Handhaving kan op twee verschillende manieren plaatsvinden. Als een regel wordt overtreden, dan
kan de overheid een boete opleggen aan de overtreder. Het gaat dan om het opleggen van een straf.
Het doel is om iemand te bestraffen voor de gemaakte overtreding. Maar van handhaving is ook
sprake als de overtreder door de overheid wordt gedwongen om de overtreden regel alsnog na te
leven. Dan is er geen sprake van een straf: het doel is immers niet om te straffen maar om de regels
na te leven.
Toezicht houdt in dat door daartoe bevoegde personen (toezichthouders) gecontroleerd wordt of de
regels worden nageleefd. Als er geen overtreding wordt geconstateerd, is het opleggen van een
sanctie niet mogelijk. Toezichthouders hebben een aantal bevoegdheden zoals het binnentreden van
plaatsen, het vorderen van inlichtingen, het inzage vorderen van een identiteitsbewijs, zakelijke
gegevens en bescheiden en het onderzoeken van zaken (art 5:15 t/m 5:19 Awb). Iedereen moet
medewerking verlenen aan een vordering van een toezichthouder tot uitoefening van zijn
bevoegdheden (art 5:20 lid 1 Awb). Het evenredigheidsbeginsel speelt in het kader van toezicht een
grote rol. Dat beginsel betekent dat een toezichthouder slechts van zijn bevoegdheden gebruik mag
maken voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is (art 5:13 Awb). Hij mag
dus niet disproportioneel handelen. Een toezichthouder kijkt of de bestuursrechtelijke regels wel in
acht zijn genomen het is de toezichthouder er in eerste instantie om te doen dat de regels goed
worden nageleefd of dat de situatie weer in overeenstemming met de wet wordt gebracht. Als een
toezichthouder heeft geconstateerd dat bestuursrechtelijke regels niet worden nageleefd dan kan het
bestuursorgaan bestuursrechtelijk handhaven door bestuurlijke sancties op te leggen.
Er zijn twee soorten bestuurlijke sancties te onderscheiden: (artikel 5:2 lid 1 Awb)
- De herstelsanctie (reparatoire sanctie): last onder bestuursdwang, de last onder dwangsom (art 5:21
en 5:31d Awb) en de intrekking of wijziging van een begunstigende beschikking. De doelstelling is om
een met het wettelijk voorschrift strijdige situatie te herstellen in een situatie die met het wettelijk
voorschrift in overeenstemming is.
- De bestraffende sanctie (punitieve sanctie): de bestuurlijke boete (art 5:40 Awb). De doelstelling is
om de dader te straffen en genoegdoening te verschaffen aan de maatschappij.
De last onder bestuursdwang is een herstelsanctie. Een herstelsanctie is gericht op herstel van de
overtreding. Wanneer de last niet tijdig wordt uitgevoerd, heeft het bestuursorgaan de bevoegdheid
om het herstel zelf door feitelijk handelen ten uitvoer te leggen (art 5:21 Awb). De bestaande, illegale
situatie kan door het optreden van het bestuursorgaan in overeenstemming gebracht worden met de
wet. Dit wil zeggen dat het bestuursorgaan door middel van feitelijke maatregelen een illegale
situatie kan opheffen om deze in overeenstemming te brengen met de wet, zoals door het afbreken
van een illegaal neergezet bouwwerk. Dat gebeurt dan wel in beginsel op kosten van de overtreder.
Overgaan tot het opleggen van een last onder bestuursdwang kan alleen als de wet dit toestaat (art
5:4 Awb). Het legaliteitsbeginsel is van toepassing. Dat wil zeggen dat de bevoegdheid om over te
gaan tot handhaving terug te vinden is in de wet.
Als een bestuursorgaan optreedt met bestuursdwang, is het van belang dat de nadelige gevolgen van
het besluit niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen
(=evenredigheidsbeginsel). Tegen de last onder bestuursdwang is beroep mogelijk (art 8:1 Awb).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmaenneg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.85. You're not tied to anything after your purchase.