College aantekeningen voor het vak Forensische Psychopathologie Universiteit Utrecht gebaseerd op het boek stoornis en delict en psychiatrie, een inleiding.
Op basis van welk artikel wordt de rechtszaak geschorst wanneer iemand de vervolging niet kan begrijpen
Answer: Artikel 16 Sv.
7.
Begrip: Wanneer iemand ernstig letsel oploopt en de rechtszaak niet vervolgd kan worden. Wanneer dit wel zou gebeuren zouden mensen rechten geschonden worden.
Answer: Niet ontvankelijk verklaren
8.
Welk artikel is dit: Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap niet kan worden toegerekend.
Answer: Art. 39 Sr.
9.
Stelling (waar/niet waar): Wanneer op basis van artikel 39 iemand niet wordt toegerekend is er sprake van vrijspraak.
Answer: Niet waar, er is niet sprake van vrijspraak maar vrijgesproken van de straf
10.
Welk artikel is dit: Indien de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen dat eist, kan de rechter gelasten dat een verdachte ter beschikking wordt gesteld indien hij tot het oordeel komt dat bij de verdachte tijdens het begaan van het feit gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens bestond (...)
Answer: Art. 37a Sr.
Content preview
Forensische psychopathologie
Hoorcollege 1
Wat maakt iets een psychiatrische stoornis?
DSM-5 geregistreerd (Diagnostic and statistical manual of mental disorders)
Niet een goede afbakening wat het is, maar vooral wat het niet is
Syndroom gekenmerkt door klinisch significante symptomen wat tot uiting komt van disfunctie.
Hierbij gepaard gaat lijdensdruk. Dit is alleen wanneer dit afwijkend is van de adequate reactie.
Sociaal deviant gedrag: Dit kan niet zomaar een stoornis noemen
Geïnspireerd door je Sovet-unie die mensen die niet luisterde afbakende en opsloot. Sociaal deviant
gedrag werd opgesloten en kritiek niet mag worden weggezet als een stoornis.
Indeling stoornissen
o Psycho-organische stoornissen (dementie)
o Stoornissen door middelengebruik
o Schizofrenie/psychosen
o Stemmingsstoornissen
o Angststoornissen (obsessief compulsief en PTSS vroeger angststoornis)
o Eetstoornissen
o Seksuele stoornissen (Belangrijk in de forensische psychopathologie)
o Slaapstoornissen (Losstaand van andere stoornissen)
o Impulscontrole stoornissen (Veel andere stoornissen hebben impulscontrole problemen)
o Persoonlijkheidsstoornissen (Borderline, narcistisch, antisociaal)
o Stoornissen bij kinderen en adolescenten (ADHD, ODD/CD, Autisme)
Slaapstoornissen en impulscontrole stoornissen komen niet vaak voor maar wel symptomen hiervan
bij een andere stoornis zijn van belang. Bij narcisme moet je vaak met heel veel ‘respect’ behandelen
anders schieten ze uit de slof
Frontaal (planning en executieve functies) en temporale kwab (geheugen) de belangrijkste
hersendelen in de psychiatrie. Occipitale kwab het minste belangrijk.
Alzheimer: Te herkennen aan driehoekjes en bruine vlekken in het brein. We weten niet of dit de
oorzaak is of er mee samen gaat
! Pas op met het gebruiken van de DSM-5 in de forensische psychologie, want stoornis betekent niet
meteen ontoerekeningsvatbaar, onbekwaam of beperking!
Phineas Gage: Had een ijzeren staaf voor zijn hoofd en heeft het overleeft. Dit gaf de basis voor het
onderzoeken van gedragsverandering in impulscontrole, empathie etc.
