Deze samenvatting gaat over het hoofdstuk rechtsstaat van maatschappijleer. Alles uit dit hoofdstuk wordt op een duidelijke en overzichtelijke manier in deze samenvatting behandeld.
Lesboek: Thema's Maatschappijleer voor HAVO
ISBN: 2332 Maatschappijleer
1. Recht en rechtvaardigheid
Rechtsstaat: Staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
- In een rechtsstaat gelden niet alleen rechten (waar je recht op hebt) maar ook
plichten (datgene wat je moet doen). Bijv. Jongeren hebben leerplicht en de overheid
heeft de plicht om te zorgen voor goed onderwijs.
Rechtvaardigheid: Dat je kunt zien en herkennen wat niet deugd.
Rechtsnormen: Gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgesteld.
- Kunnen voortkomen uit doelmatigheid: Iedereen fietst aan dezelfde kant van de weg.
- Kunnen voorkomen uit normen & waarden: Recht op een bijstandsuitkering, niet
discrimineren tijdens een sollicitatiegesprek en niet mishandelen tijdens een ruzie.
De officier van justitie: vertegenwoordigt het OM. Hij geeft leiding aan de politie tijdens het
opsporingsonderzoek en zorgt dat dit zorgvuldig en volgens de regels gebeurt.
Maatschappelijke normen: Wat de maatschappij vindt, normen van gedrag.
Absolute monarchie: De regeringsvorm waarbij de koning alle macht heeft.
Dictatuur: Één machthebber of één partij in feite wat de regels zijn.
Grondwet: Waarin staat wat de grondrechten zijn en hoe het land geregeerd moet worden.
Is het belangrijkste staatsdocument en het fundament van onze samenleving.
Basisformule van rechtsstaat: Rechtvaardigheid (verandert met de tijd) + Grondwet
(-> grondrechten/mensenrechten) = Rechtszekerheid -> Burgers vertrouwen op wettelijke
bescherming van/tegen overheid.
Het Nederlands recht/binnen een rechtsstaat is alles opgedeeld in 2 rechtsgebieden.
1. Publiekrecht: Regelt de inrichting van de staat en de relaties tussen burgers en
overheid. Bijv, een zaak met een verdachte van een overval, in dit geval strafrecht.
- Staatsrecht: Hierin staan de regels voor de inrichting van de Nederlandse
staat. Bijv, de rechten van kamerleden en de bevoegdheden van ministers.
- Bestuursrecht: Hierin staan de verhoudingen tussen de burger en de
overheid centraal. Bijv, als je een café wil beginnen dan moet je een
vergunning aanvragen. Of als de gemeente een weg wil aanleggen, heb je
als omwonende het recht om bezwaar te maken.
- Strafrecht: Alle wettelijke regels die aangeven welk gedrag strafbaar is.
(Bestaat uit alle wettelijke strafbepalingen).
, 2. Privaatrecht (burgerlijk recht): Regelt de betrekkingen tussen burgers onderling.
Het zorgt ervoor dat burgers elkaar rechtvaardig behandelen. Bijv, je zet een
handtekening onder een telefoonabonnement dan heb je plicht om te betalen.
- Personen- en familierecht: Regelt dingen zoals huwelijk, scheiding,
geboorte, overlijden en adopteren van kinderen.
- Ondernemingsrecht: Regelt de voorwaarden waaronder je een bedrijf of
vereniging kan oprichten. Dit soort organisaties noemen we rechtspersonen.
- Vermogensrecht: Dat alle zaken regelt die te maken hebben met iemands
vermogen. Bijv, het sluiten van een koop-, huur- of arbeidsovereenkomst.
Bijv, als je een huis huurt dan moet je op tijd je huur betalen, maar de
huiseigenaar moet zorgen voor veilige gas- en elektraleidingen.
Verschillen privaatrecht en publiekrecht
Alle officieren van Justitie noemen we bij elkaar het Openbaar Ministerie (OM).
Privaatrecht Publiekrecht
Aanleiding rechtszaak? Burger vs. burger OM vs. de burger
Initiatief rechtszaak? Burger OM (onafhankelijk aanklager
Staat)
Wie zijn de partijen? Eiser vs. gedaagde OM vs. gedaagde
Wat is de rol v/d Passieve rol: zoekt niet naar Actieve rol: onderzoeker
rechter? bewijzen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annefleuropdebeek. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.72. You're not tied to anything after your purchase.
