Interne communicatie voor de professional Naar een interactie-visie - Erik Reijnders
Hoofdstuk 1 De context van interne communicatie
1.1 Kijken naar veranderende medewerkers
Mensen reageren verschillend op veranderingen:
1. De bedrijvige burger – Veelal proactieve, hoogopgeleide en redelijk verdienende mensen.
2. De bedreigde burger – Moderniseringsverliezers. Zij hebben in het verleden louter nadelen
ondervonden van door anderen als positief voorgespiegelde veranderingen.
3. De berustende burger – Dit is de grote loyale tussengroep die afwacht wat er gaat komen. Deze groep
heeft het idee dat haar mening er niet toe doet en is teleurgesteld in het effect van veranderingen.
Waar het om gaat, is de berusting, afwachtendheid, scepsis en twijfel om te buigen naar betrokkenheid en
verbinding. Door de inzichten van de kenniswerkers beter te gebruiken, door het zogezegd co-creëren van
veranderingen, lukt het ook binnen organisaties steun en draagvlak te verkrijgen voor innovatie en
veranderingen.
Communicatieve consequenties:
− Afwachtende en sceptische medewerkers - Communicatiespecialisten moeten rekening houden met
op zijn minst een vooringenomen, afwachtende of wantrouwende houding van sommige
organisatieleden.
− Kritische en mondige medewerkers – Assertief; tweets op Yammer. Een kritische houding is ook te
zien als een kans. De uitdaging is deze uitingen de ruimte te geven en te kanaliseren.
− Informeler communicerende medewerkers – Jonge mensen vinden het vanzelfsprekend(er) dat je de
topman van de onderneming even een DM of een mail stuurt. En ze verwachten ook een antwoord.
− Meer zelf verantwoordelijke medewerkers – Binding met de organisatie verzwakt. Eigenlijk is de
uitdaging hoe je mensen vanuit binnenuit gemotiveerd krijgt.
− Zelf informatie makende, delende en zoekende medewerkers - De rol van leidinggevenden
verschuift naar het samen met de medewerkers duiden, betekenis geven aan de informatie, het
samen bespreken van onderwerpen en gezamenlijk zoeken naar oplossingen. Medewerkers gaan
weliswaar zelf op zoek naar informatie, maar als er iets belangrijks te melden valt, verwachten ze dat
hun eigen, directe leidinggevende hen dit vertelt.
− Digitaal communicerende Nieuwe (mede)Werkers – Communities waar mensen digitaal kennis
kunnen delen. Controle op de boodschappen is in het digitale tijdperk al helemaal niet te realiseren.
Vooral als die boodschap ver af staat van wat de medewerkers als de werkelijkheid ervaren.
De interne communicatiespecialist ziet haar rol veranderen van het zenden van informatie naar het
mogelijk maken en vergemakkelijken van (digitale) interactie. -> Communicatiespecialisten moeten
stoppen met het denken in zenders en ontvangers; richten op webcare.
− Hoger opgeleide en individualistischer medewerkers – Mensen zijn individualistischer, niet meer
gemakkelijk in te delen in een doelgroep. Een hogere opleiding maakt medewerkers in potentie
kritischer. Ze kunnen informatie die ze ontvangen beter analyseren en in perspectief plaatsen. En er
waar nodig kanttekeningen bij plaatsen, of bewust toetsen aan andere informatie. Ze interpreteren
regels naar eigen inzicht: Heb ik er wat aan en kan ik er wat mee?
De uitdaging voor communicatiespecialisten is:
- Die kritische houding respecteren.
- Hen te erkennen als een actor (speler) met een eigen beeld.
Waar zijn mensen gevoelig voor, wat zijn hun belangen, waar lopen ze warm voor, wat willen ze? Wat
is hún visie op de werkelijkheid? De diversiteit die die analyse oplevert, is een interessant vertrekpunt
voor de communicatie (interactie).
− Multitaskende medewerkers – In een fractie van een seconde beslissen ze of iets interessant voor hen
is of niet. Om iets te lezen of niet. Dat stelt eisen aan de vorm en de inhoud van de communicatie.
Communicatie moet sneller, creatiever en ‘reclamischer’ worden.
Kristel Giebels tbv SRM Senior Communicatieadviseur C – BNP niveau 4 - 2015
,Interne communicatie voor de professional Naar een interactie-visie - Erik Reijnders
De interne communicatiespecialist staat voor de uitdaging die complexere situaties van communicatie-advies
te voorzien. Buiten de kaders van de traditionele communicatie te denken. Ze zal medewerkers meten
(h)erkennen als groep met een eigen mening en wereldbeeld dat ertoe doet. -> meer actieve participatie
middels een betekenisvolle dialoog.
Het traditionele eenrichtingsverkeer naar interne doelgroepen over top-down vastgesteld beleid en door te
voeren veranderingen past niet meer bij de wijze waarop onze samenleving, onze organisaties en de mensen
die erin werken en leven, vandaag de dag in elkaar zitten. -> Afwegen op welke momenten het wenselijk én
wanneer informatievoorziening mogelijk is de betekenisvolle dialoog te starten én wanneer
informatievoorziening gewenst is.
