Summary
Samenvatting: gezondheidsrecht
- Course
- Institution
- Book
Het onderhavige document bevat alle literatuur (samengevat) voor de module 'gezondheidsrecht' (LAW4001).
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
LexRosa
Reviews received
Content preview
SAMENVATTING LITERATUUR:GEZONDHEIDSRECHT
,Inhoudsopgave
Handboek gezondheidsrecht (per week) ................................................................... 2
De geneeskundige behandelingsovereenkomst, Monografieën BW .................. 61
1
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
,Handboek gezondheidsrecht (Leenen)
Week I. Inleiding gezondheidsrecht
Samenvatting hoofdstuk 1 – Plaatsbepaling en uitgangspunten van het gezondheidsrecht
Paragraaf 1.1 Plaatsbepaling
Paragraaf 1.1.1 Ontwikkeling van het gezondheidsrecht
Het gezondheidsrecht als apart rechtsgebied is vooral sinds de jaren vijftig van de twintigste eeuw tot
ontwikkeling gekomen. Voor die tijd was er geen professioneel forum voor gezondheidsrecht en het
vak werd aan de universiteiten niet onderwezen. Het gezondheidsrecht heeft zich ontwikkeld als een
horizontaal specialisme dat wordt bestudeerd vanuit het civiel-, straf-, bestuurs- en
internationaalrechtelijke perspectief. In 1967 ontstond het begin van de Vereniging voor
Gezondheidsrecht (VGR). In 1977 verscheen he Tijdschrift voor Gezondheidsrecht (TvGR). Vanaf
1970 toonden ook de universiteiten belangstelling voor het gezondheidsrecht. In ons land is het
nieuwe rechtsgebied vanaf het begin als ‘gezondheidsrecht’ aangeduid. Elders werd nog lange tijd
gesproken van ‘medisch recht’, wat veel te maken heeft met de centrale plaats die de arts innam in de
gezondheidszorg en in wettelijke regelingen op dat gebied. De groei van het gezondheidsrecht hangt
samen met de ontwikkelingen in de medische wetenschap en technologie en met veranderingen in de
samenleving. Vooral in de twintigste eeuw is de publieke regulering van de gezondheidszorg en
daarmee ook van de beroepsbeoefening in de gezondheidszorg sterk toegenomen. Bij de ontwikkeling
van het gezondheidsrecht speelde na de Tweede Wereldoorlog ook de uitwerking van de rechten van
de mens een rol, zowel in het kader van de bescherming van de patiënt, die in een afhankelijke positie
verkeert (individuele grondrechten, rechten van de patiënt), als in het kader van het kunnen delen in de
mogelijkheden van de gezondheidszorg (sociale grondrechten, recht op zorg voor de gezondheid). Het
eerste aspect, de rechten van de patiënt, hangt samen met het feit dat de patiënt die zich tot de
gezondheidszorg wendt met een vraag om hulp, daarbij soms ook tegen die zorg beschermd moet
worden. Daartoe strekt onder meer de wettelijke regeling van de geneeskundige
behandelingsovereenkomst (WGBO). Ook het tweede aspect, de erkenning van het recht op zorg voor
de gezondheid, speelt in het gezondheidsrecht een belangrijke rol. Dat recht kan worden onderverdeeld
in het recht op gezondheidszorg en het recht op gezondheidsbescherming en -bevordering. Eenieder
dient toegang te hebben tot voor de gezondheid noodzakelijke zorg en de zorg moet aan bepaalde
kwaliteitseisen voldoen. Toegankelijkheid omvat beschikbaarheid en financiële bereikbaarheid. Een
van de andere factoren die een rol spelen in de ontwikkeling van het gezondheidsrecht is de toepassing
van methoden uit de geneeskunde voor doelen en belangen buiten de gezondheidszorg. Dat gebeurt
bijvoorbeeld bij keuringen voor het krijgen van een aanstelling.
Het doel van het recht is de samenleving vreedzaam en rechtvaardig en op zo doelmatig mogelijke
wijze te ordenen. Het doel van het gezondheidsrecht sluit daarbij aan, namelijk rechten van mensen in
de gezondheidszorg te beschermen en evenwichtige verhoudingen in en ten aanzien van de zorg voor
de gezondheid te scheppen. Het gaat uiteindelijk om goede en humane zorg en rechtvaardige verdeling
van de beschikbare mogelijkheden. Naast medische en ethische overwegingen zijn daarbij
rechtsnormen in het geding. Bescherming van rechten van mensen is ook nodig tegen de overheid. Het
is een klassieke taak van het recht de vrijheid van de burger te beschermen tegen onnodige of
onevenredige overheidsbemoeienis. Dat is uiteraard ook het geval op het gebied van gezondheidszorg
en gezondheidsbescherming. Wat betreft hulpverlening dient het gezondheidsrecht het kader aan te
geven waarbinnen de hulp zich moet voltrekken en de posities van patiënt en hulpverlener te omlijnen.
