Doordat ik deze samenvatting gemaakt heb, ben ik uiteindelijk geslaagd in tweede zit. Deze samenvatting bevat de kernzaken per hoofdstuk, inclusief genoeg uitleg om ze ook zelf te kunnen uitleggen. Ik slaagde hierdoor in tweede zit, in eerste zit heb ik het boek (en dus deze samenvatting) niet vast...
Hoofdstuk 3: Waarmee zijn sociologen bezig?
3.1 De sociologie, een wetenschap als (g)een ander?
Samenlevingsverbanden vormen onze identiteit en waarnemingen, zonder dat we ons daarvan
bewust zijn. Om de sociale wetenschap te starten moest de wereld eerst onttoverd worden, dit is
‘die Entzaüberung der Welt’ (Weber). Eens de mensen die samenleving zagen als door henzelf
gemaakt en dus ook ‘maakbaar’, werd ze voorwerp van onderzoek en beleid. Dit was een proces van
lange duur waarin de Verlichting, de Franse revolutie (1789) als uitloper daarvan, en de
industrialisering een belangrijke rol speelden. De Verlichting staat daarbij voor een hoofdzakelijk
Europese beweging van intellectuelen in de 18de eeuw die het gebruik van de rede wilden
bevorderen, een rede die enkel steunt op feiten, hoe verborgen die ook zijn.
3.1.1 Er is meer wetenschap onder de zon dan enkel natuurwetenschap
De belangrijkste verklaring is wellicht dat ‘wetenschap’ voor de overgrote meerderheid van de
mensen identiek si aan ‘natuurwetenschap’ Onze kennis van de marktwetten en van de
mechanismes die leiden tot de ongelijk verdeling van de welvaart heeft ons dagelijkse leven grondig
beïnvloed. Dat gebeurde door de ontwikkeling van een beleid dat die ‘sociale wetmatigheden’ aan
banden wil leggen of minstens in een bepaalde richting sturen.
Zo kan de sociologie haar materiële voorwerp, de samenleving, niet op dezelfde manier bestuderen
als de natuurwetenschappen dat doen met de natuur. Dat komt door het eigenaardige van de
samenleving. Ze is van een andere orde dan de natuur en vertoont tegelijk toch een aantal
natuurlijke trekken. Het formele voorwerp is de specifieke invalshoek die de sociologie
onderscheidt.
Bij een samenleving hebben we te maken met elementen die weliswaar fundamenteel vergelijkbaar
zij, maar niet verwisselbaar; Alleszins trachten ze hun omgeving aan te passen aan eigen
verwachtingen en behoeften. Dit verschil heeft belangrijke gevolgen. Ten eerste worden
natuurwetenschappelijke onderzoekers vooral met dezelfde werkelijkheid geconfronteerd. Ten
tweede kunnen natuurwetten niet worden veranderd of afgeschaft.
Over de sociale wetmatigheden moeten we ons afvragen of deze wetmatigheden onveranderd
aanwezig zullen blijven, of ze in alle menselijke samenlevingen werkzaam zijn, of alle actoren zich
ernaar schikken en of ze niet veranderd kunnen worden. Samenlevingen kunnen tot stand komen
door collectief handelen, het is mogelijk dat collectief handelende actoren op elk ogenblik hun
schepping, de samenleving, kunnen veranderen. Dat kan onbewust gebeuren of bewust. Bewuste
veranderingen worden aangebracht via economisch en sociaal beleid, via planmatig ingrijpen, dat
gebaseerd is op een gedegen sociologische, economische en historische kennis van de mechanismen
die het maatschappelijke gebeuren regelen.
Van onbewust ingrijpen in het sociale gebeuren biedt de self-destroying prophecy, de zichzelf
vernietigende voorspelling, en de self-fulfilling prophecy, een goede illustratie.
3.2.1 Laat de samenleving experimenten toe?
Ten derde kan met de natuur worden geëxperimenteerd en met een samenleving niet, of althans
zeer moeilijk. Dat heeft ook te maken met ethische normen maar vooral met de aard van het
samenleven. Dat is bij uitstek eenmalig en het bestaat uit (re)agerende subjecten.
Elton Mayo ontdekte dat mensen beter presteren wanneer leidinggevenden belangstelling voor hun
werk vertonen, dat wordt het ‘Hawthorne-effect’ genoemd.
Helemaal onmogelijk zijn sociale experimenten echter niet. Zo vindt het concept ‘regelluwte’
stilaan ingang. Wanneer bepaalde institutionele contexten een bepaalde innovatie onmogelijk
maken, worden die (hinderlijke) institutionele contexten tijdelijk buiten spel gezet. Zo kan een
quasi-experimentele ruimte worden gecreëerd. Een ander voorbeeld van quasi-experimentele
sociale settings zijn de simulatiespelen die vaak worden gebruikt om organisatiecontexten te
simuleren.
Vooreerst overheersen in de natuurwetenschappen causale verbanden met sluitende
voorspelbaarheid, hoewel we vandaag dit klassieke causaliteitsmodel ook in de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kristofdepauw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.44. You're not tied to anything after your purchase.
