Samenvatting Met deze samevatting van h5, 6 en 7 en Historische Context britse rijk haal je gegarandeerdeen voldoende!
4 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
HAVO
Duidelijke samenvatting van tijdvak 5, 6 en 7. De samenvatting is geschreven met behulp van het boek maar geeft ook goed aandacht aan de verschillende kenmerkende aspecten. Er staan ook nuttige examenvragen bij zodatje met jee examenvragen kunt oefenen en je kennis kunt testen.
Ontdekkers
Wereldbeeld (voorstelling van de wereld) was heel beperkt. Europeanen dachten dat het
alleen europa en een beetje afrika en azie was maar alleen het deel dicht bij europa.
Europese overzeese expansie. (begint in 15e eeuw met Portugal en Spanje)
Waarom:
- Economisch: handel (specerijen was heel duur, dus gingen ze de producten zelf halen
en dan in Europa verkopen)
- Politiek: de vorsten steunden de reizen, want veroveren meer land. Groter rijk
- Cultuur:
o Nieuwsgierig (door verhalen) en zucht naar avontuur
o Verspreiding van Europese geloof: Christendom.
Conquistadores: Spaanse ontdekkingsreizigers. Zij koloniseren de rijken van Azteken en Inca.
Gevolgen:
- Indianen sterven door EU ziekten
- Indianen werden bekeerd tot het christendom
- Indianen tot slaaf gemaakt, moesten werken op Spaanse plantages/mijnen
Katholieke priesters vonden: medechristenen niet zo behandelen.
In 1542 nieuwe wet dat dat niet meer mag. Maar dan moeten er nieuwe mensen komen die
daar komen werken: begin trans-Atlantische slavenhandel. = Driehoek handel.
1600: andere landen gaan het ook doen, Nederland, Groot-Brittannië. Stichten overal
factorijen: sterke handelsposten. (is dus geen kolonie, maar een handelspost)
Renaissance: gunstige ligging van Noord-Italië zorgt ervoor dat dit het rijkste gebied van
Euopa wordt.
Daardoor gaan rijke handelaren nadenken over hun manier van leven. Hebben ook tijd om na
te denken over mensbeeld.
Ze willen niet dat er naar hun wordt bekeken zoals in de middeleeuwen gekeken werd
(gedenk te sterven: memento mori = christendom)
Renaissance: carpe diem – volgens Grieken en romeinen. Klassiek = alles uit tijd Grieken en
romeinen.
Renaissance = wedergeboorte.
Humanisme = Zat een christelijke boodschap aangebracht in de boodschappen van de grieken
en romeinen. Zij wilden de teksten uit de tijd van gr en rom weer terug. Gingen de teksten
weer terugbrengen naar oorspronkelijke staat. Kenmerken:
- Kritische denkhouding (juist maken zoals het bedoeld was los van de boodschap van
god).
- Nieuwsgierig. Niet beperken tot 1 gebied: iets weten van literatuur, kunst, wiskunde
etc: universele mens: iemand die overal iets van weet – Leonardo Davinci = DE
universele mens: wetenschapper, wiskundige, beeldhouwer, kunstenaar.
,Humanisme zorgt voor een nieuwe wetenschappelijke belangstelling = op een systematische
en rationele manier nieuwe kennis opdoen. Met behulp van het verstand dus.
Verovering constantinopel = belangrijk:
Constantinopel was hoofdstad van Oost-Romeinse rijk. Daar was de romeinse cultuur dus het
langst gebleven. Wordt veroverd door de Moslims, en de romeinen (christelijk) gaan naar het
westen en nemen die boeken en geschriften mee.
Verschil tussen Luther en Calvijn:
Calvijn vond dat bij geboorte al bepaald was of je naar de hemel of de hel ging. Luther zei dat
je dat zelf kon bepalen door goed te leven.
Verschil katholicisme en protestantisme: protestanten volgen de bijbel. Katholieken volgen de
geestelijkheid (de paus: wil wereldlijke macht en geld).
Filips kwam aan de macht, hij wilde centraal bestuur vanuit Spanje.
Volk wilde zelf blijven besturen en kwam in opstand. Margaretha van Palma kreeg de leiding
in NL om het volk tot rust te brengen.