o Groot deel van de verdachten hebben hersenschade, maar dit wordt vaak niet meegenomen
Waan: Een specifieke overtuiging
Psychose: Hierbij kunnen wanen optreden en hallucinaties (zien/horen/ruik/voel wat er niet is)
Stoornis in de realiteitstoetsing
Positieve symptomen: Het voegt iets toe aan de wereld (Psychose)
Negatieve symptomen: Symptomen die is verminderen (Problemen met impulscontrole)
,TBS: Wordt voornamelijk gebruikt wanneer de kans op recidive aanwezig is
Schizofrenie ‘psychosegevoeligheid’ (GEEN MEERVOUDIGE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS)
Psychose, functioneren (sterk) verminderd en lang durend: vaak elkaar opvolgende psychotische
episoden zonder (volledig) herstel
Doorwerking stoornis en delict
Is er van tijden van het tenlastegelegde spraken van een stoornis die ook effect heeft gehad op het
delict
Mate van toerekeningsvatbaarheid
Toerekeningsvatbaarheid wordt minder hoe sterk de doorwerking is
Stoornissen – De effecten van Psychoactieve stoornissen (middelen)
Deze stoffen kunnen leiden tot psychose, effect op de impulscontrole en emotieregulatie
(emotieregulatie heeft vervolgens weer effect op de impulscontrole)
1) Directe gevolgen = invloed/ intoxicatie
2) Afhankelijk
3) Hersenschaden
Culpa in causa: Je bent zelf de oorzaak van het in het leven roepen van een gevaarlijke situatie
Vb. Je neemt zelf de drugs om tot de psychose te komen en je hebt jezelf in de situatie gebracht.
Misschien in het moment niet toerekeningsvatbaar maar toen je de drugs nam was je zelf
toerekeningsvatbaar -> toerekeningsvatbaar
Stemmingsstoornis
DSM: 5 symptomen binnen 2 weken aanwezig en verandering in functioneren
Zij kunnen ook psychotische zijn, minder goed nadenken, minder concentratie, etc.
Psychose kan in zowel manie als depressie en uit zich in andere symptomen
Antisociale persoonlijkheidsstoornissen
DSM-5: Negatief gericht op andere en verminderde empathie. Moeilijkheid hebben met het
conforming aan normen. Hiervoor zijn 3 criteria nodig. Hiervoor moet je minimaal 18 jaar zijn en
aanwijzingen voor een gedragsstoornissen beginnend voor het vijftiende levensjaar
Psychopathie: (NIET DSM-5) gemeten door een vragenlijst. Voornamelijk een mediaterm
Parafilie
Seksuele afwijkingen van de norm die ook pathologisch kunnen zijn
o Als betrokkene weigert onderzocht te worden, tot welke overwegingen van de onderzoekers geeft die
weigering aanleiding?
1. Is betrokkene lijdende aan een psychische stoornis, verstandelijke handicap en/of psychogeriatrische
aandoening en zo ja, hoe is dat in diagnostische zin te omschrijven
2. Hoe was dit ten tijde van het plegen van het tenlastegelegde
3. Beïnvloedde de eventuele psychische stoornis, verstandelijke handicap en/of psychogeriatrische
aandoening onderzochtes gedragskeuzes en gedragingen ten tijde van het tenlastegelegde
4. Zo ja, kunt u dan gemotiveerd aangeven:
a. Op welke manier dat gebeurde,
, b. Of dit leidt toto het advies om het tenlastegelegde in een verminderde mate dan wel in het geheel
niet toe te rekenen en,
c. Indien geadviseerd wordt om in een verminderde mate toe te rekenen, preciseer dit gedragskundig
5. a. Welke verwachtingen heeft u, gelet op de hiervoor beschreven stoornis, ten aanzien van het risico
op recidive?
b. Welke beschermende functies in de persoonlijkheid of functioneren dienen hierbij in overwegingen
te worden genomen?
c. Welke contextuele, situatieve of ander condities dienen hierbij in overwegingen te worden
genomen?
d. Is er iets te zeggen over eventuele onderlinge beïnvloeding van deze factoren en condities?
6. Zijn er argumenten gelegen in de persoonlijkheid en/of ontwikkeling van de onderzochte die
aanleiding geven het minderjarigenstrafrecht toe te passen? (Deze vraag alleen opnemen en
beantwoorden als de onderzochte ten tijde van het opleggen van het tenlastegelegde de leeftijd van
23 jaar nog niet had bereikt) zo ja, volg de jeugdvraagstelling
7. a. Welke aanbevelingen van gedragsdeskundige en van andere aard zijn te doen voor interventies die
het eventuele recidive gevaar kunnen beperking?
b. Binnen welk(e) juridisch(e) kader(s) zouden deze gerealiseerd kunnen worden?
