498 Vasco da Gama- westkust van India. De route hierheen bezette de Portugezen eilanden en
kustplaatsen en versterkten die met soldaten en forten, factorijen, vanuit hier deden zijn handel met
de inheemse bevolking: winstgevend en riskant. Gevaarlijk en veel boten weg door de route maar:
tweede handelsroute, op het water naar kostbare Aziatische producten.
Spanje volgt Portugal
De zeeroute was geheim en bewaakt. Spanje had nog te maken met de Reconquista, eindigde in
1492- koning en koningin konden nu gaan ontdekken. Columbus dacht dat hij Indië kon bereiken,
afgewezen door de Portugese koning, Spaanse investeerde in drie schepen. Columbus kwam aan in
het Caribisch gebied, indianen noemde hij de bevolking. Voorkomen oorlog Spanje en Portugal: ( om
macht in deze nieuwe wereld) paus 1494, het verdrag van Tordesillas. Westelijke helft van de
Spaanse en Oosterse helft van de Portugezen. Amerigo Vespucci- Zuid Amerika ontdekking, het land
leek meer Oosters en hierdoor kwam Brazilië onbedoeld in Portugese handen.
Ondergang Azteken en Inca’s
Miljoenen inwoners en een ontwikkelde cultuur, landbouw ook (irrigatiesystemen en schuinbouw)
diverse en bloeiende economie. Verhalen over goud trokken reizigers aan, vooral verarmde Spaanse
adel= conquistadores, ze trokken gewapend binnen. Hernan Cortés- 1519 gebied Azteken, ze zagen
hem als een God uit het oosten. Hij maakte ze bang met wapens en al snel gevechten, na 2 jaar
gaven ze zich over: veel al dood en cultuur vernield.
Ruim 10 jaar later- Francisco Pizarro- Inca rijk, maakte allebei gebruik van de bescherming van hun
harnas. Vijanden van de Azteken en Inca’s vochten mee met Spanje. Grootste gevaar: de ziektes die
ze meenamen uit Europa: pokken, tyfus, mazelen en griep. Indianen waren niet immuun.
Spanje koloniseert Amerika
Conquistadores kregen beloningen: grote landgoederen als ze gebieden veroverde, Indianen werkten
hier verplicht in mijnen en plantages, dit systeem= encomienda. Ze waren niet bestand tegen dit,
veel dood. De Spaanse geestelijke De Las Casas- Indianen sparen en in hun plaats: Afrikaanse slaven,
‘beter bestand tegen zwaar werk’- 1542 nieuwe wet: de Nieuwe wetten, indianen volwaardige
mensen als ze tot christendom bekeren. Trans Atlantische slavenhandel: Afrikaanse slaven naar
Amerika. Onderkoning: hoofd kolonie, niet zo veel macht. Indeling: de casta’s= 2 Europese ouders,
gemengd bloed daaronder, Indianen en dan de slaven. Hoe hoger, hoe betere baan en minder snel
zwaar gestraft.
Gevolgen ontdekkingsreizen
Rampzalig voor Indianen, 90% om het leven. Cultuur weg- christendom bekeren, maar bleven ook
oude goden bidden, niet toegestaan. Driehoeks handel: Eu, Afrika en Amerika> enorme winsten,
vanaf Europa wapens, textiel en luxegoederen aan Afrika en Amerika- Afrika slaven naar Amerika-
Amerika cacao, katoen en tabak naar Europa. Jaarlijks vloot naar Spanje met goud en zilver. Toename
edelmetaal in Europa-> geld verloor waarde, prijzen stegen sneller dan loon en handelsroute
Middellandse zee minder belangrijk, slecht voor economie Noord- Italiaanse handelssteden.
Ontdekking zeeroutes: verbreding wereldbeeld, ook kennis over volkeren dieren en planten namen
toe.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller didomazee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79650 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now