Filosofie
Hoofdstuk 1: Wat is filosofie?
Drie aspecten
1) Filosofie als attitude
Nigel Warburton: “Philosophy is an unusual subject that its practitioners don’t agree what it’s
about”
Descartes: niet onmogelijk dat ons denken op een dwaalspoor wordt gebracht door een malin
génie, een kwaadaardige geest.
Filosofen en wetenschappers hebben veel attitudes gemeen met elkaar
Richard Feynman: “Een van de kwaliteiten van de wetenschap is dat ze ons de waarde van
rationeel denken bijbrengt, en het belang van vrijheid van denken; ze leert ons dat het loont om
te twijfelen aan de waarheid dat ons wordt verteld.”
Dit geldt ook voor de filosofie. Conclusie: filosofie deelt zijn attitudes met veel andere vakken
2) Filosofie als methode
Filosofie gebruikt waaier aan methoden, maar geen enkele is uniek voor de filosofie
Methode 1: Intuïties: verschillende betekenissen
17de en 18de -eeuwse filosofen: kennis die op onmiddellijke manier verkregen wordt
Ideeën die geen redelijk mens zou durven betwijfelen
In het Frans: des idées claires et distinctes (bv. Je pense donc je suis)
Intuïtie in de 20ste eeuw negatieve betekenis: spontane overtuigingen die we in onze eigen
geest aantreffen wanneer we over een bepaald voorwerp beginnen te denken.
In het Engels: common sense, het gezond verstand overtuigingen moeilijk te veranderen
Filosofen die vaak gebruik maken van intuïties fauteilfilosofen (armchair philosophers)
Ook geen unieke methode voor de filosofie!
Methode 2: conceptual engineering: het ontrafelen en verbeteren van concepten die we in het
dagelijkse leven soms te achteloos gebruiken, zoals het concept van liefde, tijd of vrijheid.
Beschreven door de Italiaanse filosoof Luciano Floridi
Conceptuele analyse belangrijke, fundamentele begrippen in meer eenvoudige begrippen uit
proberen leggen. Waarover spreken we precies als we concepten als liefde en tijd gebruiken?
Populaire methode in de filosofie, maar niet door alle filosofen en niet enkel door filosofen!
Dit zit in de kern van alle wetenschap (fysica: massa vs. gewicht, sociale wet: sekse en gender)
Methode 3: gedachte-experimenten: een instrument van verbeelding om nieuwe informatie te
verkrijgen over een thema zonder empirische data te verwerven.
, Voorbeeld: brain in a vat wij zijn niet zeker als wij al dan niet hersenen in een vat zijn want we
kunnen niet zeker zijn of we alles wat we waarnemen wel echt waarnemen.
Hieruit kan men afleiden dat onze zekerheden geen echte zekerheden zijn, zonder onderzoek!
Ook niet enkel filosofie, ook in economie, geschiedenis en vooral fysica! (Schrödinger en Einstein)
Niet enkel fauteilfilosofie nieuwe filosofische discipline: experimentele filosofie
3) Domein: filosofen stellen graag abstracte vragen (Wat is tijd? Bestaat tijd wel?)
Gedicht duizendpoot
Moeilijke, onbeantwoordbare vragen: geen vooruitgang?
Wel vooruitgang? Alle wetenschappen vloeien uit de filosofie voort, sommige vragen zijn wel
beantwoordbaar en vormen een nieuwe wetenschap.
Negatieve vooruitgang: na 2 millennia weten we niet wat de juiste antwoorden zijn maar wel
wat de verkeerde zijn.
4 deeldomeinen
1) Metafysica: bestudeert de aard en structuur van de wereld
Oorsprong : boek Aristoteles Metafysica
2) Logica: legt uit wat het betekent om deugdelijk te redeneren en argumenteren
Deel van de logica is gewijd aan het weerleggen van drogredenen.
Uitgangspunt: redenering geldig of ongeldig?
3) Epistemologie of kennisleer: leer van de aard, structuur en mogelijkheid van onze kennis
Wat kunnen we weten? Wat is zekere kennis?
Descartes zoektocht naar kennis
Brain in a vat = typisch epistemologisch experiment
4) Ethiek of moraalfilosofie: Wat is moraal? Wat moeten we doen?
Verzameling van rechten en plichten, aanbevelingen, geboden en verboden als het
normatief universum.