Het gezondheidsrecht is niet statisch, maar in beweging en steeds opnieuw zullen de
wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen nieuwe vraagstukken voor het
2
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
, gezondheidsrecht aandragen.
Paragraaf 1.1.2 Omschrijving van het gezondheidsrecht
Gezondheidsrecht kan worden omschreven als: het geheel van rechtsregel dat betrekking heeft op de
zorg voor de gezondheid en de toepassing van overig burgerlijk, bestuurs- en strafrecht in dat
verband. Bij ‘rechtsregels’ moet niet alleen worden gedacht aan wettelijk recht, maar ook aan
buitenwettelijk recht. Ook het rechtersrecht heeft in de gezondheidszorg een rol. Andere rechtsbronnen
zijn internationale overeenkomsten, verklaringen en aanbevelingen, maar ook zelfregulering.
Zelfregulering, recht in eigen kring, ook wel autonoom recht genoemd, fungeert naast het van buitenaf
opgelegde recht. Voorts hebben in het gezondheidsrecht gebruik of gewoonte en de invloed van
wetenschap en literatuur hun doorwerking. Het kan gaan om zowel preventieve activiteiten (ter
bescherming van de gezondheid) als ‘cure’ (curatieve zorg gericht op diagnose, behandeling bij ziekte
of aandoeningen) en ‘care’ (verpleging, verzorging, begeleiding en dergelijke). Dat geheel van
rechtsregels is van grondwettelijke en internationaal verdragsrechtelijke, civielrechtelijke,
bestuursrechtelijke en strafrechtelijke aard. Het gezondheidsrecht is een horizontaal specialisme,
omdat het door die verschillende hoofdgebieden van het recht heen snijdt. Het belang van
uitgangspunten en beginselen is (ook) op dit terrein sterk op de voorgrond getreden door de
voortschrijdende internationalisering en de verdere doorwerking en ‘receptie’ van mensenrechten in
het (gezondheids)recht. Het valt niet te ontkennen dat fundamentele beginselen op een gebied als het
gezondheidsrecht, met zulke essentiële waarden als beschikking over het eigen lichaam, gezondheid,
leven en dood, een relatief grote rol spelen.
Paragraaf 1.1.3 Gezondheidsrecht en gezondheidsethiek
Gezondheidsrecht en gezondheidsethiek staan niet los van elkaar. Bij analyse van normatieve vragen
op het gebied van de gezondheidszorg hangen ethische en juridische overwegingen vaak met elkaar
samen. De beginselen die in de gezondheidsethiek als uitgangspunt worden beschouwd (respect voor
autonomie, rechtvaardigheid, niet-schaden en weldoen), zij overigens voor een belangrijk deel ook in
het recht geïncorporeerd. Het gezondheidsrecht houdt zich daarnaast bezig met wettelijke en andere
juridische regelingen, met rechten en plichten, contractuele en andere verhoudingen, met
rechtsprocedures, jurisprudentie, enzovoort. Een daarmee samenhang verschil tussen gezondheidsrecht
en gezondheidsethiek is dat ethiek weliswaar gedrag normeert, maar dat die norm niet direct juridisch
bindend is. Wel kunnen ethische normen normen doorwerking in het recht krijgen, in het bijzonder
waar de wetgever zogenoemde ‘blanket termen’ heeft gebruik. Dat zijn begrippen als redelijkheid,
billijkheid en goede trouw. Dat er een spanning kan bestaan tussen ethische waarden en de wet,
bewijzen de geschiedenis en het heden. Bij een dergelijke spanning kan de wet haar legitimatie
verliezen en de ethiek prevaleren. Ruimte voor de ethiek is er voorts waar het recht niet regelt. Recht
en vooral de wet moeten niet beogen de samenleving in al haar aspecten te omvatten. Dit geldt zeker
als ethische opvattingen uiteenlopen. Dan is terughoudendheid van de wetgever aangewezen.
Paragraaf 1.2 Bronnen van het recht in de gezondheidszorg
Als belangrijke rechtsbronnen worden doorgaans onderscheiden: internationale verdragen, wetgeving,
rechtspraak en gewoonte. Dit onderscheid wordt in hoofdzaak gevolgd. Het enige verschil is dat als
vierde rechtsbron niet gewoonte maar zelfregulering wordt besproken.
Paragraaf 1.2.1 Bovennationale rechtsbronnen
De twee belangrijkste wegen waarlangs het gezondheidsrecht bovennationale trekken bezit, zijn
enerzijds de internationale mensenrechtenverdragen en anderzijds het supranationale recht van de EU.
Mensenrechten zijn te vinden in een breed scala van internationale verklaringen en verdragen. Vooral
die laatste zijn van belang: als zij zijn geratificeerd, kan de burger de daarin opgenomen bepalingen
die zich daartoe lenen voor de Nederlandse rechter inroepen. De voor het gezondheidsrecht
belangrijkste instrumenten zijn tot stand gekomen in het kader van de VN (UVRM, IVBPR, IVESCR,
IVRK en het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap) respectievelijk de Raad
3
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LexRosa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.69. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78140 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now