1.2 Kijken naar organisaties als partijen in een systeem
We kunnen de expliciete kant van de organisatie ook voorzien van een minder zichtbare of zelfs onzichtbare
maar wel merkbare, impliciete kant.
Expliciete organisatie Impliciete organisatie
Een organigram met functies Rollen die mensen vervullen en relaties die ze hebben
Rationaliteit Irrationaliteit, emoties, gevoelens
Procedures, bevoegdheden Ongeschreven regels, ondergrondse patronen, ‘hoe
de hazen lopen’, persoonlijke verhoudingen
Macht (op grond van positie) Invloed en invloed besef
Beheersmatig plannen Flexibel ontwikkelen
Inhoud en taak Bedoeling/ betrekking, expresse en appèl op de ander
Gelijk hebben Gelijk krijgen
De knikkers Het spel
Huisstijl, aankleding en inrichting, gedragscode Zo zijn onze manieren, de huisstijl
Formele communicatie: bijeenkomsten, Informele communicatie: wandelgangen, geruchten,
vergaderingen, communicatiemiddelen koffieautomaatgesprekken
Ongeschreven of verborgen regels hebben een zeer grote invloed als een organisatie wil veranderen.
* Partijenmodel: Organisaties als een verzameling partijen in een systeem. De partijen kunnen individuen,
afdelingen of teams zijn. Kenmerk is dat zij een belang hebben en dat nastreven.
Belangen vanuit: Positie in de organisatie of persoonlijke motieven.
Om die (eigen)belangen te realiseren, moeten die partijen (individuen of teams) onderhandelen, conflicten
aangaan, elkaar beïnvloeden en een sluw, politiek spel spelen.
* Politiek gedrag: Bewust ingezet gedrag om doelen te bereiken of veilig te stellen. Politiek gedrag heeft te
maken met het verkrijgen en gebruiken van macht.
Wordt macht ook daadwerkelijk gebruikt (wat tot uitdrukking komt in politiek gedrag), dan zegt men dat
iemand invloed heeft. Mensen die effectief politiek gedrag vertonen, zijn mensen die weten wie invloed heeft
en die snappen hoe ze die zelf kunnen verkrijgen. – invloed aanwenden om hun doelen te bereiken.
* Persoonlijk politiek gedrag: Politiek gedrag gericht op het eigenbelang van de medewerker, bijvoorbeeld om
zijn promotiekansen te vergroten.
Kristel Giebels tbv SRM Senior Communicatieadviseur C – BNP niveau 4 - 2015
, Interne communicatie voor de professional Naar een interactie-visie - Erik Reijnders
* Bedrijfspolitiek gedrag: Politiek gedrag ten faveure van de organisatie (of het team) als geheel, bijvoorbeeld
om geld te genereren middels een politieke lobby.
* Systeemmodel: Een samenbindende kracht die streeft naar orde en stabiliteit vanuit een zeker normen
saamhorigheidsbesef.
* Partijen-in-een-systeemmodel: Organisaties als een netwerk van onderling afhankelijke eenheden
(individuen, teams). Er is zowel sprake van coöperatie als van competitie. Men is van elkaar afhankelijk én men
heeft eigenbelangen. ‘Loosely coupled systems’ volgens Weick.
De vermenging van partijenmodel en systeemmodel maakt dat organisaties te zien zijn als een partijen-in-een-
systeem-model. Dat theoretisch model ligt ten grondslag aan de frontlijnvisie op organiseren.
* Frontlijnorganisatie: Dit is een in 3D gekantelde traditionele piramide, waarbij de top ‘achter’ staat en de
medewerkers met direct contact met de (externe) klant aan de ‘voorkant’ of de frontlijn.
Een succesvoorwaarde voor een netwerk is het onderling vertrouwen én de bereidheid een deel van de eigen
autonomie op te geven.
Communicatieve consequenties
- Aandacht voor de informele organisatie en communicatie
- Aandacht voor politiek gedrag
- Aandacht voor ongeschreven regels
- Aandacht voor de frontlijn
* Verborgen regels: Onbewuste drijfveren in het handelen van mensen. Eigenlijk vormen ze met elkaar de
cultuur in het systeemmodel
De ongeschreven regels zijn door niemand in persoon bepaald, maar door de jaren heen gegroeid en onderdeel
van de cultuur geworden.
Voordeel: Ze zorgen voor stabiliteit en voorspelbaarheid in onze relaties. Ze helpen je te overleven en
succes te hebben in de organisatie waar je werkt.
Nadeel: Ze perken onze gedragsvrijheid in. Verborgen regels kunnen ons misschien belemmeren
helemaal onszelf te zijn.
1.3 Vijf Gouden Regels voor Interne Communicatie
1. Interne communicatie (IC) is van iedereen
2. Informele communicatie is de meest voorkomende vorm
3. Persoonlijke communicatie is de meest effectieve vorm
4. Lijncommunicatie is de ruggengraat
5. Er is een belangrijke rol weggelegd voor het (midden-)management
Kristel Giebels tbv SRM Senior Communicatieadviseur C – BNP niveau 4 - 2015
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KristelG. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.