Doordat ik deze samenvatting gemaakt heb, ben ik uiteindelijk geslaagd in tweede zit. Deze samenvatting bevat de kernzaken per hoofdstuk, inclusief genoeg uitleg om ze ook zelf te kunnen uitleggen. Ik slaagde hierdoor in tweede zit, in eerste zit heb ik het boek (en dus deze samenvatting) niet vast...
Deel 2: Blokken, apart en gestapeld
Hoofdstuk 5: Blokken uit de sociologische blokkendoos
5.1 Sociaal handelen
Samenleven betekent ontmoeten. We zullen op elkaar reageren, ook al beperkt die reactie zich tot
een enkele blik of tot welbewust negeren. Het sociale feit dat wij samen met anderen leven, zorgt
er dus voor dat ons handelen zinvol betrokken is op dat van anderen. Ook niet-handelen kan sociaal
handelen zijn. Elkaar niet (willen, kunnen) ontmoeten is even cruciaal in het samenleven en dus
voor het sociale handelen van mensen als elkaar ontmoeten. Ontmoeten betekent vaak dat men een
persoonlijke ruimte creëert voor bewust handelen. Vaak is sociaal handelen een voorbereiding op
komende ontmoetingen.
Voor Weber valt niet alle handelen in de publieke ruimte onder het sociologische begrip ‘sociaal
handelen’. Hij gaat ervan uit dat handelen dat gericht is op objecten, geen sociaal handelen is, ook
wanneer dit sociaal is aangeleerd. Innerlijk gericht handelen, zoals mediteren of bidden, is voor
hem evenmin sociaal handelen.
Weber onderscheidt vier grondcategorieën van sociaal handelen: affectief, traditioneel,
waarderationeel en doelrationeel sociaal handelen. Affectief sociaal handelen (emotioneel sociaal
handelen) is handelen dat niet doelgericht is of refereert aan een waarde. Het is instinctief,
zintuigelijk, emotioneel of passioneel. Traditioneel sociaal handelen betreft quasi-automatisch
handelen, het onbewust volgen van diep ingewortelde gewoontes. Waarderationeel sociaal handelen
is geïnspireerd door de overtuiging dat handelen een intrinsieke betekenis bezig. Je handelt
waarderationeel omwille van het waardevolle van het handelen zelf, onafhankelijk van het
resultaat. Doelrationeel sociaal handelen is gericht op het systematisch verwezenlijken van
weloverwogen doelstellingen. Het is doelrationeel omdat niet enkel verschillende mogelijke
doelstellingen tegenover elkaar worden afgewogen, maar tegelijkertijd de middelen alsook
eventuele neveneffecten in functie van de gekozen doelstellingen tegen het licht worden gehouden.
De omkering van middel en doel kan in de twee richtingen gebeuren. Bij waarderationeel handelen
wordt het middel zelf doel en verdwijnt de oorspronkelijke doelstelling naar de achtergrond.
Meestal gebeurt het omgekeerde en dan gaat de waarde van het sociale handelen geleidelijk aan
verloren in het dwingende van het doel.
5.2 Interactie en communicatie
Interactie slaat op waarneembare handelingen, communicatie op de symbolische betekenissen die
we meestal toekennen aan dit handelen, maar dikwijls ook en zelfstandig bestaan leiden. Er
bestaan volgens Simmel een aantal patroonmatige bouwstenen van interactie en communicatie,
zoals wedijver, conflict en samenwerking, waarvan de concrete uitingen wel zullen verschillen
naargelang de particuliere situatie.
5.2.1 Interactie
Interactie heeft betrekking op waarneembare handelingen. Essentiële karakteristieken van
interactie zijn onder meer: wisselwerking, anticipatie en gemeenschappelijke interpretatie of
zingeving.
Een sociogram is de grafische voorstelling van de sociale banden die iemand heeft (Jacob L.
Moreno). Sociogrammen kunnen worden getekend op basis van diverse criteria. Via sociogrammen
en de eraan gekoppelde sociometrie kan worden nagegaan hoe vaak een welbepaalde interactie
plaatsvindt, wie het initiatief neemt, of het om een samenwerking dan wel om tegenwerking gaat.
Allerlei mechanismes ordenen de interactie. Erving Goffman noemt onder meer ‘beleefde
inatentie’, het onderscheid tussen ‘front stage’ en ‘back stage’, het afbakenen van persoonlijke
ruimte, ongerichte interacties en het tussen haakjes plaatsen (bracketing).
Over de fysieke afstand die tijdens de interactie moet worden bewaard bestaan door de band
gewoontes die vaak cultureel gedifferentieerd zijn. E.T. Hall onderscheidt vier zondes: de intieme
afstand (<30cm), de persoonlijke afstand (30-100cm), de sociale afstand (1-4m) en de publieke
afstand (>4m).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kristofdepauw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