1. Pacificatie van Gent: we gaan een opstand beginnen: aanleiding: de Spaanse furie
(plunderingen van Spaanse soldaten op Nederlandse steden)
2. Unie van Atrecht: de drie zuidelijke gewesten doen niet mee met de opstand
3. Unie van Utrecht: de gewesten die overblijven sluit een deal om Spanje te verslaan. –
hangen Calvijn aan: want die zegt dat je in opstand mag komen tegen de vorst als die
niet hetzelfde geloof aanhangt.
4. Akte van Verlatinghe: Nederland zet Filips II af. Is vrij:
Republiek der 7 verenigde Nederland.
Tijdvak 6
Handel over zee:
Vooral economisch perspectief.
Aanleiding van handel met Oostzeegebied:
- Nederland kon geen graan meer maken: overstromingen zorgde voor te veel water,
daardoor geen graan.
- Wel gingen ze koeien houden, dat kon wel op natte grond
- Duitsland had wel veel graan. Dus zij besloten te gaan handelen.
In de 16 en 17e eeuw komt handelskapitalisme in de Republiek op.
Winststreven, privébezit en concurrentie.
Handelaar wil zo veel mogelijk winst maken, je kunt ervoor kiezen dat te gebruiken, of het
terug investeren in je bedrijf. Dan groeit je bedrijf en komt volgend jaar weer meer winst.
Dat is kapitalisme.
In de republiek gaan steeds meer Nederlandse handelaren over zee onderhandelen.
Amsterdam = stapelmarkt, de grootste handelsplaats van Europa. Stapelmarkt is het
opstapelen van producten tot het doorverkocht kan worden.
Eerst was dat Antwerpen, maar dat is in 1685 nog in Spaanse handen.
Waarom Amsterdam dan zo geschikt?
, - Ligt aan zee en heeft een grote haven.
- Veel handelaren gaan daarheen vanuit Antwerpen.
Belangrijkste handel met Oostzeegebied: hout en graan kopen ze daarin, slaan ze op in NL en
verkopen ze dan weer verder in de Wereldeconomie = economie waarbij goederen uit
verschillende delen worden verhandeld.
VOC: 1602: handelt met Indonesië: enige bedrijf waarmee dit gebied mag handelen.
WIC: 1621: kolonies en factorijen. Vooral in West-Indië.
Wat zijn dit voor bedrijven – de VOC
- Monopolie op Nederlandse handel met Azië
- Belangrijkste producten
o Specerijen
o IJzer
o Poselein
- Voc begint met het uitgeven van aandelen. Zo krijgen ze geld. Iedereen geeft geld aan
VOC (eerste bedrijf ooit met aandelen), en als ze winst maken krijgen ze daar een deel
van terug.
- VOC heeft ook politieke zeggenschap: VOC heeft eigen bestuurders in de overzeese
gebieden. Kon verdragen afsluiten met vorsten in Azië. VOC had ook eigen soldaten
om schepen en handelsposten te verdedigen
WIC:
- Ook monopolie (West-Afrika en amerika)
- Belangrijkste producten: zilver, slaven, plantageproducten gemaakt door de slaven,
bijvoorbeeld suiker.
- Kapitaal via aandelen
- Eigen soldaten nu op de eerste plek: tijdelijke vrede tussen spanje en NL gaat weer
door. Het belangrijkste doel van de WIC: de Kaapvaart tegen Spanje, want het komt
in gebieden waar Spanje ook heel machtig is. Het krijgt dan ook de opdracht om
Spaanse schepen te kapen.
o Na vrede van munster wordt WIC normalere handelscompagnie, maar
daarvoor was dit dus het belangrijkste doel.
- Ook eigen bestuur en eigen verdragen.
Door die handel krijgt Nederland een heel goede economie.
Landbouwinnovatie: graan kunnen ze gewoon inkopen (goedkoop) en zelf duurdere
producten maken.
Gouden Eeuw.
Jaloezie op Nederland: mercantilisme = economisch stelstel dat bestaansmiddelen in eigen
land sterker maken en import bemoeilijken. Bijvoorbeeld fransen bedden goedkoop in
Frankrijk, buitenlandse bedden juist duur. Zodat mensen van eigen land gaan kopen.
De bijzondere plaats van Nederland in staatkundig, economisch en cultureel opzicht.
Politiek:
- Decentraal bestuur (niet 1 koning, macht is versnipperd).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller loisverkooijen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
