De Geo bovenbouw havo 5e editie Systeem Aarde leeropdrachtenboek
Samenvatting van De Geo - Systeem Aarde. Heb deze samenvatting zelf gebruikt voor mijn pta's en zelfs voor mijn examens. Erg handig om te hebben. Ik heb mede door mijn samenvattingen mijn Havo examen gehaald.
Systeem aarde
Hoofdstuk 1 “Ons eiland in de ruimte”
In dit hoofdstuk wordt de onderstaande vraag beantwoord: “Hoe en waarom verandert het
uiterlijk van het aardoppervlak als gevolg van verschuivingen van aardplaten?”
Het gaat dus vooral om endogene krachten: krachten van binnenuit de aarde die de
aardkorst en het landschap veranderen.
Om hier antwoord op te krijgen worden er deelvragen beantwoord. Per paragraaf wordt
er één deelvraag beantwoord:
1.1 Hoe wordt de ouderdom van de aarde gemeten?
Geschat wordt dat de aarde 4,6 miljard jaar oud is. Om deze
lange periode te overzien, beschrijven geologen die met een
geologische tijdschaal. Die is verdeeld in tijdperken, perioden
en tijdvakken.
Vroeger had men een relatieve tijdschaal waarin de volgorde
van de tijdperken bekend was, maar de ouderdom in jaren
niet. De volgorde kon bepaalde worden door bijvoorbeeld de
verschillende lagen in de grond. In de lagen kunnen fossielen
zitten waaraan ze kunnen aflezen welke dieren er geleefd
moeten hebben, ook zijn er soms sporen van pollen
(stuifmeel) bewaard zijn in de bodem, daaraan kun je zien
welke planten er geleefd moeten hebben.
Nu komt men door onderzoek van radioactief gesteente in de
bodem tot een absolute ouderdomsbepaling, waarbij
jaartallen aan de tijdschaal zijn gekoppeld. Heel simpel
verwoord met radioactief verval wordt bedoeld dat bepaalde
isothopen (hele kleine deeltjes) in gesteente van
samenstelling veranderen. Door dit te meten kunnen ze
bepalen hoe oud gesteente moet zijn.
1.2 Hoe is de aarde opgebouwd?
,Zoals je in de onderbouw hebt geleerd is de aarde opgebouwd uit verschillende
onderdelen:
1. Kern: De kern bestaat uit de binnenkern en de buitenkern. De kern bestaat
voornamelijk uit ijzer en nikkel. De binnenkern is door de zeer hoge druk niet
gesmolten.
2. Mantel: De mantel bestaat uit gesmolten gesteente (magma). In de mantel vinden
convectiestromen plaats (magma stroomt in “rondjes” zie linker plaatje). De
buitenste lagen van de mantel zijn taai, de buitenste laag is zelfs steenachtig.
De overgang van de mantel naar de aardkorst wordt Moholaag genoemd.
3. Aardkorst: Dunne harde schil rondom de mantel. Het buitenste laag van de
mantel en de aardkorst worden ook wel lithosfeer genoemd. De aardkorst is niet
één geheel maar bestaat uit allemaal losse delen (platen). De platen bewegen mee
met de convectiestromen. Er zijn twee soorten platen:
I Oceanische platen: Oceanische platen zijn met gemiddeld 6 kilometer dun en
bestaat uit basalt. Ondanks dat de platen “dunner” zijn zwaarder dan
continentale platen (basalt is zwaar en door het gewicht van het oceaanwater).
II Continentale platen: Continentale platen zijn met gemiddeld 30 kilometer
dikker en bestaan vooral uit graniet. Ze zijn dus “dikker” maar dus lichter.
Links: convectiestromen. Rechts:
opbouw van de aarde.
1.2 Drijvende continenten
In deze paragraaf worden de onderstaande vraag beantwoord:
1
, 4. Wat is het principe van het actualisme?
5. Welke bewijzen zijn er voor het bewegen van de aardplaten?
1.2.1 Wat is het principe van het actualisme?
Geografen hebben al hele lange tijd het vermoeden gehad dat platen bewegen. Zo zagen
ze dat Afrika aan Zuid-Amerika aan elkaar vast hebben gezeten. Ze hadden alleen geen
idee hoe dat precies ging.
6. Veel wetenschappers dachten dat dit volgens de catastrofetheorie ging: Platen
zouden via grote rampen als aardbevingen en overstromingen in schokken
veranderen.
Later ontdekten ze dat de beweging van de platen veel langzamer moest gaan (dieren
hadden namelijk tijd om zich aan te passen aan de nieuwe omstandigheden).
Ze beseften dat de beweging van de platen een voortdurend proces was dat miljoenen
jaren duurde en nog steeds doorging. Dit wordt het principe van het actualisme
genoemd.
1.2.2 Welke bewijzen zijn er voor het bewegen van de aardplaten?
Er zijn twee vormen van geologische tijdsbepaling (hoe oud een bepaald gesteente of
laag in de bodem is):
I Relatieve ouderdomsbepaling: Men wist alleen de volgorde van tijdperken (niet
precies hoe oud het was). Vaak is het zo hoe dieper de laag des te ouder het is.
Men kon aan fossielen en restanten van stuifmeel in die in bepaalde lagen zaten
zien welk klimaat er geweest moet zijn.
II Absolute ouderdomsbepaling: Later kon men redelijk goed bepalen hoeveel
miljoen jaar oud bepaalde gesteentes moeten zijn. Dit doen ze onder andere door
gebruik te maken van “radioactief verval” heel simpel uitgelegd betekend dit
hoe bepaalde atomen (piepkleine deeltjes) in gesteenten van samenstelling
veranderen.
1.3 Beweging van de platen
In deze paragraaf worden de 2 onderstaande vragen beantwoord:
● Hoe kan het dat platen bewegen?
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Dylan261. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.53. You're not tied to anything after your purchase.