Hoorcollege 2
Inleiding op de juridische kaders
Psychopathologie: verschillende stoornissen
o Gedragswetenschappelijk perspectief en juridisch perspectief
Schorsing vervolging wegens stoornis
Art. 16 Sv
Lid 1. Indien de verdachte aan een zodanige psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of
verstandelijke handicap lijdt, dat hij niet in staat is de strekking van de tegen hem ingestelde
vervolging te begrijpen, schorst de rechter de vervolging, in welke stand zij zich ook bevindt.
Lid 2. Zodra van het herstel van den verdachte is gebleken, wordt de schorsing opgeheven.
Twee voorwaarden: Er moet een stoornis zijn (geel) en hij moet hem niet kunnen begrijpen (roze)
o Het niet kunnen begrijpen is in heftige mate, maar überhaupt niet snap wat er gebeurt
o Wanneer de verdachten is hersteld gaat het verder (lid 2)
Vb. ernstig hersenletsel en helemaal niet meer kunnen vervolgen anders worden mensenrechten
geschonden -> Niet ontvankelijk verklaren (Zaak wordt niet meer behandeld en volgt geen vonnis)
Sv: wetboek van Strafvordering
Ontoerekeningsvatbaarheid
Art. 39 Sr
Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de psychische stoornis, psychogeriatrische
aandoening of verstandelijke handicap niet kan worden toegerekend.
Geen vrijspraak, maar vrijgesproken van de straf
Criterium: Zie geel gemarkeerd en hiernaast moet de stoornis invloed hebben op het uitvoeren van
de stoornis. Hiernaast moet het ‘rechtvaardigheid’ zijn (iemand die je afluistert vermoord je niet)
, In het buitenland: Duidelijker vastgesteld of de persoon geen vrije wil meer had
Hoe (precies) moet een stoornis worden vastgesteld?
(Voorbeeld Thijs H.) Het hof zegt niks over de inhoud van de stoornis, maar gaan er wel van uit of er
wel of niet een stoornis is. Het hof ging door rationele afwegingen hebben gemaakt uit van (deels)
toerekeningsvatbaar, terwijl dit niet per se een indicatie is van niet toerekenbaarheid. Het hof stelt
dus niet vast welke stoornis.
Hoe moet de rechter zich verhouden tot de gedragsdeskundigen?
Gedragsdeskundigen mogen een advies uitgeven en de rechter besluit hier iets op. En hiernaast kiest
hij niet een kant van een specifieke gedragsdeskundigen (middenweg)
Sr: Wetboek van Strafrecht (inhoudelijke regels)
Terbeschikkingstelling (TBS)
• Voor daders met een psychische stoornis
• Ontoerekenbaar, verminderd toerekenbaar of (!) volledig toerekenbaar (!)
• Kan in combinatie met een (lange) gevangenisstraf
• Met dwangverpleging of met voorwaarden
Maximale straf is 30 jaar, tbs is niet mogelijk met levenslang
Dwangbehandeling is niet toegestaan, dit is echt verpleging (tenzij er een zorgmachtiging is)
Art. 37a Sr
1. Indien de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen
dat eist, kan de rechter gelasten dat een verdachte ter beschikking wordt gesteld indien hij
tot het oordeel komt dat bij de verdachte tijdens het begaan van het feit gebrekkige
ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens bestond (...)
Hier is de definitie van stoornis anders (niet duidelijk of dit opzettelijk zo is)
o Stoornis vereist tijdens het begaan van het feit (hier wordt niks gezegd over of de stoornis
ook het delict bepaald heeft) gelijktijdig en niet per se causaal, zoals bij
toerekeningvatbaarheid
o Veiligheid van andere, zichzelf of goederen (iemand moet gevaarlijk zijn) moet in geding zijn
Dit is niet heel duidelijk wat veiligheid is
Vereisten TBS:
Stoornisvereiste,
Gevaar criterium, advies van gedragsdeskundige verplicht! (Minimaal multidisciplinair
psycholoog en psychiater)
Rechter heeft ook een ‘zelfstandige bevoegdheid’ (dit is voor wanneer een verdachte weigert
en gedragsdeskundigen niks over kunnen zeggen) vb. Hoogerheide-zaak
Dit moet zorgvuldig zijn, maar hier zijn geen criteria voor
Stoornis is een juridisch begrip en erg open, er hoeft geen officiële medische diagnose te zijn
Er zijn geen regels over of de rechter de gedragsdeskundigen moet opvolgen
TBS mag met een lange straf (max. 30 jr.), maar of het wenselijk is…
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller stuuudje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
