Summary
Samenvatting Ethiek
- Course
- Institution
Samenvatting voor het vak Ethiek van de Master Pedagogische Wetenschappen aan de RU.
[Show more]
Seller
Followfemke35
Reviews received
Content preview
HC1: Ethiek voor pedagogenZijn de volgende vragen ethische vragen?
- Schijnt buiten de zon?
- Moeten alle kinderen naar school?
- Ben je een man of een vrouw?
Over “schijnt buiten de zon?” is eigenlijk geen discussie, het zijn feiten. Dus het is geen ethische
vraag. Maar als we vragen of alle kinderen naar school moeten, dan hebben we het over een norm.
We bedenken wat wel of niet goed is voor kinderen. Dus dan kom je in het ethische domein.
Heel vaak worden normen gezien “omdat iedereen het denkt is het waar”, maar dat is niet zo. Dat is
een denkfout. Normen zijn geen feiten.
Ben je een man of vrouw is ingewikkelder. Voor sommige mensen is de norm dat de wereld is
verdeeld in man en vrouw. Maar sommige mensen zien dit breder; het is helemaal niet zo duidelijk of
dit een feit of een norm is. Denk aan interseksualiteit etc.
De heersende opvattingen die er zijn die bepalen die normen en ligt het helemaal niet vast; je moet
erover kunnen nadenken. Als je hierover gaat discussiëren discussieer je dus over onderliggende
waarden. Ethiek begint met de bewustwording van de normativiteit en hoe je je ertoe verhoudt.
Pedagogiek is een normatieve wetenschap. Een pedagoog “weet” wat goed opvoeden is = een
pedagoog normeert wat goed opvoeden is. Je moet je daar bewust toe verhouden, je hebt de ethiek
hiervoor nodig. Maar ethiek is er ook gewoon om na te denken over wat goed is en waarom het goed
is. Op die manier heb je ook met ethiek te maken; het gaat twee kanten op als je kijkt naar het
verhouden tot de pedagogiek.
In de praktijk heb je ook te maken met ethisch handelen en goed handelen. Hoe weet je nou wat
goed handelen is? De ethiek kan je helpen om te bepalen wat een goede handeling zou zijn. Goed
handelen van de pedagoog noemen we ook wel normatieve professionaliteit.
Beroepsethiek gebruik je op verschillende domeinen. Je gebruikt het bij dilemmahantering en
handelingsevauluatie. Het wordt geformuleerd voor een bepaalde beroepsgroep. Beroepscodes
stellen ethische regels op voor het beoefenen van een beroep: het is de leidraad voor academisch
geschoold pedagogen en onderwijskundigen. De code bevat kwalitatieve morele en ethische regels
die bij de beroepsuitoefening van belang zijn. Voor een groot deel zijn deze ook in de wetgeving
vastgelegd. De code bevat zowel concrete regels als algemene uitgangspunten van goede
beroepsuitoefening.
In deze cursus gaat het erom dat je leert om je ethisch reflectief te verhouden tot de normatieve
dimensie van de pedagogiek en tot je rol als pedagogische professional. Ethiek is niet het volgen van
de regels en ethiek leer je niet van buiten, maar daar denk je over na.
Hoe bepaal je wat moreel goed is? Je kan er op verschillende manieren naar kijken:
- Evolutionair gegeven: in de dierenwereld zien we al voorbeelden van moreel goed. Dieren
hebben ook een gevoel van rechtvaardigheid en empathie. Het zit al in ons dat we bepaalde
morele gevoelens hebben.
- Openbaring: moreel goed dat komt omdat wij door god geschapen zijn. God heeft bepaald
wat moreel goed is. Dat ligt in de schepping. Het moreel goede is afhankelijk van de religie.
- Menselijke rede: wat moreel goed is dat bepalen we zelf. Dat bedenken wij door onze rede
te gebruiken. Hierdoor kunnen we ethische theorieën gebruiken en kunnen reflecteren. Dit
vak gaat hiervan uit (de menselijke rede).
Een definitief antwoord weten we niet, maar hier hebben we het over het domein van de menselijke
rede. We kunnen ook nadenken of het wel goed is dat we uitgaan van menselijke rede; meta-ethiek.
Dit kun je ook reflecteren.
Plato en Aristoteles: klassiek beeld uit de ethiek. Hoe kunnen we ethiek definiëren? Ethiek is
een systematische reflectie op de moraal. Ethiek gaat uit van de moraal en waarde:
- Moraal: het geheel van waarden en normen
, - Waarde: een abstracte nastrevenswaardige voorstelling van het goede
Ethiek is van oudsher een belangrijk onderdeel van de filosofie. Het is een praktische filosofie die de
vraag naar het goede leven centraal stelt. Ethiek doet kritisch onderzoek naar morele opvattingen en
dwingt je tot nadenken over je handelen.
Er zijn verschillende vormen van ethiek:
- Descriptieve ethiek:
o Beschrijving van de moraal
o Historische en maatschappelijke context
o Objectiverend
- Normatieve ethiek
o Wat is juist?
o Rechtvaardiging van waarden en normen
o Ethische theorieën
o Prescriptie
o Vinden wij “het belangrijkste”
- Meta ethiek
o Denkt na over ethiek
o Fundament, concepten, aannamen
- Toegepaste ethiek
o Ethiek voor een bepaald vakgebied
Normatieve ethiek
In de normatieve ethiek heb je allemaal ethische theorieën: consequentialisme, deugdethiek, etc.
Deze theorieën zijn een product van permanente discussie en komen tot stand binnen de filosofie.
Ethische theorieën geven principes om het handelen mee te beoordelen. Het geeft richtlijnen: hoe
moeten we handelen? Maar het geeft ook evaluatie: was het een goede handeling?
Mensen hebben verschillende morele oordelen. Die morele oordelen worden op allerlei manieren
bepaald: individu, tijd en cultuur, smaak en conventie. Hoe kom je tot een ethische theorie als
iedereen maar verschillend oordeelt? Moeten we er een universele theorie tegenoverstellen of moet
ieder zelf uitmaken wat goed of slecht is? Dit is een serieus probleem voor de ethiek een meta
ethisch probleem.
Relativisme
Relativisme = we moeten de verschillen centraal stellen. Er zijn verschillende vormen:
- Individueel moreel relativisme:
o De waarheidswaarde van een moreel oordeel kan verschillen per individu
o Het is aantrekkelijk; het respecteert individuele meningen
- Cultureel moreel relativisme
o De waarheidswaarde van een moreel oordeel berust op culturele overtuiging
o Is ook aantrekkelijk; respecteert culturele verschillen
- Probleem relativisme
o Geeft ruimte aan morele onverschilligheid
o We moeten het slaan van kinderen (en veel meer nare dingen) accepteren
o Zelfs de waarde tolerantie is niet algemeen aanvaardbaar
Universalisme
Universalisme = de algemene geldigheid staat centraal. Deze theorie staat recht tegenover het
relativisme. Het gaat uit van algemeen geldende waarden die altijd, overal en voor iedereen gelden.
Er zijn twee varianten:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femke35. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75282 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now