Samenvatting biologie 5 havo hoofdstuk 14.
Er wordt gebruik gemaakt van afbeeldingen uit het boek. Ook wordt er aan het einde van de samenvatting naar de Binas verwezen.
Spieren: basis
Spieren kunnen alleen actief verkorten, niet verlengen. Om een spier te verlengen werken spieren
samen in paren. Spieren die in paren samenwerken en een tegengestelde beweging veroorzaken,
noem je antagonisten.
Bijvoorbeeld: trekt de buigspier van je arm samen, dan verlengt de buigspier
Spiervezels: in de lengterichting met elkaar vergroeide spiercellen opgebouwd uit spierfibrillen.
Spierfibrillen: organellen in spiercellen en spiervezels, opgebouwd uit lange ketens van de
eiwitmoleculen actine en myosine. (schuiven actine ne myosine in elkaar, dan verkorten de
spierfibrillen. Verkorte spierfibrillen samentrekken van spieren)
Spieren: dwarsgestreept spierweefsel
Skeletspieren: heeft dwarsgestreept spierweefsel, dit type spieren bestaat uit spierbundels, groepen
lange spiervezels, verpakt in bindweefsel.
Skeletspieren staat onder invloed van de wil, het zijn willekeurige spieren (je kan die spieren bewust
samentrekken).
Als actine en myosine in elkaar schuiven verkorten de spierfibrillen. Gebeurd dit in de lengte
van een skeletspier met meerdere fibrillen, dan trekt de spier samen en verandert hij via zijn
pezen de hoek van de botten ten opzichte van elkaar.
Trekken zijn antagonisten samen, dan rekken die de verkorte spiervezels weer uit. Verkorten
alle spiervezels in een spier tegelijk, dan trekt de spier met maximale kracht samen en
ontstaat er een bolling (spierballen).
Spieren: hartspierweefsel
Hartspierweefsel is dwarsgestreept, dit komt door de
rangschikking van de spierfibrillen. In het hart zijn alle korte
spiervezels met elkaar verbonden tot een vertakte netstructuur.
(trekken alle vezels van de hartkamers samen, dan trekt het hele
‘net’ samen. Dit verkleint het volume van de kamers en pompt het
bloed de slagaders in.
De hartspier werkt buiten de controle van de wil, het is een
onwillekeurige spier.
Spieren: glad spierweefsel
Spieren in slagaders, de huid en holle organen hebben glad spierweefsel.
De spiercellen van glad spierweefsel zijn niet met elkaar vergroeid. Ook zijn de fibrillen niet strak
gerangschikt waardoor ze geen dwarse strepen hebben. Gladde spieren werken buiten de controle
van de wil, het is een onwillekeurige spier.
, De samenwerking van gladde spieren komt trager op gang dan die van skeletspieren. Wel kunnen
gladde spieren langer doorgaan.
Trainen van spieren:
Skeletspieren bezitten twee typen spiervezels: langzame en snelle.
Langzame spiervezels: snelle spiervezels:
- Veel myoglobine - weinig myoglobine
- Gebruiken veel O2 - krachtig
- Niet snel vermoeid - snel vermoeid
Myoglobine: een spiereiwit dat extra O2 kan binden en opslaan. Schiet de aanvoer door hemoglobine
tijdelijk te kort, dan geeft het myoglobine zijn opgeslagen O 2 af.
Door trainen leren de hersenen de spieren beter aan te sturen. Daardoor kunnen de bewegingen
preciezer gecoördineerd worden.
Paragraaf 2
Scherp zien:
Pupilreflex: het reflex dat je pupillen doen als je in veel of weinig licht kijkt
- Veel licht kringspier is aangespannen, pupil is klein
- Weinig licht lengtespier is aangespannen, pupil is groot
Kringspiertjes in de iris, het gekleurde deel van het oog, trekken samen/ontspannen en
verkleinen/vergroten de pupil.
Om goed te zien moet je een scherp beeld op het netvlies krijgen:
1. lichtstralen moeten heel nauwkeurig breken in je ogen.
2. licht breekt vooral op het grensvlak van lucht en water (traanvocht) op het hoornvlies.
3. het passeert vervolgens de voorste kamer, de lens en het glasachtig lichaam.
De ooglens speelt bij de breking van de lichtstralen een belangrijke rol, spieren in het oog kunnende
lens boller en platter maken. Hiermee kunnen de lichtstralen dus sterker of minder sterk breken, dit
maakt het mogelijk om op verschillende afstand scherpt te kunnen zien. De lens boller/platter maken
heet accommoderen.
Een ooglens speelt dus een belangrijke rol bij het breken van het licht. Dit komt doordat een
ooglens elastisch is en via lensbandjes, in de kringspier van het staalvormig lichaam, hangt.
Van zichzelf heeft hij een bol als vorm, maar door het aanspannen/ontspannen van de
lensbandjes kan die boller of platter gemaakt worden (accommoderen).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Joelle270. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.67. You're not tied to anything after your purchase.
