SD radiobiologie
Apoptose = geprogrammeerde celdood
Necrose = afsterven van cellen
Bij hoge turnover is er hoge proliferatie (veel delen), dan is lage dosis genoeg, bij minder
snelle cyclus/lage turnover is meer dosis nodig
4 types schade: puntmutatie, enkelstrengsbreuken, dubbelstrengsbreuken, cross-linking
BER = base excision repair = bij 1 kapotte base, enkelstrengs
NER = nucleotide excision repair = hele streng vervangen
HR = homologus recombination = stuk kopiëren en ertussen plakken
NHEJ = non homologus end joining = twee losse stukken DNA aan elkaar plakken
->> foutief herstellen: stukken ontbreken, verkeerd geplakt -> chromosoombeschadigingen
(aberaties) of tumorvorming
->> - celdood = niet kansgebonden, neemt toe met dosis, heeft drempeldosis, als individu
- mutaties = kansgebonden, onafhankelijk van dosis, in somatische cellen (tumor), in
gameten (genetisch)
Acute effecten (<6mnd) bij hoge turnover, late effecten bij lage turnover (>6mnd)
Rijpende geslachtscellen meest gevoelig, rustende cellen induceren meeste schade, want die
liggen al hele leven klaar en ontvangen dus meer schade
LET = Lineair Energy Transfer, hoeveel energie geef je af per weglengte (keV/µm)
->> lage LET = gamma, röntgen, elektronen, hoge LET = alfa, zware deeltjes, neutronen
Niet kansgebonden effecten:
Celoverlevingscurve = y= aantal clonogene cellen % van onbestraalde cellen, x= geabsorbeerde dosis
( )
2
Sd=S 0∗e− αns∗D+ βns∗D Sd = schade, αns = single hit damage, βns = dual hit damage
->> curve krom = β groot (ratio onder 1), curve rechter = α groot (ratio boven 1)
Voor snel reagerend weefsel fractioneren weinig nut, langzaam reagerend juist wel nut
RBE = relatief biologisch effect, hoeveel effectiever stralingssoort is tov referentiestraling (200 kV)
Dreferentiestraling
->> RBE=
Dx
->> neemt met toenemende LET toe tot overkill effect (grafiek kan niet verder toenemen)
OER = oxygen enhancement ratio, met bestralen gaat anoxische rand weg,
na reoxygenatie blijft steeds kleinere hypoxische kern over
Kansgebonden effecten:
Tumorinductie en genetische effecten, kans neemt toe met dosis,
geen drempeldosis, ernst is onafhankelijk
Apoptose = geprogrammeerde celdood
Necrose = afsterven van cellen
Bij hoge turnover is er hoge proliferatie (veel delen), dan is lage dosis genoeg, bij minder
snelle cyclus/lage turnover is meer dosis nodig
4 types schade: puntmutatie, enkelstrengsbreuken, dubbelstrengsbreuken, cross-linking
BER = base excision repair = bij 1 kapotte base, enkelstrengs
NER = nucleotide excision repair = hele streng vervangen
HR = homologus recombination = stuk kopiëren en ertussen plakken
NHEJ = non homologus end joining = twee losse stukken DNA aan elkaar plakken
->> foutief herstellen: stukken ontbreken, verkeerd geplakt -> chromosoombeschadigingen
(aberaties) of tumorvorming
->> - celdood = niet kansgebonden, neemt toe met dosis, heeft drempeldosis, als individu
- mutaties = kansgebonden, onafhankelijk van dosis, in somatische cellen (tumor), in
gameten (genetisch)
Acute effecten (<6mnd) bij hoge turnover, late effecten bij lage turnover (>6mnd)
Rijpende geslachtscellen meest gevoelig, rustende cellen induceren meeste schade, want die
liggen al hele leven klaar en ontvangen dus meer schade
LET = Lineair Energy Transfer, hoeveel energie geef je af per weglengte (keV/µm)
->> lage LET = gamma, röntgen, elektronen, hoge LET = alfa, zware deeltjes, neutronen
Niet kansgebonden effecten:
Celoverlevingscurve = y= aantal clonogene cellen % van onbestraalde cellen, x= geabsorbeerde dosis
( )
2
Sd=S 0∗e− αns∗D+ βns∗D Sd = schade, αns = single hit damage, βns = dual hit damage
->> curve krom = β groot (ratio onder 1), curve rechter = α groot (ratio boven 1)
Voor snel reagerend weefsel fractioneren weinig nut, langzaam reagerend juist wel nut
RBE = relatief biologisch effect, hoeveel effectiever stralingssoort is tov referentiestraling (200 kV)
Dreferentiestraling
->> RBE=
Dx
->> neemt met toenemende LET toe tot overkill effect (grafiek kan niet verder toenemen)
OER = oxygen enhancement ratio, met bestralen gaat anoxische rand weg,
na reoxygenatie blijft steeds kleinere hypoxische kern over
Kansgebonden effecten:
Tumorinductie en genetische effecten, kans neemt toe met dosis,
geen drempeldosis, ernst is onafhankelijk
