Summary
SAMENVATTING CULTUURGESCHIEDENIS
- Course
- Institution
Dit document is een volledige samenvatting van het vak Cultuurgeschiedenis. Alle 3 de mappen zijn hierin verwerkt
[Show more]
Seller
Follow
lieshelsen
Content preview
CULTUURGESCHIEDENISIntroductie
Cultuurgeschiedenis
= specifiek gebied binnen de geschiedschrijving. Het probeert een
samenhangend beeld te geven van een historische periode/evolutie. Gegevens
uit verschillende gebieden v/d cultuur worden hierbij samengebracht in een
gemeenschappelijk verband.
Cultuurgeschiedenis < architectuur < ruimte < beeld
1. De bebouwde ruimte: Otto Wagner, psychiatrische instelling Am Steinhof
(1901 – 1909)
= 1 van de belangrijkste vb. van de modernistische architectuur toegepast
op psychiatrische instellingen.
2. De imaginaire ruimte: Antoine Watteau, Les plaisirs du bal (ca. 1715 –
1717)
= representatief vb. van rococo schilderkunst, aansluiting bij het thema
van de ‘pastorale literatuur’ die heel populair was in adellijke kringen.
Pastorale literatuur = literatuur waarin herders en het geïdealiseerde
boerenbestaan een centrale rol spelen
Otto Wagner: Psychiatrische instelling ‘Am Steinhof’
Belangrijke elementen:
Het gebouw vormt een architecturale compositie die een alomvattende
blik en optische transparantie verbergt
De kijker controleert (zien = controle)
Het gebouw is geconstrueerd vanuit de fictie van een kijker die een zo
volledig mogelijk overzicht heeft
Architecturale compositie kan ons leren over:
Opvatting over psychiatrie
- Hygiëne, controle, decriminalisering, ordening
Opvatting over patiënten
- Geen gevangene/ misdadiger
Opvatting over wat een ‘gezonde’ maatschappij is
- Een maatschappij die niet verborgen is
- Hygiënisch + gecontroleerd = die gezien wordt
Antoine Watteau : ‘Les plaisirs du bal’
Belangrijke elementen:
Voorstelling van architectuur als belichaming van kunst, verbeelding,
fantasie
- Verbeelde pastorale landschap zoals het bestond in architectuur
- Deze wereld verschijnt door fictieve gewelf
De manier waarop de architectuur is voorgesteld komt van een wereld die
de projectie is van verbeelding
- Grenzen van doek = grenzen van pastorale verbeelding
1
,De cultuur van de Barok
Situering
Begin 17de eeuw
- Opkomst: Cultuur van de barok
16de en 17de eeuw: Turbulente eeuwen
- Opkomst protestantisme
- Godsdienstoorlog tussen katholieken, protestanten en religieuze
fracties
- Gevolgen van ontdekkingsreizen, revolutionaire ontwikkelingen in
wiskunde, wetenschap, architectuur, filosofie en kunsten
Politiek vlak
- Ontwikkeling van vorstelijk absolutisme (Frankrijk, Spanje)
- Ontwikkeling van burgerlijke cultuur (Noordelijke Nederlanden)
(Schilder)kunst > Cultuur van Barok
= Barok speelt met illusie: Kunnen we de werkelijkheid wel kennen of worden we
bedrogen door onze zintuigen?
Trompe l’oeil
- Streven naar radicale natuurgetrouwheid
- ‘Net echt’ in artistieke voorstelling
- Doet mensen raken, twijfelen EN overtuigen
= ingezet in strijd voor religieuze zaak/ moreel vb.
Wereld wordt een wereld van verbeelding en van subjectieve ervaring
- Ruimte -> ervaringsruimte
- Verbeelde ruimte + psychologische ruimte
‘Het leven is een droom’: Pedro Calderon de la Barca (1600 – 1681)
= gaat over werkelijkheid en droom, over zinsbegoocheling en kennis over de
vraag of we onszelf wel kunnen kennen.
Meest vooraanstaande vb. van de literaire barok
Geschreven tijdens de ‘Spaanse Gouden eeuw’
- 17de eeuw die een bloeiperiode was op vlak van kunst/ literatuur
Wat is ‘echt’ en wat is een illusie?
Relatie tussen illusie en realiteit staat centraal
Wordt in vraag gesteld:
- Geldigheid van kennis van de wereld,
- De mogelijkheid om iets anders te ontdekken dan de eigen subjectieve
ervaring,
- Het bestaan van externe en echte realiteit
Literatuur en theater tijdens barok
Centrale thema’s:
Overtuiging bestaat dat de mens werd geregeerd door passies waaruit een
obsessie tot zelfkennis/zelfcontrole volgt
Niets is wat het lijkt (trompe l’oeil)
- Natuurlijk = artificieel/ artistiek
- Als alles schrijn is, dan is de wereld een droom/ niet meer reëel
2
, Barok: Chronologisch kader en vbn.
Kunst en cultuur van barok
= te maken met expressieve kracht die beeld moest hebben
Overweldigende karakter van de illusie van de realiteit
Combinatie van sensualiteit en spiritualiteit die in katholieke landen het
publiek moet binden aan het geloof/ katholieke doctrine
Latere renaissance
- Nadruk op dramatische kracht, beweging en chairoscuro (licht-
schaduwcontrast)
1. Katholieke landen
Barok = past in kader van ‘katholieke hervorming’ en conflict met het
protestantisme
- Intern hernieuwen + extern de strijd met het opkomende
protestantisme (contrareformatie -> reformatie)
2. Protestantste landen
Barok = zaak van burgerij
- Minder monumentaal, soberder, minder abundant
Algemene kenmerken van barok
Bijzonder sterke natuurgetrouwheid
Vastleggen van dramatische moment wat paradoxaal een sterke
beweeglijkheid en tegelijk een geladen theatraliteit meebrengt.
Licht-schaduwcontrast = chiaroscuro
Voorbeelden:
Caravaggio, Narcissus, 1597 – 1599, Galleria Nazionale d’Arte Antica, Rome
Vb. van chiaroscuro
Ingehouden beweging
- Perfecte spankracht tussen dynamiek en
psychologische fixatie van Narcissus die opgaat in
zijn spiegelbeeld
Vatten meest dramatische moment
- Moment dat staat te gebeuren
- Narcissus zal verdrinken in zijn eigen spiegelbeeld
(= versie van mythe
Caravaggio, Avondmaal te Emmaüs, 1606, Pinacoteca di Brera, Milaan
= Soortgelijke bespreking als die van
Narcissus
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lieshelsen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.18. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now