Niet altijd duidelijk waarin het morele verschilt met andere elementen in het normatieve
universum, wel altijd moreel probleem over goed en kwaad.
Algemene wetenschapsfilosofie Toegepaste wetenschapsfilosofie
Intrinsieke interesse; wat is wetenschap en Instrumentele interesse; hebben
waarom is het zo populair? Ze houden zich onderzoeksresultaten van een bepaalde
bezig met fundamentele filosofische kwesties wetenschap nieuwe info waarmee filosofische
die in verband liggen met de wetenschap problemen opgelost kunnen worden?
Een zeer korte geschiedenis van de westerse filosofie
Begonnen in Oude Griekenland met Thales, Anaximander en Anaximenes (=allereerste filosofen)
Worden beschouwd als natuurfilosofen: eerste naturalisten willen kosmos begrijpen vanuit zijn
eigen natuur en eigen principes
Antieke westerse filosofie: Plato en Aristoteles veel van hun vragen vormen de motor van de
hedendaagse westerse filosofie.
Middeleeuwen: filosofie besteedt veel aandacht aan christelijke geloofsleer. Religie en theologie
nemen het voortouw. Strookt niet met filosofische geest die open en onbegrensd moet zijn.
Godsdienst legt je een grens op. Thomas van Aquino en Augustinus hebben geprobeerd het verschil
, tussen theologie en filosofie te verzachten door godsbewijzen en de argumentatie dat geloof het
vertrekpunt moet zijn voor verder filosofisch onderzoek.
Einde middeleeuwen: nieuwe uitdager filosofie, de moderne wetenschappen. Descartes en Newton
waren zowel wetenschapper als filosoof. Ze losten eeuwenoude filosofische problemen op door
middel van nieuwe wetenschappelijke methoden maar vormden ook nieuwe filosofische problemen.
Sciëntisme: de overtuiging dat methoden van de natuurwetenschappen de enige bron zijn van echte
kennis over eender welk onderwerp.
Niet correct want, elke nieuwe wetenschap roept nieuwe filosofische vragen op!
Besluit: filosofie heeft geen tot weinig unieke kenmerken en is moeilijk definieerbaar.
Hoofdstuk 2: mechanisering en doelgerichtheid
Studie doelgerichtheid= teleologie beschrijft en verklaart fenomenen aan de hand van hun
doelgerichtheid en doelmatigheid (efficiëntie waarmee ze hun doel vervullen)
Meest besproken thema’s teleologie: oorsprong doelgerichtheid
De mechanisering van het wereldbeeld
Bertrand Russel: “In 1700 was de mentaliteit van de ontwikkelde mensen in elk opzicht modern, in
1600, op een enkele uitzondering na, nog grotendeel middeleeuws” hoe verandert maatschappij
zo drastisch op zo’n korte tijd? NATUURWETENSCHAPPEN
Veel nw ontstonden uit filosofische stromingen! Philosophiae Naturalis Principia Mathematica
Wereld mechaniseren: geen gebruik maken van doeloorzaken, maar mechanische oorzaken
Doeloorzaak= oorzaak die tegelijkertijd dienst doet als doel (oorzaak in de toekomst)
Vb. een bloembol is ontstaan om een bloem te worden
Alle artefacten (=voorwerpen door mens ontworpen) hebben doeloorzaken. (Engels artefact=design)
In antieke oudheid of middeleeuwen ook levenloze dingen doeloorzaak
Aristoteles: elk voorwerp streeft naar hun natuur, aard, essentie of ‘vorm’. Ze streven allemaal naar
het volmaken van hun natuur
Wetenschappelijke revolutie: oorzaken identificeren die eigen zijn aan een voorwerp die vooraf gaan
aan de beweging dit zijn mechanische oorzaken
Systematisch vervangen van doeloorzaken door mechanische oorzaken=mechanisering van het
wereldbeeld.
Lichaam gemechaniseerd: Descartes niets meer dan automaat (Vauconsons-eendmachine)
Automaten verklaren met mechanische oorzaak maar het bestaan ervan verklaren = doeloorzaak
Kant en de teleologie
Volgens Kant: levende wezens 2 soorten doelen
1) Uitwendige doelen: het nut dat ze hebben voor andere dingen of de mens (‘bijkomstig’)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller arthurpaermentier. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
